Το περιοδικό «Time» στο εξώφυλλο του 1989 είχε επιλέξει τη «Γη σε κίνδυνο» ως προσωπικότητα της χρονιάς, το 1994 είχε ξεχωρίσει τους Ειρηνοποιούς, ανάμεσα στους οποίους τον Αραφάτ και τον Μαντέλα, και το 2014 τους μαχητές του Εμπολα.
Φέτος το περιοδικό στο εξώφυλλο του 2020 επέλεξε ως προσωπικότητες της χρονιάς τον Τζο Μπάιντεν και την Κάμαλα Χάρις και όχι τους μαχητές του Covid-19. Είναι μια επιλογή που δίχως άλλο συγγράφει τη ζώσα Ιστορία, συμβάλλοντας στη διαμόρφωση της κοινωνικής αναπαράστασης μιας πραγματικότητας, η οποία παρουσιάζεται από τα μέσα ενημέρωσης κυρίως με τρόπο στερεοτυπικό.
Διατρέχοντας τις σελίδες του διεθνούς Τύπου με τις ανασκοπήσεις του 2020 και τις ελπίδες για μια καλύτερη χρονιά, η σκέψη που διαπερνά τον νου αφορά τον τρόπο που θα έχει καταγραφεί η νέα πραγματικότητα έναν χρόνο μετά. Τι θα γράφουν τα ειδησεογραφικά έντυπα του κόσμου στα τέλη Δεκεμβρίου του 2021; Τι είδους επίδραση θα έχουν ασκήσει τα μέσα στη συλλογική συνείδηση και το φαντασιακό; Ποιο θα είναι το αποτύπωμα αυτού του κύματος φόβου; Κατά πόσο το εμβόλιο θα έχει επιλύσει το πρόβλημα και ποιες θα είναι οι παρενέργειές του σε υγειονομικό και κοινωνικό επίπεδο;
O Γιουβάλ Νώε Χαράρι, ο Ισραηλινός στοχαστής που στα βιβλία του καταπιάνεται με τις προκλήσεις τις οποίες έχει αντιμετωπίσει και θα αντιμετωπίσει η ανθρωπότητα πριν από κάποιους μήνες, λίγο μετά το ξέσπασμα της επιδημίας και το πρώτο παγκόσμιο λοκντάουν, είχε προειδοποιήσει πως η φύση των καταστάσεων έκτακτης ανάγκης επισπεύδει τις ιστορικές συγκυρίες και διαδικασίες, εξηγώντας πως η ανθρωπότητα βρίσκεται αντιμέτωπη με μια παγκόσμια κρίση και πως οι αποφάσεις που θα ληφθούν τόσο από τους πολίτες όσο και από τις κυβερνήσεις θα διαμορφώσουν πιθανώς τον κόσμο για τα επόμενα χρόνια, όχι μόνο τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης, αλλά και την οικονομία, την πολιτική και τον πολιτισμό.
Ο Χαράρι στο «Homo Deus. Μια σύντομη ιστορία του Μέλλοντος» (εκδόσεις Αλεξάνδρεια) είχε θίξει σε τόνο μελλοντολογικό, όπως και στα 21 μαθήματα για τον εικοστό πρώτο αιώνα, τα παραπάνω ενδεχόμενα αναλύοντας εκτενώς τον ρόλο που θα παίξει η νέα «θρησκεία των Δεδομένων» -γνωστή ως Dataism- στη συμπεριφορά μας και στον τρόπο ζωής μας και τις τεράστιες ανισότητες μεταξύ πληθυσμών που θα πυροδοτήσει η πορεία προς την αθανασία.
Για τον Χαράρι η επιδημία του κορονοϊού είναι πάνω απ’ όλα μια μεγάλη δοκιμασία της κοινωνικής ευθύνης, καθώς ως πολίτες καλούμαστε να κάνουμε κρίσιμες επιλογές, σε πρώτη φάση αν θα εμπιστευτούμε επιστημονικά δεδομένα ή θεωρίες συνωμοσίας και εν συνεχεία αν και ποιες ελευθερίες θα παραχωρήσουμε, έτσι ώστε να διασφαλίσουμε την υγεία μας.
Αντιστοίχως, τα κράτη καλούνται να επιλέξουν αν θα ενδυναμώσουν τους πολίτες τους ή θα επιμείνουν στην ολοκληρωτική παρακολούθησή τους, αν θα ακολουθήσουν τον δρόμο της εθνικιστικής απομόνωσης ή εκείνον της παγκόσμιας αλληλεγγύης.
Το thinkt tank Atlantic Council σε ένα άρθρο στον ιστότοπό του πριν από λίγες ημέρες ξεχώρισε τους δέκα κινδύνους και τις ευκαιρίες για το 2021. Ανάμεσα στις ευκαιρίες ήταν η δημιουργία του παγκόσμιου εμβολίου για τον νέο κορονοϊό και η γέννηση νέων μορφών συνεργασίας χάρη στην τεχνητή νοημοσύνη.
Ανάμεσα στους κινδύνους υψηλού ή μεσαίου ρίσκου ήταν το τέλος της μεσαίας τάξης, μια περιορισμένη δυνατοτήτων προεδρία του Μπάιντεν, το ξέσπασμα ακόμα μιας παγκόσμιας οικονομικής κρίσης αλλά και της μεγαλύτερης επισιτιστικής κρίσης των τελευταίων δεκαετιών και η μη λύση της πανδημίας.
Ποιες θα είναι λοιπόν οι κυρίαρχες λέξεις στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων και στα εξώφυλλα των περιοδικών τις τελευταίες ημέρες του 2021; Πώς θα έχει επιδράσει η διαχείριση του ιού πάνω στις ήδη υπάρχουσες ανισότητες; Ποια θα είναι τα επιστημονικά επιτεύγματα της χρονιάς και ποια έκτακτα μέτρα θα έχουν γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας;
Ξέρουμε πως τα προτάγματα της αναζήτησης νέων κόσμων φτιάχνονται πάνω στις πολιτισμικές αναπαραστάσεις του ανοίκειου. Το 2020 η ζωή βιώθηκε με μάσκες, μέσω διαδικτύου και σε καθεστώς κοινωνικής αποστασιοποίησης. Τι θα έχει μεταβάλει η πανδημία το 2021, θα εγκατασταθεί άραγε νέο εργατικό δίκαιο όπου θα προβλέπεται η τηλε-ετοιμότητα και όπου θα κυριαρχεί η ψηφιακή εικόνα του εαυτού μας;
«Ξέρουμε ότι η Ιστορία δεν τελείωσε και ότι παραμένει τραγική» γράφει ο Raphael Glucksmann στα «Παιδιά του Κενού» θίγοντας στις τελευταίες σελίδες του βιβλίου του την ανάγκη για ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο.
Το είδος του νέου κοινωνικού συμβολαίου που θα υπογραφεί δεν εξαρτάται μόνο από τους κυβερνώντες αλλά από εμάς τους ίδιους, δηλαδή μέσα από τις κρίσιμες επιλογές που θα κάνουμε και κατ’ επέκταση από την κοινωνική αναπαράσταση του ιού και των φορέων του, το μέγεθος του ηθικού πανικού στο οποίο θα έχει υποβληθεί η κοινωνία μας και το βάθος του διχασμού που θα έχουμε επιτρέψει να επέλθει.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας