Φτάνει πια!

Η βία κατά των γυναικών -ιδίως η βία από τον σύντροφο και η σεξουαλική βία- είναι ένα τεράστιο παγκόσμιο πρόβλημα δημόσιας υγείας και παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των γυναικών.

Η βία κατά των γυναικών μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τη σωματική, ψυχική, σεξουαλική και αναπαραγωγική υγεία των γυναικών. Οι συνέπειες της ενδοοικογενειακής βίας, όσον αφορά τις γυναίκες και τα κορίτσια καλύπτουν ευρύ φάσμα, από τη δημιουργία ψυχοπαθολογίας, κυρίως καταθλιπτικού τύπου, έως την ανεργία, τη φτώχεια και τον θάνατο. Η βία κατά των γυναικών είναι όμως αποτρέψιμη.

Στον κόσμο

Περίπου 1 στις 3 (30% –736 εκατομμύρια) γυναίκες στον κόσμο έχει υποστεί είτε σωματική ή/και σεξουαλική βία από τον σύντροφο είτε σεξουαλική βία από κάποιον άλλο κατά τη διάρκεια της ζωής της. Το μεγαλύτερο μέρος αυτής της βίας προέρχεται από τον σύντροφο. Οι νεότερες γυναίκες διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο, καθώς η βία ξεκινάει νωρίς, σε ανησυχητικά νέες ηλικίες: Σχεδόν 1 στις 3 (27%) νέες γυναίκες (15–24 χρόνων) παγκοσμίως που έχουν βρεθεί σε σχέση, αναφέρουν ότι έχουν υποστεί κάποια μορφή σωματικής ή/και σεξουαλικής βίας από τον σύντροφό τους πριν από τα εικοστά γενέθλιά τους.

Τα στοιχεία της πρόσφατης έκθεσης για τη βία κατά των γυναικών του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) συγκλονίζουν, καθώς περιγράφουν τις ζωές εκατομμυρίων γυναικών στον πλανήτη. Η έκθεση διεξήχθη για λογαριασμό ειδικής ομάδας εργασίας των Ηνωμένων Εθνών και αποτελεί τη μεγαλύτερη μέχρι σήμερα μελέτη για τον επιπολασμό της βίας κατά των γυναικών.

Τα στοιχεία του ΠΟΥ αναφέρουν ότι οι γυναίκες όλων των ηλικιών μπορεί να παραμένουν σε κακοποιητικές σχέσεις για διαφόρους λόγους, όπως για παράδειγμα, ο φόβος για αντίποινα από τον δράστη, η έλλειψη εναλλακτικών μέσων οικονομικής στήριξης, n ανησυχία για τα παιδιά τους, η έλλειψη υποστήριξης από την οικογένεια και τους φίλους, το στίγμα ή ο φόβος απώλειας της επιμέλειας των παιδιών μετά το διαζύγιο αλλά και n ελπίδα ότι ο σύντροφος θα αλλάξει.

Ο τομέας της Υγείας, σύμφωνα με τον ΠΟΥ, πρέπει να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο για την παροχή ολοκληρωμένης υγειονομικής περίθαλψης στις γυναίκες που υποβάλλονται σε βία, αλλά και ως σημείο εισόδου για την παραπομπή των γυναικών σε άλλες υπηρεσίες υποστήριξης που μπορεί να χρειαστούν.

Τι συμβαίνει στην Ελλάδα;

Η ενδοοικογενειακή βία σήμερα στην Ελλάδα είναι ποινικό αδίκημα (νόμος 3500/2006) που διώκεται αυτεπάγγελτα, δηλαδή δεν χρειάζεται μήνυση εκ μέρους του θύματος για τη δίωξη του δράστη.

Τον Απρίλιο του 2020 τα περιστατικά βίας, σύμφωνα με τη Γενική Γραμματεία Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας Φύλων,

ξεπέρασαν τα 1.000, ενώ τους 3 πρώτους μήνες ήταν γύρω στα 300 ανά μήνα. Το πρώτο πεντάμηνο του 2021 οι ψυχολόγοι και κοινωνιολόγοι της γραμμής SOS 15900 έχουν δεχτεί 3.497 κλήσεις, εκ των οποίων 2.376 αφορούν περιστατικά βίας. Τα 1.361 είναι καταγγελίες ενδοοικογενειακής βίας, τα 69 σεξουαλικής παρενόχλησης και 36 βιασμού.

Τι μπορούμε να κάνουμε για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών σε συλλογικό επίπεδο

● Να αντισταθούμε στη διάδοση αντιλήψεων, πεποιθήσεων και πρακτικών, που ενοχοποιούν ή αξιολογούν αρνητικά γυναίκες και κορίτσια και συμβάλλουν στη διατήρηση της βίας, π.χ. ότι οι γυναίκες ευθύνονται για τα δεινά των ανδρών, με έναρξη το «προπατορικό αμάρτημα».

● Να δείξουμε αλληλεγγύη στους φορείς που αγωνίζονται για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών, π.χ. να στηρίξουμε οικονομικά τις δράσεις τους ή να δώσουμε λίγο από τον χρόνο μας για να βοηθήσουμε ως εθελοντές.

● Να συμμετέχουμε σε δημόσιες συζητήσεις και πρακτικές, διά ζώσης ή διαδικτυακές, που προάγουν την ενημέρωση του κοινού και την εξάλειψη της βίας και να πιέζουμε για την υιοθέτηση πολιτικών και πρακτικών, που προωθούν την ισότητα ανάμεσα στα δυο φύλα.

● Να πολεμάμε κάθε μορφής βία, ο καθένας με τα εργαλεία που διαθέτει. Σε αυτό το πλαίσιο, ο καλλιτέχνης Alexsandro Palombo αλλάζει τον κόσμο των καρτούν για να ρίξει φως στον τρόμο της ενδοοικογενειακής βίας. Στη σειρά «Οχι βία στις γυναίκες» μετατρέπει γνωστά μας κινούμενα σχέδια σε θύματα κακοποίησης. Το αποτέλεσμα είναι εικόνες γνώριμες αλλά και βαθιά ενοχλητικές:

Τι μπορώ να κάνω αν γνωρίζω μια γυναίκα/ένα κορίτσι, που αντιμετωπίζει βία/κακοποίηση;

● Θυμάμαι ότι η βία στις ενδοοικογενειακές σχέσεις είναι πολύπλοκο ζήτημα. Δεν υπάρχουν εύκολες λύσεις.

● Δεν γίνομαι ούτε «σωτήρας» ούτε «ανακριτής». Δεν πιέζω τη γυναίκα/κορίτσι να πάρει αποφάσεις, δεν λέω «Δεν καταλαβαίνω γιατί μένεις μαζί του», δεν ρωτάω λεπτομέρειες συμβάντων χωρίς να ξέρω πώς θα διαχειριστώ τις αποκαλύψεις της γυναίκας/κοριτσιού.

● Ακούω, δεν επικρίνω τις αντιδράσεις της γυναίκας, άμεσα ή έμμεσα π.χ. δεν ρωτάω «Γιατί δεν έφυγες νωρίτερα;».

● Αποφεύγω να ταυτιστώ με τα συναισθήματα της φίλης/γνωστής μου.

● Ρωτώ ξεκάθαρα τι είδους βοήθεια θα ήθελε να της προσφέρω, π.χ. ρωτάω: Θέλεις να μάθω πού μπορείς να απευθυνθείς για βοήθεια;

● Δεν δίνω υποσχέσεις που δεν μπορώ να κρατήσω, π.χ. δεν υπόσχομαι σε ένα νεαρό κορίτσι θύμα βίας ότι «Δεν θα το πω πουθενά».

● Ζητάω βοήθεια από εξειδικευμένους φορείς για να βοηθήσω τη φίλη/γνωστή μου.

Τι είναι βοηθητικό να γνωρίζω ως γυναίκα/κορίτσι:

● Καμιά γυναίκα ή κορίτσι δεν ευθύνεται για τη βία που κάποιος επιλέγει να ασκήσει επάνω τους. Αυτός και μόνο αυτός που ασκεί τη βία είναι υπεύθυνος για την εκδήλωσή της και για τη συμπεριφορά του.

● Αρχικά μπορώ να μιλήσω για την εμπειρία μου σε ανθρώπους που εμπιστεύομαι.

● Μπορώ να ζητήσω βοήθεια από ειδικά, οργανωμένα πλαίσια, φορείς και ειδικούς, από ομάδες αυτοβοήθειας, μέσα σε δράσεις αλληλεγγύης και από άτομα, που έχουν εκπαιδευτεί ή έχουν ευαισθητοποιηθεί στην πολυπλοκότητα της γυναικείας κακοποίησης.

● Εχω κατά νου ότι τα διαδεδομένα ιατρικά ή ψυχολογικά μοντέλα παρέμβασης μπορούν να «προκαλέσουν περαιτέρω βλάβη», αντί να βοηθήσουν. Οταν βιώνω βία είναι βοηθητικό να επιδιώξω να ζητήσω βοήθεια για την κατάστασή που αντιμετωπίζω, αλλά δεν χρειάζεται να ακολουθήσω ψυχιατρικές θεραπείες με αντικαταθλιπτικά για να αντιμετωπίσω τα αποτελέσματα της βίας αυτής.

● Μπορώ να καταγγείλω τη βία που υφίσταμαι στο αστυνομικό τμήμα της περιοχής μου. Ο νόμος 3500/2006 υποχρεώνει την Αστυνομία να δεχτεί την καταγγελία μου και της απαγορεύει να προσπαθήσει να με αποτρέψει από την υποβολή μήνυσης. Ο νόμος 3500 με προστατεύει.

● Οταν έχω υποστεί σωματικές βλάβες, πρέπει να βγάλω φωτογραφίες των βλαβών και πρέπει να απευθυνθώ άμεσα σε νοσοκομείο που θα τις καταγράψει, αφού τους έχω εξηγήσει τον λόγο της επίσκεψής μου. Ζητώ να καταγραφεί το περιστατικό στο βιβλίο συμβάντων του νοσοκομείου και ζητάω αντίγραφο της καταγραφής αυτής.

● Μπορώ να οργανωθώ: χρειάζεται να συγκεντρώσω αποδεικτικά στοιχεία της κακοποίησης που υφίσταμαι (φωτογραφίες, καταγγελίες, ημερολόγια) και να τα φυλάω σε ασφαλές σημείο.

● Μπορώ να οργανωθώ: χρειάζομαι σχέδιο διαφυγής, π.χ. να έχω φυλαγμένα ρούχα, χρήματα, αποδεικτικά στοιχεία κακοποίησης σε ασφαλές σημείο και και να καταρτίσω ένα σχέδιο για το πώς μπορώ να απομακρυνθώ με ασφάλεια αν αισθάνομαι ότι απειλείται η ζωή μου ή των παιδιών μου ή δεν αντέχω άλλο.

● Μπορώ να ξαναφτιάξω ένα υποστηρικτικό περιβάλλον, που θα με βοηθήσει, π.χ. να προσεγγίσω μια παλιά φίλη, που μπορεί να δώσει χρήματα, στέγη, μια γειτόνισσα που μπορεί να ειδοποιήσει την Αστυνομία.

Πηγές: WHO, Πανελλήνιος Σύλλογος Επισκεπτών Υγείας

Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε;

Τόσο στην Αθήνα όσο και στην επαρχία υπάρχουν ευαισθητοποιημένοι φορείς και οργανώσεις που προσφέρουν υποστήριξη σε γυναίκες και κορίτσια θύματα ενδοοικογενειακής βίας.

Ποιοι φορείς υπάρχουν που προσφέρουν υπηρεσίες για τις γυναίκες και τα νεαρά κορίτσια;

• Γραμμή SOS (Γενικής Γραμματείας Ισότητας για τη βία κατά των γυναικών) 15900, 210-3220900
• Κέντρα Υποδοχής Κακοποιημένων Γυναικών, Αθήνα: 210 5235318 / 210 5235250, Πειραιάς: 210-4112091 / 210-4129101
• Ξενώνας Κακοποιημένων Γυναικών, 210-5244657
• Δίκτυο για την Καταπολέμηση της Ανδρικής Βίας κατά των Γυναικών, 210-3828126
• Κέντρο Ισότητας, 210-3898000
• Κέντρο Κακοποιημένης Γυναίκας, Γραμμή SOS: 210-5235318 / 210-4112091 (9.00 π.μ. – 6.00 μ.μ.), Γραμμή SOS: 210-3220900 (6.00 μ.μ. – 10.00 μ.μ.)
• Γραμμή κατά της Οικογενειακής Βίας «ΔΙΠΛΑ ΣΟΥ», Γραμμή SOS: 800 1188881 /210-7786800
• Women In Need Hellas: 11707