Εντεκα παραμυθένιες μαργαρίτες

Στο χωράφι του βιβλίου σε χρώματα κίτρινο και κεραμιδί φύονται

Μαργαρίτες χλωρές καλοκαιριάτικα; Κίτρινες, ολόφρεσκες, ζωηρές; Γιατί όχι, αν κάποια καρδιά τις ποτίζει. Αμάραντες όμως, πώς; Μα με τρεις τρόπους. Με την παραμονή σε ανθηρή κατάσταση μέσω δυο άυλων κομιστών, του λόγου και της ζωγραφικής και ενός υλικού, του χαρτιού.

Η Μαργαρίτα η Μαργαρώ, παλιό αγαπημένο τραγούδι. Κοκτέιλ μαργαρίτα, πίτσα μαργαρίτα. Μ’ αγαπά, δεν μ’ αγαπά. Παλιός τρόπος να πιαστείς από ένα σημάδι για το αν το (υποψήφιο ενδεχομένως) ταίρι σου σε αγαπά, μαδώντας τα πέταλα μιας αθώας μαργαρίτας. Λέξη σε όλους μας ισχυρά καταγεγραμμένη, συνδεδεμένη με νοσταλγία, ταπεινότητα, απλότητα αλλά και με ομαδική παρουσία. Γιατί οι μαργαρίτες φύονται πολλές μαζί, ποτέ μόνες –άλλο αν κάθε μία νιώθει τη μοναξιά της ύπαρξής της–, γι’ αυτό και ο πληθυντικός στον τίτλο.

Χρυσοξένη Προκοπάκη Μαργαρίτες

Εκδόσεις Στίξις, 2020

Εξώφυλλο εγγύηση από τον ζωγράφο Μιχάλη Αμάραντο, αμάραντη και αειθαλής η τέχνη του, επιβεβαιώνεται και εδώ με μόλις τρεις πινελιές, τρία πέταλα μαργαρίτας, λευκό, κίτρινο φωτεινό, κεραμιδί, σε φόντο χρυσοκίτρινο-κροκί-μελί, γράμματα μαύρα, ήτοι χρώματα πέντε, οδηγοί για ταξίδια πολλά. Το ασπρόμαυρο σχέδιο της μαργαρίτας εσωτερικά στη σελ. 7 δε, μόνο που δεν μιλάει.

Στο χωράφι του βιβλίου φύονται έντεκα διηγήματα – μικρές ιστορίες, έντεκα παραμυθένιες μαργαρίτες, οι οποίες συνθέτουν ένα χάρτινο μπουκέτο διακοσίων σελίδων, προσφέροντας χρώμα μαργαριταρένιο στην γκρίζα καθημερινότητα, στη βαρεμάρα, τη συνήθεια, την πλήξη.

Σουρεάλ καταστάσεις, θέατρο του παραλόγου, τελειώματα ημιτελή ή ανολοκλήρωτα φινάλε, απρόβλεπτες εξελίξεις, καμία σχέση με την τόσο ανιχνεύσιμη σήμερα όσο και προβλέψιμη λεγόμενη «δημιουργική γραφή», ελευθερία κίνησης, απουσία εγωκεντρικής φιλοδοξίας της γράφουσας, μερικές από τις αρετές του βιβλίου. Γλώσσα απλή, στρωτή, εκφορά σωστή. Απουσία επιτήδευσης. Μέγα προτέρημα; Η πειστικότητα, η μεταφορά του αναγνώστη αβίαστα και φυσικά στον χωροχρόνο των εξελίξεων με ταυτόχρονη αίσθηση συμμετοχής του στην πλοκή. Στην πρώτη κιόλας ιστορία, είσαι βέβαιος ότι το εννιάχρονο κοριτσάκι είναι η ίδια η συγγραφέας που εξομολογείται, μετά στοχάζεσαι μήπως είσαι λίγο και εσύ, μήπως ξέρει τα προσωπικά σου και τα έβγαλε στη φόρα· τελειώνοντας δε, έχεις τη βεβαιότητα ότι πρόκειται για εξιστόρηση, αποκλείεται να είναι μυθοπλασία ένας τόσο φρέσκος και ζωντανός λόγος με τόση παραστατικότητα.

Γιατί εκτός από την Ποίηση, και στην Πεζογραφία καθοριστική σημασία έχει ο τρόπος, της Τέχνης πλάστης. Εδώ συμβαίνει και κάτι ακόμη. Μεταξύ σοβαρού και αστείου, μεταξύ ανάλαφρων ή «ελαφρόμυαλων» καταστάσεων, παρεμβάλλονται εξαιρετικής ποιότητας στοχασμοί, όπως ο ακόλουθος, τον οποίο φαντάζομαι ως κατάληξη πεζόμορφου ποιήματος ή ποιητική κατακλείδα, αυτούσιο ή χωρισμένο σε τρεις στίχους:

Αναρωτιέμαι, κυρίως τις άδειες ώρες, τις θολές, τι είναι αυτό που πληγώνει περισσότερο: μία άσχημη παρουσία ή μία ολοκληρωτική απουσία;

Σκληρές διαπιστώσεις εδραιώνονται με μαλακό τρόπο. Ενα φτερό χήνας μπορεί να γίνει εργαλείο για ερωτικό χάδι, γραφίδα που θα οδηγήσει το μελάνι στο χαρτί, διακοσμητικό εξάρτημα σε καπέλο ή αιχμηρή βελόνα που θα τρυπήσει τον ξαφνικά επιτιθέμενο ελλείψει άλλου τρόπου άμυνας. Σκληρό – μαλακό, αλήθεια – προσωπείο: ο κύκλος των φυτεμένων εναλλαγών στον κύκλο-κήπο της συνήθειας που είναι εγγεγραμμένος στο παραλληλόγραμμο κτηματολόγιο της Μοίρας, το οποίο με τη σειρά του είναι κουκκίδα μέσα στον κύκλο του χρόνου, καλά κρατεί:

Κοιμόμαστε νωρίς. Για να ξυπνήσουμε πάλι νωρίς και να αρχίσουμε να γελάμε από υποχρέωση.

Στην πιο ώριμη ώς τώρα φάση της συγγραφικής της πορείας, η οποία διατηρεί ατόφια την εφηβική της ζωντάνια, η Χρυσοξένη Προκοπάκη αφήνει λεύτερο το έσω είναι να εκφραστεί. Ψυχογραφηματικά περιστατικά, ψυχεδελικές εξελίξεις, άλογες συμπεριφορές, ισορροπούνται από αυτογνωσιακές ομολογίες, κι αυτές σε ισχυρό πρώτο πρόσωπο, έχοντας συχνά αγκαλιά συλλογικές καταγραφές:

Δεν αγαπάμε κανέναν ανιδιοτελώς, ούτε τον ίδιο μας τον εαυτό. Μισούμε τα βλέφαρά μας που πέφτουν για να κοιμηθούμε, γιατί μας κρατάνε μακριά απ’ τη ζωή.

Η κοινωνική και οικογενειακή ψυχολογία, η κοινωνιολογική διάσταση κάθε συμπεριφοράς, οι παθογένειες στις ανθρώπινες σχέσεις, οι άρρωστες απαιτήσεις του «εγώ», οι κρυμμένοι σε κάθε οικογένεια Κάιν, μαργαρίτες που υπάρχουν παντού, με τη διαφορά ότι εδώ περιγράφονται με φροϊδική οξυδέρκεια:

Οι άνθρωποι θυμώνουν όταν δεν τους κάνεις τα χατίρια. Ακόμα κι αν κυλάει μέσα σας το ίδιο αίμα. Ιδίως όταν κυλάει μέσα σας το ίδιο αίμα.

Οι μαργαρίτες που αδυνατούν να προσαρμοστούν στο γήινο περιβάλλον, βρίσκουν ένα κομμάτι αφέγγαρο ουρανό και τρυπώνουν στο σκοτάδι του. Υστατο καταφύγιο. Στο ψηλότερό του σημείο τοποθετούν τον περιστρεφόμενο θρόνο τους. Αυτός, ως άναξ της εικονικής τους πραγματικότητας, από βασιλικός θώκος, γυρίζοντας γίνεται έδρα δικαστική:

Ασκούμε κριτική στους ανθρώπους, βγάζουμε επιπόλαια συμπεράσματα για τη ζωή τους και δημιουργούμε εικόνες που καμία σχέση δεν έχουν με την πραγματικότητα.

Θεατρικοί διάλογοι φυτρώνουν σαν κινούμενες από τον αέρα της έμπνευσης μαργαρίτες στο εκφραστικό τοπίο:

–Με συγχωρείτε, κύριέ μου, δεν έχω χρόνο για χάσιμο...

–Για να χάσετε κάτι πρέπει να το έχετε. Το «για χάσιμο» είναι πλεονασμός. Αρκεί το «δεν έχω χρόνο».

Εκτός από τον χρόνο, ίσως και η μνήμη να είναι μία μαργαρίτα, από αυτές που δεν μαραίνονται ποτέ. Στην υπέροχη ιστορία «Η γυναίκα με το κόκκινο καπέλο», εμφανίζεται η μνήμη σαν μοιραία γυναίκα, η γυναίκα σαν μοιραία μαργαρίτα, η μαργαρίτα σαν μοιραίος οιωνός, σε ένα πεντάκλωνο σύμπλεγμα μνήμη-γυναίκα-μαργαρίτα-οιωνός-ζωή:

Προσπάθησα απεγνωσμένα να πιστέψω ότι όλα ήταν μια σύμπτωση. Οι επιλογές μας, οι αναμνήσεις μας, οι μαραμένες μαργαρίτες που προεξείχαν απ’ την τσάντα της τη μέρα που τη γνώρισα. Ακόμα κι όταν απέβαλα, ήμουν σίγουρη ότι ήταν απλή σύμπτωση.

Ηταν;

*Ποιητής

Τη σελίδα αυτήν δεν τη φτιάχνουν επαγγελματίες κριτικοί βιβλίου. Οι παρουσιάσεις είναι των ίδιων των αναγνωστών, εκείνων ακριβώς για τους οποίους γράφτηκε το βιβλίο. Είναι γραμμένες από αναγνώστες και απευθύνονται σε αναγνώστες. Και αυτό τις κάνει πιο προσωπικές, πιο προσιτές και πιο ανθρώπινες. Αν θέλετε να μοιραστείτε όσα νιώσατε διαβάζοντας ένα βιβλίο, στείλτε το κείμενό σας στο [email protected]