«5½ χρόνια» και το λεπτό που έγραψε Ιστορία

«Πεντέμισι χρόνια». Ενας αριθμός, ένα χρονικό διάστημα, ένα ντοκιμαντέρ ή μια ολόκληρη ζωή; Σίγουρα μια εμπειρία που όσοι άνθρωποι κάλυψαν δημοσιογραφικά τη δίκη της Χρυσής Αυγής, και μαζί τους εμείς, δεν θα ξεχάσουμε ποτέ.

«Ημασταν εκεί σε μια ιστορική στιγμή» λέει ο Κωνσταντίνος Πουλής τού Press Project στην κάμερα της Μυρτώς Συμεωνίδου και της Ιωάννας Παπαϊωάννου. Εκείνες σκηνοθέτησαν αυτή την ταινία-ντοκουμέντο, που κάνει πρεμιέρα στο 24ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης ενταγμένο στην φεστιβαλική «Πλατφόρμα» με αποκλειστικά διαδικτυακές προβολές καθ’ όλη τη διάρκειά της διοργάνωσης (10-20 Μαρτίου 2022).

Επιλέγοντας έξι πρωταγωνιστές οι σκηνοθέτριες αποτίνουν φόρο τιμής στους πολύ περισσότερους ανθρώπους που ενεπλάκησαν στην κάλυψη αυτής της δίκης. Ανθρώπους που μας πληροφόρησαν με συνέπεια, επιμονή, ακρίβεια και προσωπικό κόστος. ‘Η και που μας έδωσαν φωνή. Δείτε ας πούμε την πρώτη ατάκα του τρέιλερ: «Δεν περίμενα πως θα κρατούσε πεντέμισι χρόνια». Μα και ποιος το περίμενε;

Για όσους μιλούν δεν ήταν όμως μόνο 5,5 χρόνια δουλειάς, έρευνας, αναμονής και αγωνίας. «Πώς διαχειρίζεσαι εσωτερικά όλη αυτή τη βία που βλέπεις μπροστά σου; Είναι σοκαριστική» παρατηρεί ο Γιάννης Μπασκάκης, πολιτικός συντάκτης της «Εφ.Συν.».

«Σαν να έχεις μια κοτρόνα στο κεφάλι σου και να πηγαίνεις, να πηγαίνεις...» εξομολογείται γι’ αυτή τη δύσκολη πορεία όλων τους (και όλων μας) και ο αρθρογράφος και ακτιβιστής («Υποπτο Μούσι») Αντώνης Μπούγιας.

«Το βράδυ της προηγουμένης χτυπούσε η καρδιά μου. Ελεγα αύριο θα βγει η απόφαση. Μου φαινόταν απίστευτο» διηγείται η Αφροδίτη Φράγκου, δημοσιογράφος στην «Εργατική Αλληλεγγύη», ακτιβίστρια, μέλος της Κίνησης Ενωμένοι Ενάντια στο Ρατσισμό και τη Φασιστική Απειλή, που και στην πρώτη επέτειο της καταδικαστικής απόφασης του Εφετείου είχε δεχτεί μαζί με συντρόφους της επίθεση από τάγμα νεοναζί στο Νέο Ηράκλειο.

«Νομίζω ότι όλα αυτά τα χρόνια με έχουν σημαδέψει» ομολογεί η δημοσιογράφος του «9,84», Ελευθερία Κουμάντου, εκείνη που επιμένοντας με συνέπεια στο ρεπορτάζ της έχει στοχοποιηθεί ακόμη και από τον τότε βουλευτή της Ν.Δ., Κωνσταντίνο Μπογδάνο, ο οποίος είχε απαιτήσει την απόλυσή της λόγω της δημοσιογραφικής της έρευνας και των αναρτήσεών της στο Facebook για τη ρατσιστική συγκέντρωση κατά των προσφύγων στην πλατεία Βικτωρίας, όπου συμμετείχε και ο ίδιος μαζί με τον Ηλία Κασιδιάρη. Από στοχοποιήσεις ξέρουν όλοι.

Και τι να πει η Ανζελίκ Κουρούνη, η Ελληνογαλλίδα δημιουργός των δύο κομβικών ντοκιμαντέρ για τη δράση και τη δίκη του νεοναζιστικού μορφώματος («Χρυσή Αυγή: Προσωπική Υπόθεση» και «Χρυσή Αυγή. Υπόθεση όλων μας»), που για να ολοκληρώσει το έργο της μπήκε πολλές φορές μαζί με τον σύντροφό της Θωμά Γιακόμπι στο στόμα του λύκου, πληρώνοντας το αντίτιμο: σοβαρές απειλές, ξυλοδαρμοί...

Για την ώρα πάντως στην κάμερα των δύο γυναικών συναδέλφων της λέει κάτι απλό και ανθρώπινο για εκείνο το συγκλονιστικό λεπτό στις 7 Οκτωβρίου του 2020 που ακούστηκε παντού η ετυμηγορία «ένοχοι», ταξιδεύοντας σ’ όλη την κατάμεστη Λ. Αλεξάνδρας, σ’ όλη τη χώρα μαζί με την κραυγή της Μάγδας Φύσσα «Γιε μου, νίκησες». Λέει η Ανζελίκ: «Ηθελα ν’ αφήσω την κάμερα, να είμαι με τον κόσμο, να μπορέσω να χαρώ αυτή την απίστευτη νίκη».

Εκεί άλλωστε συγκλίνουν οι διηγήσεις των ανθρώπων που κάλυψαν δημοσιογραφικά τη δίκη της Χρυσής Αυγής: ήταν «5½ χρόνια» για ένα λεπτό που πέρασε στην Ιστορία. Πέρα από τις μνήμες, τις αγωνίες, τις απογοητεύσεις, την αδρεναλίνη της δημοσιογραφικής έρευνας, τους φόβους, πέρα από μια ιστορική καταγραφή όσων συνέβαιναν στη σκηνή και στα παρασκήνια αυτής της δίκης μέσω όσων είχαν το βάρος της μετάδοσης της πληροφορίας, αυτό το ντοκιμαντέρ έχει ακόμα ένα επιμύθιο. Αυτό που αφορά την πλουραλιστική αξία της δημοσιογραφικής κάλυψης μιας δίκης με όρους που ξαναδίνουν στο δημοσιογραφικό επάγγελμα τη χαμένη τιμή του λειτουργήματος.

Κι αυτό επισημαίνει και το πληροφοριακό υλικό για το ντοκιμαντέρ «5½ χρόνια»: «Τον Οκτώβριο του 2020 μία από τις μεγαλύτερες δίκες στην Ελλάδα φτάνει στο τέλος της. Η μέρα της ανακοίνωσης της δικαστικής απόφασης έμεινε αξέχαστη σε πολλούς ανθρώπους.

Στα θύματα και τις οικογένειες των θυμάτων της Χρυσής Αυγής, στους δικηγόρους των θυμάτων και της Πολιτικής Αγωγής, αλλά και στους χιλιάδες ανθρώπους που βρέθηκαν έξω από το Εφετείο Αθηνών για να ακούσουν την απόφαση. Οταν η δίκη ξεκινούσε, κανείς δεν περίμενε ότι η μέρα αυτή θα ερχόταν πεντέμισι χρόνια αργότερα.

Δημοσιογράφοι, φωτορεπόρτερ και σκιτσογράφοι επέλεξαν να βρίσκονται συστηματικά μέσα στη δικαστική αίθουσα όλα αυτά τα χρόνια, με στόχο να μεταφέρουν στο κοινό όσα διαδραματίζονταν εκεί. Ο ρόλος τους ήταν καθοριστικός, καθώς η πλειονότητα των μεγάλων μέσων ενημέρωσης δεν κάλυψε συστηματικά τη δίκη. Χωρίς τη συνεχή παρουσία των ανθρώπων αυτών, τα περισσότερα από όσα έγιναν στο δικαστήριο θα παρέμεναν εμπειρίες αποκλειστικά των άμεσα εμπλεκομένων.

Η κάλυψη και η παρουσίαση του υλικού των δικασίμων έδωσε στο κοινό πρόσβαση στα τεκμήρια και τις διαδικασίες που οδήγησαν στη δικαστική απόφαση».

📌 5½ χρόνια
Στο 24ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης
Σενάριο - Σκηνοθεσία: Μυρτώ Συμεωνίδου, Ιωάννα Παπαϊωάννου
Διεύθυνση Φωτογραφίας: Νίκος Πανιεράκης
Σκίτσα - Γραφικά: Λουίζα Καραγεωργίου
Μοντάζ: Ιωάννα Παπαϊωάννου
Ηχοληψία - Μίξη: Αλέξανδρος Λυκοστράτης
Πρωτότυπη Μουσική: Νίκος Μπαξεβανάκης Γιάνης Ποταμίτης
Οnline προβολές εδώ.