«Είναι η μπουκλίτσα, κουκλίτσα μου»

Γεννήθηκε στο βορειοδυτικό Πακιστάν, το 1997. Ποιητής και δάσκαλος ήταν ο πατέρας της. Τέτοιος καιρός ήταν, αρχές Οκτωβρίου, όταν στα 15 της χρόνια την πυροβόλησαν στο κεφάλι, ενώ ήταν μέσα στο σχολικό λεωφορείο.

Την πυροβόλησαν γιατί ήταν μέσα σε σχολικό λεωφορείο. Μπορεί η ίδια όσο και ο πατέρας της να πίστευαν ότι όλα τα παιδιά, ανεξαρτήτως φύλου, έχουν το δικαίωμα να πηγαίνουν στο σχολείο, ωστόσο οι Ταλιμπάν είχαν (και έχουν) άλλη άποψη. Η μικρή ήταν γυναίκα. Οπότε δεν έπρεπε να πηγαίνει σχολείο. Και επειδή η μικρή δεν έκανε αυτό που «τους έπρεπε», έπρεπε να πυροβοληθεί. Στο κεφάλι... Τη λένε Μαλάλα.

Γεννήθηκε στο Αφγανιστάν, το 1978. Είναι συγγραφέας και ακτιβίστρια που αγωνίζεται για τη δημοκρατία και τα δικαιώματα των γυναικών στο Αφγανιστάν. Στα 28 της χρόνια, ως μέλος της Wolesi Jirga, ενός από τα δύο νομοθετικά σώματα στο Αφγανιστάν, δέχτηκε ακραία κακοποιητική συμπεριφορά μέσα στο αφγανικό Κοινοβούλιο: μπουκάλια, καρέκλες και βρισιές - όλα επάνω της. Γιατί τόλμησε να «αντιμιλήσει» σε πρώην οπλαρχηγό που εξυμνούσε τους «ιερούς πολεμιστές» (μουτζαχεντίν).

Η ίδια είπε πως «υπήρξαν δύο ειδών μουτζαχεντίν: εκείνοι που ήταν πολεμιστές και οι άλλοι που σκότωσαν δεκάδες χιλιάδες αθώους ανθρώπους και που δεν είναι παρά κακοποιοί». Αν μπορούσαν να τη σκοτώσουν για την τόλμη της, θα το έκαναν. Ενας την περίμενε στην έξοδο της Βουλής να τη μαχαιρώσει. Την προστάτευσαν οι άλλες γυναίκες στον χώρο... Τη λένε Μαλαλάι.

Γεννήθηκε στο Ιράν, το 2000. Πέθανε στο Ιράν το 2022. Ηταν 22 ετών. Συνελήφθη από την αστυνομία ηθών, γιατί δεν φορούσε καλά («σωστά»!) το χιτζάμπ της. Τη σκότωσαν στο ξύλο. Οι αρχές (και ο ιατροδικαστής τους) είπαν πως πέθανε από «πολυοργανική ανεπάρκεια» εξαιτίας ενός παλαιότερου προβλήματος υγείας που είχε... Τη έλεγαν Μαχσά.

Η Μαλάλα Γιουσαφζάι έζησε. Το 2013 ήταν υποψήφια για το βραβείο Νόμπελ. Δεν της το έδωσαν. Επειτα από γενική κατακραυγή και στήριξη της ίδιας από προσωπικότητες διεθνούς κύρους, το πήρε την επόμενη χρονιά. Στα 17 της χρόνια έγινε η νεότερη κάτοχος βραβείου Νόμπελ και μία από τις μόλις 59 γυναίκες που έχουν βραβευτεί σε σύνολο σχεδόν 900 ανδρών...

Η Μαλαλάι Τζόγια συνεχίζει την ακτιβιστική της δράση, μιλάει σε διεθνή φόρα και πανεπιστήμια, έχει βραβευτεί για τη δράση της, το 2010 το περιοδικό Time τη συμπεριέλαβε στη λίστα με «τα 100 άτομα με τη μεγαλύτερη επιρροή στον κόσμο» και την επόμενη χρονιά ο Guardian στη λίστα των «100 πιο σημαντικών ακτιβιστριών»... Η Μαχσά Αμινί πέθανε. Ο θάνατός της έγινε αφορμή για δεκάδες διαδηλώσεις ανδρών και γυναικών στο Ιράν, οι οποίοι δέχθηκαν υπέρμετρη βία από τις αρχές. Γυναίκες έκαιγαν τα χιτζάμπ τους και έκοβαν τα μαλλιά τους.

Στη Δύση, με την υπόκρουση του «Bella Ciao», διάσημες καλλιτέχνιδες (Ζ. Μπινός, Ι. Ανζανί, Ι. Ιπέρ. Μ. Κοτιγιάρ κ.ά.) καθώς και δημοσιογράφοι (και εδώ στην Ελλάδα) έκοψαν μια τουφίτσα/μπουκλίτσα από τα μαλλιά τους ως ένδειξη συμπαράστασης (φαντάζομαι) και διαμαρτυρίας. Στη Δύση, κάποια χρόνια πριν, η Λόρα Μπους έκανε δηλώσεις περί «σωτηρίας των μουσουλμάνων γυναικών» από τα δικτατορικά καθεστώτα στο Αφγανιστάν, μόλις ο άντρας της εισέβαλε στη χώρα το 2001.

Από τη μια έχουμε έναν αμερικανικό πατερναλισμό και έναν ξεκάθαρα αποικιοκρατικό φεμινισμό, αυτόν της λευκής αστής της Δύσης απέναντι στις μουσουλμάνες γυναίκες, και από την άλλη έχουμε τις ίδιες τις μουσουλμάνες γυναίκες. Ωραία δεν ήταν τα λόγια της Λόρα; Ωραία δεν ήταν η κίνηση της Μπινός; Βέβαια, η μία είναι αντιπαθής και η άλλη συμπαθής. Ωστόσο, με όλο το σέβας, να μου επιτρέψετε να βλέπω πολύ χαλαρές τις γραμμές ανάμεσά τους.

Γιατί αν θέλουμε πραγματικά να στηρίξουμε, ειδικά αν έχουμε θέση εξουσίας ή παγκόσμιας δημοφιλίας, η μπουκλίτσα μάλλον δεν αρκεί. Εκτός κι αν έκανε η Μπινός διαμαρτυρία έξω από το Μέγαρο, εκεί στα Ηλύσια Πεδία, εκεί που είναι ο Μακρόν, με τις πολύ (πάρα πολύ) δημοκρατικές πολιτικές επιλογές του, και δεν το είδα.

Κάθε προσπάθεια στήριξης, καλοδεχούμενη. Ωστόσο, ας μην ξεχνάμε πως ο φεμινισμός δεν είναι αποκλειστικό κτήμα του δυτικού, κοσμοπολίτικου φεμινισμού. Οσο για τα δικαιώματα... πώς τους είπαμε όλους αυτούς τους φίλους και διπλανοφωτογραφιζόμενους του 53χρονου βιαστή της 12χρονης κοπέλας, Ηλία Μίχο; Ονόματα έχουν; Θέσεις; Και πού;

Μήπως σε κυβέρνηση, Εκκλησία, Αυτοδιοίκηση; Οι 213 που περίμεναν «στη γραμμή» για να τη βιάσουν, ονόματα έχουν; Θέσεις; Και πού; Η δημοσιογράφος που έβγαλε σχεδόν το πρόσωπο της 12χρονης στο γυαλί, όνομα έχει; Ποιοι τη βλέπουν; Ποιοι την πληρώνουν;... Ας ψάξουμε την απάντηση περί «δικαιωμάτων» ανάμεσα σε αυτές τις ερωτήσεις.