Είμαι «ένοχη», χάλασα τη δίαιτα

Τόσα χρόνια, αναζητώντας μια διαφορετική αντιμετώπιση της παχυσαρκίας, ένα βασικό θέμα ‒πέρα από τις βουλιμίες‒ που με απασχόλησε ήταν το πρόβλημα των ενοχών.

Είναι αλήθεια ότι ήταν ελάχιστοι οι άνθρωποι που συνάντησα και μου είπαν «τρώω και δεν έχω ενοχές», ενώ είχαν διαταραχή βάρους.

Οι υπόλοιποι ήταν άνθρωποι με πολλές ικανότητες, συχνά υπεραναληπτικοί, με ιδιαίτερη αίσθηση του καθήκοντος, αυστηροί με τον εαυτό τους και συνήθως με απόλυτο έλεγχο των πράξεων και των συναισθημάτων τους. Μόνο σε ένα πεδίο έχαναν τον έλεγχο, στο πεδίο της τροφής.

Κάθε φορά, έπειτα από τα πολυφαγικά τους επεισόδια, οι τύψεις και οι ενοχές τούς έκαναν να χαμηλώνουν το βλέμμα τους, να κοκκινίζουν τα μάγουλά τους, να εμφανίζουν εκείνο το γνώριμο γελάκι της ντροπής και να αποφεύγουν τις περιγραφές.

Απέναντι στην αυτοεπίκρισή τους, είχα πάντα την ίδια ερώτηση: «Τι κάνατε και αισθάνεστε ότι φταίτε;»

«Εφαγα», ήταν η απάντηση. «Δεν έπρεπε. Χάλασα τη δίαιτα».

Από το βιβλίο του Roland Jaccard «Η εξορία μέσα μας – σχιζοειδισμός και πολιτισμός» (Εκδόσεις Χατζηνικολή, 1981, μετάφραση Ιουλιέττα Ράλλη) δανείζομαι ένα απόσπασμα:

«Εκείνο που ο Φρόυντ υπογραμμίζει ακόμα στο έργο του “Δυσφορία στον Πολιτισμό” είναι πως η κοινωνία ασκεί απόλυτη εξουσία πάνω στο άτομο με το διάμεσο του αισθήματος ενοχής. Το αίσθημα ενοχής γεννιέται από τον φόβο της απόρριψης και της τιμωρίας.

Ο φόβος ήταν πρωταρχικά συνδεδεμένος με τους γονιούς. Ομως, η εξάρτηση του παιδιού από τους γονιούς δεν διαρκούσε άλλοτε τόσο πολύ όσο σήμερα. Στη μεσαιωνική κοινωνία, λόγου χάρη, μόλις το παιδί ήταν ικανό να ζήσει χωρίς την αδιάκοπη φροντίδα της μητέρας, της παραμάνας ή της νταντάς του, ανήκε πια στην κοινωνία των ενηλίκων και δεν ξεχώριζε απ’ αυτούς. Ας μην ξεχνούμε λοιπόν πως η παιδική ηλικία και η εφηβεία είναι πολιτιστικές επινοήσεις και, κατά κάποιον τρόπο, εφευρέσεις του δεκάτου ενάτου και του εικοστού αιώνα.

Η εξάρτηση και η ενοχή του παιδιού διαρκεί σήμερα πολύ περισσότερο από άλλοτε. Γι’ αυτό και τα αισθήματα ενοχής είναι πολύ πιο έντονα και εσωτερικευμένα. Η εσωτερίκευση αυτή αποδείχνει πως όσο ανώτερος είναι ο βαθμός πολιτισμού, τόσο ισχυρότερο είναι το αίσθημα ενοχής.

Οταν ο άνθρωπος, παρατηρεί ο Φρόυντ, είχε αποκλειστικά τον φόβο μιας τιμωρίας που θα ’ρχόταν από τα έξω, ένιωθε “καλά” αν η συμπεριφορά του ήταν σύμφωνη με τους κανόνες. Οταν όμως απόκτησε μια πιο πολιτισμένη συνείδηση, τότε πια όλα υποτάχθηκαν στο Υπερεγώ, ακόμα και οι σκέψεις – και οι σκέψεις είναι πολύ συχνά κακές, παρ’ όλες τις προσπάθειες του ανθρώπου να τις ελέγξει. Από δω και προέρχεται η ακόλουθη παραδοξολογία: όσο περισσότερο προσπαθεί κανείς να είναι έντιμος, τόσο τα προβλήματα που του προκαλούν οι σκέψεις του γίνονται βασανιστικά.

Η άποψη του Φρόυντ στο σημείο τούτο συμπίπτει μ’ εκείνην του Νίτσε· του Νίτσε που γράφει στο “Πέρα από το Καλό και το Κακό” (Au dela du Bien et du Mal): “Το περιεχόμενο της συνείδησης αποτελείται απ’ όλα όσα απαιτήθηκαν από μας όταν ήμασταν παιδιά, όσα απαιτήθηκαν επίμονα και χωρίς λόγο από ανθρώπους που τους σεβόμασταν και τους φοβόμασταν. Από τη συνείδηση λοιπόν προέρχεται το αίσθημα αυτό της υποχρέωσης (πρέπει να κάνω το τάδε πράγμα, να μην κάνω το άλλο…) που δεν ακολουθείται από το ερώτημα: γιατί πρέπει; […] Η πίστη μας στην εξουσία είναι η πηγή της συνείδησης: η συνείδηση λοιπόν δεν είναι η φωνή του Θεού που ηχεί στην καρδιά του ανθρώπου, αλλά η φωνή ορισμένων ανθρώπων μέσα στον άνθρωπο…”».

Κι εγώ συνέχιζα και τους ξαναρωτούσα: «Μπορούσατε να μη χαλάσετε τη δίαιτα;»

Χρειάζεται να λάβουμε για άλλη μια φορά υπόψη πόσο περίπλοκο είναι το πρόβλημα του επιπλέον βάρους για να μην αντιμετωπίζεται με το ρήμα «ράψ’ το» ή «βούλωσέ το».

Ευκάλυπτος

Η λατινική ονομασία του δέντρου αυτού είναι Eucalyptus globules L. (Ευκάλυπτος ο σφαιρικός). Κατάγεται από την Αυστραλία και την Τασμανία.

Παραδοσιακό γιατρικό των ιθαγενών για τους πυρετούς, ο ευκάλυπτος έφτασε στη Δύση το 1892 από τον διευθυντή του Βοτανικού Κήπου της Μελβούρνης και εξαπλώθηκε γρήγορα η καλλιέργειά του στη Νότια Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική. Τα έλαια των διαφόρων ειδών ευκαλύπτου έχουν μικρές διαφορές στις θεραπευτικές τους ιδιότητες, αλλά όλα είναι ισχυρά αντισηπτικά.

Ο ευκάλυπτος είναι ιδιαίτερα χρήσιμος για μολύνσεις του αναπνευστικού: καταπραΰνει τον βήχα (κάνοντας ρευστά τα φλέγματα) και τις βρογχίτιδες (οξείες και χρόνιες), τη γρί­πη, τη φυματίωση, το άσθμα, τον πονόλαιμο.

● Πληροφορίες από την ιστοσελίδα: «Η τροφή μας το φάρμακό μας».