Πώς το BBC ξεπλένει την ισραηλινή γενοκτονία των Παλαιστινίων

Η εικόνα του παρόντος άρθρου απεικονίζει ένα στιγμιότυπο από μια έκτακτη είδηση του βρετανικού BBC από τη Λωρίδα της Γάζας, στην οποία γίνεται λόγος για το θάνατο 77 ανθρώπων. 

Στο «σούπερ» του BBC διακρίνεται πως γράφει αυτολεξεί: «Διασώστες στη Γάζα λένε πως 77 σκοτώθηκαν σήμερα».

Στην συγκεκριμένη πρόταση εμπεριέχονται δύο διαφορετικές μορφές προπαγάνδας υπέρ του Ισραήλ: 

1. Επικαλούνται τις αναφορές των διασωστών, υπαινισσόμενοι πως δεν είναι επιβεβαιωμένη είδηση και πως ίσως είναι ανακρίβειες(;).
2. Λένε έναν αριθμό (77) χωρίς να κατονομάζουν πως οι νεκροί είναι οι Παλαιστίνιοι αλλά και το κυριότερο χωρίς να λένε πως αυτοί που σκότωσαν του Παλαιστίνιους είναι οι Ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις.

Η παρούσα ανάλυση αποτελεί ένα παράδειγμα του τρόπου με τον οποίο η «ναυαρχίδα» της βρετανικής ενημέρωσης, το BBC, καλύπτει την εν εξελίξει γενοκτονία στη Γάζα.

Η Έκθεση του Κέντρου Παρακολούθησης Μέσων (CfMM) δημοσίευσε προ ολίγων ημερών μια έρευνα που πλήττει βάναυσα το κύρος του BBC, καθώς παρουσιάζει την ξεκάθαρη μεροληπτική της στάση υπέρ του Ισραήλ στη γενοκτονία του παλαιστινιακού λαού, αναδεικνύοντας τις τεχνικές προπαγάνδας που χρησιμοποιεί, με την προαναφερθείσα ανάλυση να αποτελεί μια από τις τεχνικές που εντοπίζει το CfMM και παρουσιάζει διεξοδικά στην έκθεσή του για το βρετανικό μέσο.

Το Middle East Eye σχολιάζει την εν λόγω έκθεση αναφέροντας πως το BBC αποτελεί έναν δημόσιο ραδιοτηλεοπτικό φορέα που εγκαταλείπει το καθήκον της αμεροληψίας υπέρ μιας βαθιάς πολιτικοποιημένης και μονομερούς αφήγησης.

Από την αρχή της επίθεσης του Ισραήλ στη Γάζα μετά την επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023, το BBC παρουσίασε τον πόλεμο όχι ως μια συνέχεια δεκαετιών αποικιοκρατίας, αποκλεισμού και εκδίωξης, αλλά ως μια συμμετρική σύγκρουση ανάμεσα σε δύο ίσες πλευρές, η οποία ξεκίνησε στις 7 Οκτωβρίου.

Άρθρα που δεν ανέφεραν καν τη λέξη «κατοχή» δεν ήταν η εξαίρεση, αλλά ο κανόνας. Όροι όπως «εποικισμοί», «αποκλεισμός» και «απαρτχάιντ», που χρησιμοποιούνται από τον ΟΗΕ και τη Διεθνής Αμνηστία, ήταν πολύ δύσκολο να τα εντοπίσεις.

Αντί γι’ αυτό, η γενοκτονία παρουσιάστηκε ως μια σειρά αντιποίνων, με την παλαιστινιακή αντίσταση αποσπασμένη από κάθε ιστορικό ή νομικό πλαίσιο.

Αλλοίωση της πραγματικότητας

Το αποτέλεσμα αυτής της μονόπλευρης παρουσίασης ήταν μια αποκρουστική διαστρέβλωση της πραγματικότητας, όπου η διαρκής βία που ασκεί μία από τις πλέον τεχνολογικά προηγμένες στρατιωτικές δυνάμεις στον κόσμο ενάντια σε έναν αποκλεισμένο πληθυσμό δύο εκατομμυρίων ανθρώπων διαγράφεται και αντικαθίσταται από ευφημισμούς και σύνταξη με παθητική φωνή.

Οι νεκροί Παλαιστίνιοι πλέον έχουν ξεπεράσει τους 55.000, οι περισσότεροι από τους οποίους είναι γυναίκες και παιδιά (περίπου 70% σύμφωνα με τον ΟΗΕ).

Όμως, σύμφωνα με την έκθεση του CfMM, το BBC περιέγραφε συχνότερα τους Παλαιστινίους ως ανθρώπους που «πέθαναν» ή «σκοτώθηκαν» σε αεροπορικές επιδρομές,  χωρίς καμία αναφορά για το ποιος εξαπέλυσε τις επιθέσεις. Οι νεκροί Ισραηλινοί, αντίθετα, περιγράφονταν με πολύ πιο συναισθηματικά φορτισμένη γλώσσα, όπως «σφαγιάστηκαν», «μακελεύτηκαν» ή «κατακρεουργήθηκαν».

Η λέξη «σφαγή» χρησιμοποιήθηκε από το BBC 18 φορές περισσότερο για να περιγράψει τον θάνατο Ισραηλινών παρά Παλαιστινίων. Παρά τον δυσανάλογα υψηλό αριθμό Παλαιστινίων θυμάτων, το BBC παρουσίασε σχεδόν ίσο αριθμό αφιερωμάτων σε θύματα και από τις δύο πλευρές. Αυτή η επιλογή δεν είναι ουδέτερη αλλά υποτιμητική για την αξία της ζωής των Παλαιστινίων.

Ανισότητες και στα πάνελ

Παλαιστίνιοι προσκεκλημένοι στις εκπομπές του BBC διακόπτονταν συστηματικά, υφίσταντο αυστηρή ανάκριση και πιέζονταν να καταδικάσουν τη Χαμάς, σαν αυτό να ήταν το τίμημα για να τους επιτραπεί να μιλήσουν. Αντίθετα, Ισραηλινοί εκπρόσωποι, αρκετοί από τους οποίους υπερασπίζονταν εγκλήματα πολέμου ζωντανά στον αέρα, αντιμετωπίζονταν με σεβασμό. Κανένας Ισραηλινός καλεσμένος δεν κλήθηκε να καταδικάσει τους βομβαρδισμούς νοσοκομείων, καταυλισμών προσφύγων ή σχολείων, παρά το πλήθος των αποδείξεων και τη διεθνή κατακραυγή.

Η συντακτική τύφλωση δεν είναι τυχαία

Η μεροληπτική κάλυψη επηρέασε και την υπόθεση των ομήρων. Οι Ισραηλινοί όμηροι απολάμβαναν εκτενή κάλυψη, με συγκινητικές συνεντεύξεις, συνεχή ενημέρωση και ανατριχιαστικές λεπτομέρειες. Οι Παλαιστίνιοι κρατούμενοι, χιλιάδες από τους οποίους κρατούνται χωρίς κατηγορίες ή δίκες, σχεδόν αγνοούνταν.

Ακόμη και σε περιπτώσεις ανταλλαγών κρατουμένων, η κάλυψη επικεντρωνόταν σχεδόν αποκλειστικά στους Ισραηλινούς που επέστρεφαν. Ποιοι ήταν οι Παλαιστίνιοι κρατούμενοι; Πόσο καιρό ήταν φυλακισμένοι; Υπέστησαν βασανιστήρια ή στέρηση δικαιωμάτων; Αυτά τα ερωτήματα σπάνια τέθηκαν από το BBC.

Λογοκρισία στις λέξεις

Η έκθεση καταγράφει πάνω από 100 περιπτώσεις όπου παρουσιαστές του BBC διέκοψαν ή αμφισβήτησαν καλεσμένους που χρησιμοποίησαν τον όρο «γενοκτονία» για τις ενέργειες του Ισραήλ στη Γάζα, παρότι το Διεθνές Δικαστήριο αποφάσισε ότι η προσφυγή της Νότιας Αφρικής, που κατηγορεί το Ισραήλ για γενοκτονία, μπορεί να προχωρήσει.

Όταν πρόκειται για την Ουκρανία, το BBC δεν διστάζει να χρησιμοποιήσει όρους όπως «εγκλήματα πολέμου» για τη ρωσική επιθετικότητα. Στην περίπτωση του Ισραήλ, όμως, καταβάλλει κάθε προσπάθεια για να αποφύγει ρητορικά αυτό που εκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο βλέπουν ξεκάθαρα: μια συστηματική, αδιάκοπη εκστρατεία εξόντωσης.

Αυτό δεν είναι ισορροπία, σχολιάζει χαρακτηριστικά το Middle East Eye. Είναι λογοκρισία, που προστατεύει τους ισχυρούς και φιμώνει τους καταπιεσμένους.

Πρόδωσαν και τους συναδέλφους τους

Οδυνηρή είναι και η προδοσία σε βάρος των συναδέλφων τους. Πάνω από 225 δημοσιογράφοι έχουν σκοτωθεί στη Γάζα κατά τη διάρκεια της γενοκτονίας, οι περισσότεροι που έχουν πεθάνει ποτέ κατά τη διάρκεια σύρραξης στην σύγχρονη ιστορία.

Κι όμως, το BBC κάλυψε μόλις το 6% αυτών των θανάτων.

Δεν πρόκειται για ανώνυμα θύματα. Ήταν γονείς, παιδιά, άνθρωποι που κάλυπταν και μετέδιδαν το μαρτύριο του λαού τους με αστείρευτο θάρρος. Πολλοί σκοτώθηκαν με τις κάμερες στο χέρι. Ο θάνατός τους θα έπρεπε να αποτελεί κεντρικό σημείο αυτοκριτικής για κάθε ειδησεογραφικό οργανισμό. Αντί γι’ αυτό, αντιμετωπίστηκε ως απλός ως ένας παράπλευρος «θόρυβος»

Στην Ουκρανία, το BBC κάλυψε το 62% των θανάτων δημοσιογράφων. Η διαφορά λέει πολλά. Στη Γάζα, ακόμα και ο θάνατος των ίδιων των δημοσιογράφων θεωρείται ανάξιος εκτενούς αναφοράς.

Εκφοβισμοί εντός του BBC

Στα τέλη του περασμένου έτους, πάνω από 100 εργαζόμενοι του BBC υπέγραψαν ανοιχτή επιστολή, προειδοποιώντας ότι ο οργανισμός αποτυγχάνει να καλύψει δίκαια τον πόλεμο στη Γάζα. Έκαναν λόγο για κουλτούρα φόβου και απροθυμία να ακουστούν παλαιστινιακές φωνές χωρίς εχθρότητα.

Το BBC υπερασπίστηκε την κάλυψή του, λέγοντας ότι ήταν «διαφανές» όταν έγιναν λάθη και «σαφές προς το κοινό» για την περιορισμένη πρόσβαση που είχε στη Γάζα.

Όμως οι ανησυχίες που εξέφρασαν οι εργαζόμενοι του BBC αντικατοπτρίζουν αυτές της έκθεσης του CfMM.

Το διακύβευμα δεν είναι απλώς η αξιοπιστία του BBC, αλλά ο ίδιος ο ρόλος των μέσων ενημέρωσης σε περιόδους πολέμων και συρράξεων.

Το BBC αυτοπαρουσιάζεται ως το «χρυσό πρότυπο» της δημοσιογραφίας παγκοσμίως. Όταν όμως η κάλυψή του ενισχύει συστηματικά τις φωνές των ισχυρών και φιμώνει εκείνους που υφίστανται εξόντωση, παύει να είναι ουδέτερος παρατηρητής, τονίζει χαρακτηριστικά το Middle East Eye και προσθέτει πως «η σιωπή μπροστά στην αδικία δεν είναι αμεροληψία. Το κοινό αξίζει καλύτερη ενημέρωση. Το ίδιο και οι νεκροί Παλαιστίνιοι, και αυτοί που ακόμα ζουν».