Μια Κιβωτός Τέχνης για τη σχέση του ανθρώπου με τη φύση

«Επρεπε μόνο να κοιτάξεις τον Νώε και τη σύζυγό του, ή τους τρεις γιους τους και τις τρεις συζύγους τους, για να καταλάβεις πόσο γενετικά χαοτική ομάδα θα αποδεικνυόταν το ανθρώπινο γένος». Αυτό το quote από την «Ιστορία του κόσμου σε 10½ κεφάλαια» του Τζούλιαν Μπαρνς, που υποστηρίζει έργα της 8ης Biennale η οποία φέτος ως θεματικό προσανατολισμό έχει τη «Γεωκουλτούρα», παραπέμπει με πολλούς τρόπους στον «λαθρεπιβάτη της Κιβωτού» και την οριστική ανατροπή όλων όσα μάθαμε για την Κιβωτό του Νώε.

Σ’ αυτήν την «Κιβωτό», σε όλα όσα ζούμε και σε όσα ανατρέπονται ταυτόχρονα μέσα σ’ αυτήν, παραπέμπει και η 8η Biennale Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης, που εστιάζει στη σχέση μεταξύ τέχνης, Οικολογίας και κοινοτήτων, καθώς και στις πολιτικές του δημόσιου χώρου, όπως τονίζει και επιμελήτρια της κεντρικής έκθεσης Μαρία-Θάλεια Καρρά.

Στο πλαίσιο αυτό, από τις 10 Δεκεμβρίου ώς τις 21 Μαΐου, σε μουσεία και άλλους χώρους της πόλης εξελίσσονται έργα περισσότερων από 100 σύγχρονων καλλιτεχνών, οκτώ νέες εκθεσιακές παραγωγές, τρία projects, ένα φεστιβάλ και πολλές ακόμη συνεργασίες που κινούνται γύρω από τον άξονα της «γεωκουλτούρας» θέτοντας θέματα ταυτότητας, ηθικής, δικαίου και βιωσιμότητας.

Εκθέσεις όπως οι «Graceland. Ο θρίαμβος μιας αβέβαιης πορείας» (συλλογικό project), «Ιχνηλάτες της Φύσης», «Down to Earth», «Χρήστος Δικαιάκος. Ο κόσμος ως ανοιχτό στούντιο», αλλά και το project «Κλιματική Βουλή. Αφηγήσεις του μη ανθρώπινου», επικεντρώνονται στη σχέση μας με το φυσικό περιβάλλον και παράλληλα προσπαθούν να κινητοποιήσουν το κοινό για περισσότερη σκέψη και δράση.

Video, φωτογραφία, ντοκιμαντέρ, performance, ειδικές συνεργασίες, όπως με την Τράπεζα Σπόρων «Πελίτι» και «Συμμαχία κατά της Πείνας», προεκτείνουν τη σχέση με το περιβάλλον και τη φύση, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για βιωσιμότητα κάθε μορφής ζωής.

Η ιστορία ενός τόπου

Στην τρίπτυχη βιντεοεγκατάσταση -στο πλαίσιο της 8ης Biennale στο MoMUS-, ο Γιώργος Γεροντίδης, νικητής του βραβείου της Art Athina για νέο καλλιτέχνη, διηγείται την ιστορία ενός τόπου, δίνοντας τον ρόλο του πρωταγωνιστή όχι στον άνθρωπο, αλλά σε ένα κομμάτι γης στο πρώην Στρατόπεδο Κόδρα, στον Δήμο Καλαμαριάς.

Το «Μεσογειακό Ταμπεραμέντο: Στερεότυπα τόπων και άλλοι μύθοι» δημιουργήθηκε το 2013 σε συνεργασία με το Πεδίο Δράσης Κόδρα του Δήμου Καλαμαριάς με την επιμέλεια και τον συντονισμό της Αρετής Λεοπούλου και του Θοδωρή Μάρκογλου.

Ο Γιώργος Γεροντίδης αφηγείται: «Στα τρία βίντεο που προβάλλονται στη βίντεοεγκατάσταση “Mourning a Piece of Land”, αναλαμβάνω τον ρόλο ενός ανθρώπου που “περιποιείται” ένα κομμάτι γης μέσα στο πρώην Στρατόπεδο Κόδρα. Αρχικά το οργώνω, δημιουργώ έναν δρόμο, τον καταπατώ, τον καθαρίζω, τον ποτίζω και μετά από λίγες μέρες, περίπου έναν μήνα, μου προσφέρει μια λωρίδα πράσινης γης στο τέλος του καλοκαιριού. Σκεπάζω αυτόν τον πράσινο δρόμο με τα ίδια χόρτα που νωρίτερα έκοψα, σέρνοντάς τα πάνω σε ένα μαύρο ύφασμα». Και με αφορμή τον γενικό τίτλο «Γεωκουλτούρα» της 8ης Biennale εξηγεί στην «Εφ.Συν.» την προσωπική του οπτική: «Η ανθρώπινη παρέμβαση στη φύση και στη γη, η έλλειψη φροντίδας και γνώσης του φυσικού κόσμου, αλληλοσυνδέονται σε αυτό το έργο, επιχειρώντας να φέρω το συναίσθημα της λύπης για την απομάκρυνσή μας από τη φύση. Πέρα όμως από τη φροντίδα που προσπαθώ να παρέχω σε ένα ταλαιπωρημένο κομμάτι γης, προσπαθώ να θρηνήσω τη σχέση μας με τη φύση.

Αντιμετωπίζουμε πρωτοφανείς περιβαλλοντικές προκλήσεις, όπως η παγκόσμια κλιματική αλλαγή, η βιομηχανική ανάπτυξη μεγάλης κλίμακας, η ταχέως αυξανόμενη εξαφάνιση ειδών, η οξίνιση των ωκεανών και η αποψίλωση των δασών, προκλήσεις που απαιτούν νέα λεξιλόγια και νέους τρόπους έκφρασης της θλίψης και της λύπης για την εξαφάνιση, την υποβάθμιση και την απώλεια της φύσης.

Ολα τα παραπάνω προέρχονται πρωτίστως από τις δικές μας ανάγκες, οι οποίες θεωρώ πως δημιουργούν το οικολογικό άγχος, το οποίο επεκτείνεται σε αυτές τις έννοιες της θλίψης, του θυμού και της απώλειας. Η περιβαλλοντική υποβάθμιση είναι κάτι που συλλογικά αντιλαμβανόμαστε και θα πρέπει πρωτίστως να αρχίσουμε να αναγνωρίζουμε βαθιά μέσα μας ότι υποβαθμίζουμε και θρηνούμε τους ίδιους τους εαυτούς μας ως άτομα».