RSF: Αδικαιολόγητη αδράνεια της Κομισιόν στις επιθέσεις των κρατών στα ΜΜΕ

Η οργάνωση Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα (RSF), η οποία συμβάλλει στην ετήσια έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το κράτος δικαίου στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), καταδικάζει την επίμονη αδράνεια της Επιτροπής, καθώς τα κράτη μέλη συνεχίζουν να επιτίθενται στην ελευθερία του Τύπου. Η RSF καλεί την Επιτροπή να αναλάβει την ευθύνη της για την εφαρμογή των κανόνων της και να κάνει ό,τι περνάει από το χέρι της για να σταματήσει τη διάβρωση της ελευθερίας του Τύπου στην Ευρώπη.

Οι Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα δήλωσαν απερίφραστα την αυστηρή της εκτίμηση για την κατάσταση της ελευθερίας του Τύπου στην ΕΕ στη συμβολή της στην έκθεση για το Κράτος Δικαίου 2025 - την πέμπτη συνεχή υποβολή της στην ετήσια έκθεση: οι συστάσεις της Επιτροπής αγνοούνται συστηματικά από τα κράτη μέλη χωρίς συνέπειες. Η παρούσα ανάλυση βασίζεται σε δείγμα εννέα ευρωπαϊκών χωρών που αντιπροσωπεύουν την ποικιλομορφία της ηπείρου - που κυμαίνονται από υψηλότερες έως χαμηλότερες θέσεις στον Παγκόσμιο Δείκτη Ελευθερίας του Τύπου του RSF - μαζί με μια υποψήφια χώρα, τη Σερβία.

«Οι συνεισφορές της RSF στην έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το κράτος δικαίου δίνουν μια καταδικαστική εικόνα της αδράνειας της Επιτροπής απέναντι στις παραβιάσεις της ελευθερίας του Τύπου τόσο στα κράτη μέλη όσο και στις υποψήφιες χώρες. Πρέπει να σταματήσει να κρύβει το κεφάλι της στην άμμο και να κάνει πλήρη χρήση κάθε νομικού εργαλείου που έχει στη διάθεσή της -συμπεριλαμβανομένης της Ευρωπαϊκής Πράξης για την Ελευθερία των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης- και να κινήσει διαδικασίες επί παραβάσει κατά των κρατών μελών που δεν συμμορφώνονται με τους κανόνες της ΕΕ. Πρέπει επίσης να εξετάσει το ενδεχόμενο μεταρρύθμισης των όρων χορήγησης των κονδυλίων της ΕΕ στα κράτη μέλη, ώστε να συμπεριληφθεί η ελευθερία του Τύπου, καθιστώντας τα μέτρα αυτά πλήρως αποτελεσματικά. Η Επιτροπή είναι σε θέση να δράσει. Ήρθε η ώρα να επιδείξει πολιτικό θάρρος!», δήλωσε η Ζουλί Μαζρτσάκ, Επικεφαλής του Γραφείου RSF στις Βρυξέλλες

 

Η συστηματική αγνόηση των συστάσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αποκαλύπτει ένα από τα δύο θεμελιώδη εμπόδια στην επιβολή των κανόνων γύρω από την ελευθερία του Τύπου: Τα κράτη μέλη δεν σέβονται τους δικούς τους νόμους. 

 

Στην Ελλάδα (η οποία κατατάσσεται στην 88η θέση του δείκτη RSF), τη Ρουμανία (49η θέση) και τη Σλοβακία (29η θέση), η ανεξαρτησία της δημοσιογραφίας -μιας δημόσιας υπηρεσίας- είναι νομικά κατοχυρωμένη, αλλά στην πράξη, τα μέσα ενημέρωσης υπόκεινται σε ένα πολιτικοποιημένο και αδιαφανές σύστημα διαχείρισης που απειλεί τη συντακτική τους ανεξαρτησία. Στην Ουγγαρία, το πρόβλημα χαρακτηρίζεται από τη στρέβλωση των δημοκρατικών δομών: ενώ η ελευθερία του Τύπου αναγνωρίζεται νομικά, ο πλουραλισμός των μέσων ενημέρωσης είναι σχεδόν ανύπαρκτος λόγω του καθεστώτος του Βίκτορ Όρμπαν που ασκεί σχεδόν απόλυτο έλεγχο στο τοπίο των μέσων ενημέρωσης της χώρας. Εν τω μεταξύ, η Βουλγαρία (59η θέση) δεν διαθέτει την πολιτική βούληση να επιβάλλει τις νομικές εγγυήσεις της συντακτικής ανεξαρτησίας της δημόσιας τηλεόρασης, σύμφωνα με πληροφορίες του RSF.

 

Το δεύτερο μείζον πρόβλημα αφορά τις ρυθμιστικές αρχές των κρατών μελών, η ανεξαρτησία και η αποτελεσματικότητα των οποίων είναι ουσιώδους σημασίας για την πολυφωνία των μέσων ενημέρωσης, όπως κατοχυρώνεται στην Ευρωπαϊκή Πράξη για την Ελευθερία των Μέσων Ενημέρωσης (EMFA). Πολλές από αυτές τις ρυθμιστικές αρχές στερούνται αποτελεσματικότητας ή υποκύπτουν σε πολιτικές πιέσεις. Στη Γαλλία (21η), η ρυθμιστική αρχή Arcom είναι ανεξάρτητη, αλλά αδυνατεί να αναλάβει πρωτοβουλίες στο πλαίσιο της εντολής της. Στη Σλοβακία, ολόκληρη η ύπαρξη της ανεξάρτητης ρυθμιστικής αρχής απειλείται από τον πρόεδρο Fico και την κυβέρνησή του. Στη Σερβία (98η θέση), η οποία είναι υποψήφια για ένταξη στην ΕΕ από το 2012, η ρυθμιστική αρχή σέβεται μόνο θεωρητικά την ανεξαρτησία που απαιτεί η ευρωπαϊκή νομοθεσία- στην πράξη χειραγωγείται από τις πολιτικές αρχές και αδυνατεί να περιορίσει την προπαγάνδα τόσο από τη Ρωσία όσο και από το σερβικό καθεστώς. Και ενώ στα χαρτιά είναι ανεξάρτητο από την πολιτική εξουσία, το Ουγγρικό Συμβούλιο Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης χρησιμοποιείται ομοίως προς όφελος του καθεστώτος του Βίκτορ Όρμπαν. Εν τω μεταξύ, η Πολωνία (47η θέση) αντιμετωπίζει μια ρυθμιστική αρχή που έχει εργαλειοποιηθεί για να εξυπηρετεί το ακροδεξιό Κόμμα Νόμου και Δικαιοσύνης (PiS), το οποίο, παρά την εκλογική του ήττα το 2023, εξακολουθεί να ασκεί έλεγχο σε τμήματα του τοπίου των μέσων ενημέρωσης.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση, ωστόσο, είναι καλά εξοπλισμένη για να αντιμετωπίσει αυτές τις απειλές: πρώτα, μέσω μιας μεταρρύθμισης της αιρεσιμότητας των κονδυλίων και στη συνέχεια μέσω του EMFA, ενός κειμένου που λαμβάνει υπόψη τις συστάσεις του RSF για την ελευθερία του Τύπου. εναπόκειται τώρα στην Επιτροπή να αποδείξει την αποτελεσματικότητά του.