«Ή θα αγαπάμε ή θα φθαρούμε»

Το καινούργιο βιβλίο της Σεμίνας Διγενή με εξέπληξε. Περίμενα πως θα είναι ενδιαφέρον και καλογραμμένο αφού έχει δώσει σπουδαία δείγματα γραφής στα κείμενά της, μα δεν περίμενα πως θα ανοίξω την πόρτα ενός κόκκινου ουρανοξύστη και θα συναντήσω όλα τα φωτεινά -και κάποια σκοτεινά- μυαλά της ανθρωπότητας.

«Οι Απείθαρχοι», που κυκλοφόρησαν από τις εκδόσεις Κάκτος, είναι ένα βιβλίο που περιγράφει ένα δίκτυο ανθρώπων αταίριαστων στο άκουσμά τους, αλλά εξαιρετικά ενδιαφέρον καθώς ανοίγει πότε σοβαρούς και πότε χιουμοριστικούς διαλόγους μεταξύ τους. Το ασανσέρ του ουρανοξύστη δεν είναι τίποτα άλλο από ένα όχημα που της επιτρέπει να μεταφέρεται μέσα στις διακλαδώσεις της μνήμης και της Ιστορίας ώστε να τους φέρνει κοντά της. Σε περίεργες διατάξεις και συμμαχίες. Οι στάσεις της όμως στα βαθύτερα επίπεδα του δικού της εαυτού είναι αυτές που έχουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Εκεί, με ένα λογοτεχνικό νυστέρι εμβαθύνει στα υπαρξιακά ερωτήματα της ανθρώπινης υπόστασης.

● Πώς γεννήθηκαν οι «Απείθαρχοι»;

Το καλοκαίρι πριν από την πανδημία έκανα ένα scroll down στον χρόνο. Σχεδίασα ένα κάπως φουτουριστικό σύμπαν... πέρα από τον ορίζοντα των γεγονότων κι έβαλα μέσα εκείνους με τους οποίους είχα ανάγκη να συνυπάρξω και κυρίως να παίξω. Προέκυψε, λοιπόν, ένας παράξενος εγκλεισμός, ενώ δύο μέρες μετά την έκδοση προέκυψε και ο κανονικός.

Ελπίζω πως στο βιβλίο ο αναγνώστης περνάει κάπως καλύτερα, αφού συγκατοικεί με τους Πικάσο, Ντίτριχ, Βέγγο, Νίνου, Μπέρνχαρντ, Ουγκό, Κοτοπούλη, Τζόις, Σιδηρόπουλο, Μπαρτ, Μονρόε, Χατζησάββα, Προυστ, Σπυριδάκη, Γουλφ, Σαραμάγκου κι άλλες τριάντα πέντε ενδιαφέρουσες προσωπικότητες.

● Εχουμε την ανάγκη να πιστεύουμε πως όσοι αγαπάμε υπάρχουν κάπου σ’ αυτό το σύμπαν;

Γιατί, δεν υπάρχουν;

● Εχω την εντύπωση, σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει σε άλλες χώρες, πως οι κριτικοί λογοτεχνίας στην Ελλάδα βλέπουν λίγο «καχύποπτα» τους δημοσιογράφους που γράφουν λογοτεχνία. Εσείς τι λέτε;

Κι εγώ θα ήμουν κάπως καχύποπτη, αν πίστευα πως στα «χωράφια» ενός δημοσιογράφου είναι μόνο η κάλυψη της επικαιρότητας, η ενημέρωση, η αρθρογραφία και τα συναφή. Οταν όμως θα σκεφτόμουν τα λογοτεχνικά έργα κάποιων σπουδαίων δημοσιογράφων, όπως π.χ. των Χέμινγουεϊ, Παπαδιαμάντη, Στάινμπεκ, Παλαμά, Τσέχοφ, Μέιλερ, Καπότε, όταν θα θυμόμουν τα υπέροχα «λογοτεχνικά ρεπορτάζ» που έγραφαν ο Νίκος Καζαντζάκης, η Διδώ Σωτηρίου και τόσοι ακόμη, θα μαλάκωνα κάπως και θα έψαχνα να δω τι στο καλό γράφουν και αυτοί οι σύγχρονοι...

● Πιστεύετε στην απελευθέρωση της γραφής από τη δικτατορία των «ειδών»;

Φυσικά πιστεύω. Κάτι τέτοιο μπορεί να κάνει τη λογοτεχνία πιο γόνιμη, αλλά και να αναζωογονήσει τη συμβατική δημοσιογραφική γραφή, που ένα μεγάλο κομμάτι της δεν λέει να ανανεωθεί.

● Διαβάζοντας τους διάσημους Απείθαρχους που καθόρισαν την παγκόσμια κουλτούρα, μέσα στη δημοκρατία του κόκκινου ουρανοξύστη, όπου ζουν ή συζούν, είχα την αίσθηση πως θέλατε να μας τους απομυθοποιήσετε λίγο…

Το μόνο που ήθελα ήταν να προσεγγίσω επί της ουσίας και τις αθέατες -στους πολλούς- πλευρές τους, που είναι άλλοτε τραγικές κι άλλοτε αφάνταστα αστείες. Μελέτησα πολύ τον καθένα και γνωρίζοντάς τον ανακάλυψα τι σημαίνει στην πράξη η θεωρία της σαγήνης.

● Στο βιβλίο καταδύεστε με έναν τρόπο στην παιδική σας ηλικία. Θέλατε να «λύσετε» ίσως έτσι κάποιο μυστήριο που την περιέβαλλε;

Ηλπιζα να κλείσω κάποιες εκκρεμότητες και να περιποιηθώ κάποια ανοιχτά τραύματα, που στην πορεία ο αναγνώστης πιθανόν να τα αναγνωρίζει και ως δικά του. Υποψιάζομαι πως αλλάζουν οι διαστάσεις των γεγονότων όταν αντιμετωπίζουμε τον χωροχρόνο όπως ακριβώς του αξίζει, σαν έναν και ενιαίο. Ο Μπέρνχαρντ, άλλωστε, έλεγε (και προσπάθησα να το επιχειρήσω) πως μπορούμε να γίνουμε οι θαυματοποιοί που μας αξίζει.

● Αν διαλέγατε να μπούμε σε ένα από τα διαμερίσματα του ουρανοξύστη ποιο θα ήταν αυτό; Και γιατί;

Σε τρία θα ’θελα να μπορούσα να μπαινοβγαίνω συνέχεια, στου Αϊνστάιν, του Μπόουι και του Λένιν. Και το έκανα.

Εχω πάθος για τον Αϊνστάιν και στο βιβλίο επιτέλους τον έκλεψα από τη Μίλεβα και την Ελσα και βρισκόμουν δίπλα του, όταν έλυνε την πιο διάσημη εξίσωση του κόσμου, όταν κάπνιζε, γελούσε, όταν μιλούσε με την Κιουρί κι όταν έπαιζε βιολί! Μιλήσαμε για τα αινίγματα του χωροχρόνου, για τις αταξίες του και για το αν το σύμπαν έχει διευθυντή.

Με τον Μπόουι πήγαμε στο πατρικό του σπίτι στο Μπρίξτον, στις συναυλίες του, μιλήσαμε με τα κορίτσια που ερωτεύτηκε, είδαμε τη μαμά του, μπήκαμε μαζί στο νοσοκομείο, τον είδα που έδενε το μαντίλι στα μάτια πριν μπει σε μια ντουλάπα κι εξαφανιστεί.

Οσο για τον Λένιν, τον επισκέφθηκα στο διαμέρισμά του, παρέα με τον Βάρναλη και την Ελλη Αλεξίου. Εψαξα τις σημειώσεις του, παρακολούθησα τις κινήσεις του μέσα στο σπίτι, άκουσα τα παράπονά του για τους πόνους στο στομάχι, είδα τα κείμενά του για «το όπιο του λαού» και τη μανία του να τακτοποιεί τα βιβλία του κατά αλφαβητική σειρά.

Σε όλους έδωσα τη μαγική επιλογή να έχουν όποια εποχή θέλουν στα διαμερίσματά τους και «ελευθέρας» στο ρετιρέ της Λήθης, όπου μπορούν να διαγράφουν δυσάρεστες μνήμες.

● Γιατί πιστεύετε πως το έχουν ανάγκη αυτό οι ένοικοι;

Σε κάποιους λειτουργεί ιαματικά το να εξαγνίζονται από τοξικές αναμνήσεις και λύπες διαρκείας. Πολλοί άνθρωποι χρειάζονται τις διαγραφές.

● Εσείς;

Ακόμη κι όταν γίνονται βουνό τα «εισερχόμενα», δεν καταφέρνω να σβήσω τίποτε, αντίθετα συνεχώς «αγοράζω» χώρο για να χωρέσουν νέα.

● Οι απείθαρχοι είναι τελικά αυτοί που αλλάζουν τον κόσμο μας;

Αυτοί! Οχι μόνο τον αλλάζουν εκ βάθρων, αλλά ξέρουν και να τον κάνουν να είναι πιο ενδιαφέρων. Μόνο με απείθαρχους, επαναστάτες, ασυμβίβαστους και ονειροπόλους συμβαίνει ό,τι πρέπει να συμβεί. Στον σημερινό κόσμο που τραντάζεται, ας αποφασίσουμε, ή θα αγαπάμε ή θα φθαρούμε!

Οπως έλεγε κι ο Αϊνστάιν, είναι καιρός «να ξεκινήσουμε να σκεφτόμαστε με έναν νέο τρόπο».

● Ποιο βλέπετε να είναι το μέλλον της δημοσιογραφίας;

Ζούμε στην εποχή που η παραπληροφόρηση τείνει να είναι κανόνας και η δημοσιογραφία παρεκτρέπεται συχνά από τον ανεξάρτητο κι αντικειμενικό δρόμο που οφείλει να ακολουθεί. Πάντα την αντιμετώπιζα σαν ένα διαρκές μάθημα και την ένιωθα σαν ένα διαρκές τραύμα. Δεν θα ’θελα να ξεκινούσα τώρα.

● Ετοιμάζετε κάποιο καινούργιο βιβλίο;

Ετοιμάζω δύο ταυτόχρονα, ένα πολιτικό μυθιστόρημα κι ένα θεατρικό έργο.