Τα αδιαπραγμάτευτα πνευματικά δικαιώματα των δημοσιογράφων

Ευκαιρία δοθείσης να σας πω τι σημαίνει «Ξενοφών». Δημιουργήθηκε τον Ιούνιο του 2022 ως Οργανισμός Συλλογικής Διαχείρισης (ΟΣΔ) ώστε να ενοποιήσει και να ισχυροποιήσει όλους τους δημοσιογράφους στην Ελλάδα, αλλά και τους ανταποκριτές στο εξωτερικό, για τη διεκδίκηση και την είσπραξη των πνευματικών τους δικαιωμάτων. Αποτελεί πρωτοβουλία της ΕΣΗΕΑ και των δημοσιογραφικών ενώσεων (ΕΣΠΗΤ, ΕΣΗΕΜ-Θ, ΕΣΗΕΠΗΝ, ΕΣΗΕΘΣτΕ-Ε) οι οποίες στηρίζουν τη λειτουργία και την εδραίωσή του. Ο «Ξενοφών» είναι μη κερδοσκοπικός αστικός συνεταιρισμός, ανήκει στα μέλη του, επαγγελματίες δημοσιογράφους, και διοικείται από αυτά. Σκοπός του είναι η συλλογική διαχείριση και η προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων των δημοσιογράφων/δημιουργών έργων του λόγου.

Κεντρικός στόχος είναι να προετοιμάσει και να οδηγήσει δυναμικά τον κλάδο στο ριζικά νέο τοπίο που διαμορφώνει η Οδηγία για την πνευματική ιδιοκτησία στην ενιαία ψηφιακή αγορά. Σημαντικό μέρος του συνολικού όγκου περιεχομένου στο διαδίκτυο είναι ενημερωτικό και παράγεται από επαγγελματίες δημοσιογράφους οι οποίοι, ως δημιουργοί έργων του λόγου, δικαιούνται αποζημίωσης από τις μεγάλες ψηφιακές πλατφόρμες, αλλά και δίκαιο μερίδιο από το νέο συγγενικό δικαίωμα των εκδοτών Τύπου. Πρόεδρος του «Ξενοφώντα» είναι η δημοσιογράφος Μάχη Νικολάρα.

Ο «Ξενοφών» λοιπόν θεωρεί ότι υπάρχουν ελλείψεις και αστοχίες στη μεθοδολογία της τελευταίας απόφασης του ΟΠΙ και ζητάει η νέα απόφαση που θα λάβει ο ΟΠΙ για την κατανομή του 2024 να είναι αιτιολογημένη και βασισμένη στα κριτήρια που ορίζει ο νόμος. Και προτείνει μεθοδολογία ορθολογική, επίκαιρη και σύμφωνη με την πρακτική στο εξωτερικό αλλά και εργαλεία προσέγγισης για τα ζητήματα που ο ΟΠΙ δηλώνει αδυναμία υπολογισμού, όπως η ζημία και οι αλληλεπικαλύψεις μεταξύ κατηγοριών πνευματικών έργων.

«Θεωρούμε αυτονόητο και βέβαια νομικά και ηθικά επιβεβλημένο η κατανομή να μην είναι αυθαίρετη, αλλά να βασίζεται σε συγκεκριμένα κριτήρια γνωστά σε όλους, ορθολογικά και σύμφωνα με τη συνήθη πρακτική και στο εξωτερικό», λέει δικαίως ο «Ξενοφών».

Το παράδοξο είναι που ο ΟΠΙ, σύμφωνα με πληροφορίες, ανέθεσε μία διεξαγωγή έρευνας πεδίου για τις συνήθειες των ιδιωτών ως προς την αναπαραγωγή/αντιγραφή/αποθήκευση πνευματικών έργων προκείμενου να προχωρήσει σε δίκαιη κατανομή της εύλογης αμοιβής, αλλά τα αποτελέσματά της δεν τα έλαβε υπόψη. Βγάζει μία κατανομή με μία μέθοδο και κάποια κριτήρια που ούτε γνωστοποιήθηκαν στους ενδιαφερόμενους, ούτε φαίνεται να ακολουθούν κάποια καθιερωμένη πρακτική. Πιθανότατα να πήραν την κατανομή που γίνεται σε ευρωπαϊκές χώρες και την προσάρμοσαν στα ελληνικά δεδομένα. Ο «Ξενοφών» θεωρεί πως τα στοιχεία που χρησιμοποιήθηκαν είναι παρωχημένα και ανάγονται σε κατανομές στο μακρινό και συμπτωματικά ευνοϊκότερο για κάποιες κατηγορίες έργων, παρελθόν.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, το υψηλότερο ποσοστό των ερωτηθέντων, δηλαδή το 22%, απάντησε ότι τον τελευταίο μήνα αντέγραψαν/αποθήκευσαν/αναπαρήγαγαν ένα τουλάχιστον ψηφιακό αρχείο ενημερωτικού περιεχομένου από έντυπες και διαδικτυακές ενημερωτικές εκδόσεις. Καταγράφεται έτσι ως η επικρατέστερη συνήθεια του κοινού που δηλώνει ότι προβαίνει σε πράξεις αναπαραγωγής/αποθήκευσης/αντιγραφής πνευματικών έργων.

Περαιτέρω ένα δεύτερο ποιοτικό στοιχείο της ανωτέρω έρευνας που έχει καθοριστική σημασία για την εξαγωγή του ζητούμενου αποτελέσματος είναι το ποσοστό αποφυγής, δηλαδή το ποσοστό των ερωτηθέντων που απάντησαν ότι δεν προέβησαν σε καμία αντιγραφή/αναπαραγωγή/αποθήκευση ψηφιακού αρχείου.

Αν συνδυαστούν δε τα συγκεκριμένα ευρήματα με το πλήθος των αναπαραγωγών/αντιγραφών/αποθηκεύσεων του 68% των ερωτηθέντων που απάντησαν θετικά, ότι δηλαδή αποθήκευσαν/αντέγραψαν/αναπαρήγαγαν έστω και ένα ψηφιακό αρχείο δημοσιογραφικού έργου και του 44% των θετικών απαντήσεων για τις εκπομπές στην κατηγορία των οπτικοακουστικών έργων, προκύπτει η κυριαρχία των δημοσιογραφικών έργων στην κατηγορία των smartphones τα οποία άλλωστε αποτελούν πλέον την δημοφιλέστερη συσκευή που χρησιμοποιεί το κοινό διεθνώς, ειδικότερα δε στην Ελλάδα σε ποσοστό 75%, για την ενημέρωσή του. Μεγάλη κυριαρχία όπως καταλαβαίνετε, πολύ μεγάλη. Ο Οργανισμός Πνευματικής Ιδιοκτησίας το ξέρει;