Το σώμα κατασκευάζεται, δηλαδή, κοινωνικά μέσα σε ιστορικές, κοινωνικές και πολιτισμικές στιγμές. Το «GNTM» ίσως να είναι το πιο μεγαλόφωνο παράδειγμα για την κοινωνική κατασκευή των γυναικείων σωμάτων, δηλαδή τη διαδικασία μέσω της οποίας σχηματίζονται οι αντιλήψεις για τα γυναικεία σώματα και για τα πρότυπα ομορφιάς.
Τι φανερώνουν τα πρότυπα ομορφιάς για το πορτρέτο μιας κοινωνίας;
Αυτό που θεωρείται όμορφο βρίσκεται αναπόδραστα σε συνάρτηση με τα πολιτισμικά συμφραζόμενα. Οι ιδεατές εικόνες συντελούν κάθε φορά στην προβολή και διάδοση αναπαραστάσεων της ομορφιάς, ωθώντας το κοινό σε μια διαρκή αναμέτρηση και προκαλώντας άγχος στη σχέση του ατόμου με το σώμα του.
Κανένας όμως δεν νοιάζεται γιατί οι μεταβολές που καταγράφονται κάθε εποχή στα πρότυπα ομορφιάς βρίσκονται και σε άμεση συνάρτηση με τη βιομηχανία της ένδυσης και της μαζικής παραγωγής. Ο Ρολάν Μπαρτ, στο βιβλίο του «Το μπλε είναι φέτος της μόδας», μελετά σε βάθος το σύστημα της ένδυσης, το οποίο υποδηλώνει πολλά περισσότερα απ’ όσα μπορούμε να φανταστούμε. Ο Γάλλος θεωρητικός ανατέμνει την ιστορία και την κοινωνιολογία του ενδύματος από τον 19ο αιώνα μέχρι και την εποχή του και καταλήγει πως η μόδα αρθρώνεται σε ατομικό επίπεδο αλλά συγκροτείται θεσμικά.
Η τηλεόραση και τα άλλα Μέσα επιβάλλουν πρότυπα «ιδανικής θηλυκότητας» και τρόπους με τους οποίους οι άνθρωποι μπορούν να φτάσουν αυτές τις εικόνες μέσα στην κατανάλωση. Στην περίπτωση του «GNTM» τα πρότυπα διευρύνονται στο όνομα του «diversity». Στην πραγματικότητα, όμως, δεν υπάρχει συμπερίληψη, ούτε ετερογένεια και εκπροσώπηση από όλα τα φύλα, τις εθνικότητες, τις σεξουαλικές θέσεις, τους τύπους σώματος. Υπάρχει μια υποκριτική ποικιλομορφία που υπηρετεί τη σημερινή τάση της βιομηχανίας μόδας να εμφανίζεται προοδευτική και συμπεριληπτική.
Το «GNTM» ανοίγει θέσεις για άτομα που εκφράζουν τη διαφορετικότητα, αντιμετωπίζοντάς τα ως άτομα «μη κανονικά», τα οποία και ελεημονεί. Μια τηλεοπτική πραγματικότητα που θα υπηρετούσε με γνησιότητα τη διαφορετικότητα, δεν θα παρουσίαζε ποτέ με τόσο θόρυβο τους ανθρώπους σαν να μην ήταν «κανονικοί». Απλά θα τους συμπεριλάμβανε χωρίς φωνασκίες. Η τάση, ωστόσο, που πουλά είναι το diversity. Το «GNTM» υπηρετεί όσο ποτέ τη βιομηχανία μόδας αλλά υποκρίνεται κάτι άλλο. Και αυτό είναι επικίνδυνο.
Αν ο στόχος, λοιπόν, ήταν η αποδοχή της διαφορετικότητας στην κοινωνική ζωή, το «GNTM» και οι άλλες εκπομπές μόδας δεν θα ταυτίζονταν πλήρως με τις αξίες του νεοφιλελεύθερου συστήματος και της παγκοσμιοποίησης, δεν θα μιλούσαν για συμπερίληψη ενώ ταυτοχρόνως θα χλεύαζαν τους ανθρώπους που ξεγυμνώνονται μπροστά τους. Ποια είναι τα όρια της τηλεπραγματικότητας και ποιος ο αντίκτυπος τέτοιων εκπομπών και των σόσιαλ μίντια (που τις αναπαράγουν) στα πρότυπα ομορφιάς;
«Η ουσία της μόδας έγκειται στο εξής: ότι πρέπει πάντα να την υιοθετεί μόνο ένα μέρος μιας ομάδας, ενώ το σύνολο μόνο να τείνει στην υιοθέτησή της. Μόλις η μόδα καταφέρει να γίνει πλήρως αποδεκτή, δηλαδή μόλις εκείνο το οποίο αρχικά έκαναν μόνο ορισμένοι υιοθετηθεί όντως χωρίς εξαίρεση από όλους, όπως είναι η περίπτωση σε ορισμένα στοιχεία της ενδυμασίας και των μορφών κοινωνικότητας, τότε δεν χαρακτηρίζεται πλέον ως μόδα. Κάθε εξάπλωση της μόδας την ωθεί κιόλας προς το τέλος της, αφού αυτή αναιρεί και τη διακριτότητά της», έγραφε ο Γκέοργκ Ζίμελ στο δοκίμιό του «Η μόδα», όπου ακτινογραφούσε φιλοσοφικά και κοινωνιολογικά το φαινόμενο της μόδας.
Ο Ζίμελ εξηγούσε πως «στον σχηματισμό της μόδας συντελούν δύο κοινωνικές τάσεις: η ανάγκη για συγχώνευση μέσα σε μια ομάδα και συνάμα η ανάγκη για διαφοροποίηση και διαχωρισμό από αυτή την ομάδα». Λίγο αργότερα ο Βέρνερ Ζόμπαρ, στο έργο του «Χλιδή και καπιταλισμός», ανέδειξε σε οικονομικό και πολιτισμικό επίπεδο τα διαρκώς μεταβαλλόμενα ερωτικά ήθη και τον τρόπο που συμβάλλουν μέσω της βιομηχανίας και της εξέλιξης των μητροπόλεων στην προβολή του πλούτου με διαρκώς εναλλασσόμενους ενδυματολογικούς κώδικες.
Η μόδα είναι ένα φαινόμενο της νεωτερικότητας. Συγκροτείται και ανασυγκροτείται μέσω ατέρμονων επαναπροσδιορισμών που συνδέονται με την αναζήτηση μιας ταυτότητας και μετασχηματίζεται αναπόδραστα μέσα στον χώρο και στον χρόνο. Η αγωνία αυτής της αναζήτησης αποκρυσταλλώνεται στη δημόσια προβολή του σωματικού εαυτού.
Δεν μπορούμε, συνεπώς, να προσεγγίσουμε τα σώματα ως κάτι στατικό ή ενιαίο. Ισως γιατί βρίσκονται στο επίκεντρο αντιφατικών θεωρήσεων. Δεν μπορούμε να ξεχνάμε όμως ούτε αυτό που υπογραμμίζει ο Μπαρτ για το γεγονός ένδυσης, δηλαδή πως «[...] συνίσταται στον προσωπικό τρόπο με τον οποίο ένα άτομο υιοθετεί την ενδυμασία που προτείνεται από την ομάδα του. Η μόδα είναι πάντα ένα γεγονός ενδυμασίας αλλά η καταγωγή της μόδας συνομιλεί με την ανάγκη της κοινωνίας να έχει έναν περιοριστικό κώδικα και να πειθαρχεί τα σώματα… Και τα σώματα έχουν τη δική τους ιστορία…»
