Με έκταση όση η μισή Πελοπόννησος και πληθυσμό 5,5 εκατομμύρια κατοίκους, η κατ’ όνομα Δημοκρατία του Λιβάνου είναι υπόδειγμα αποτυχημένου κράτους (failed state).
Η επέκταση της ασύδοτης ισραηλινής επιθετικότητας στον νότιο Λίβανο και η σύγκρουση με την εξοπλισμένη από το θεοκρατικό Ιράν λιβανέζικη σιιτική οργάνωση Χεζμπολάχ προμηνύουν μόνο νέες μαύρες σελίδες για τη χώρα και τη Μέση Ανατολή.
Πέντε χρόνια εθνικής δυστυχίας συμπληρώνονται αυτές τις μέρες. Στις 17 Οκτωβρίου 2019 ο Λίβανος «ατύπως» βάρεσε κανόνι καθώς δύο εκατομμύρια διαδηλωτές έριξαν την κυβέρνηση που προανήγγειλε φοροεπιδρομή. Το κράτος χρεοκόπησε και έκτοτε παραμένει σε κώμα. Το 58% του ΑΕΠ εξαερώθηκε, η λίρα Λιβάνου έχασε το 90% της αξίας της, οι μισθοί κατρακύλησαν μέχρι τα 90 δολάρια τον μήνα - για όποιον έχει δουλειά.
Οι τράπεζες κήρυξαν στάση πληρωμών. Μερικές σκηνές θυμίζουν σινεμά. Καταθέτες-ληστές μπούκαραν σε υποκαταστήματα αρπάζοντας ό,τι έβρισκαν στα ταμεία και ανατινάζοντας χρηματοκιβώτια. Εγιναν λαϊκοί ήρωες, κανείς δεν τους συνέλαβε.
Σήμερα τα νοικοκυριά περνάνε μερόνυχτα χωρίς νερό, τα βενζινάδικα μια έχουν και μια δεν έχουν καύσιμα, τα είδη πρώτης ανάγκης, ιδίως τρόφιμα, είναι λιγοστά και πανάκριβα. Οσο για τις διακοπές ρεύματος, κάποια στιγμή όλη η χώρα βυθίστηκε στο χάος ενός μπλακ άουτ που κράτησε 48 ώρες.
Κάθε λογής μαφίες, σε συνεργασία με διεφθαρμένους δημόσιους υπάλληλους, από αστυφύλακες μέχρι διευθυντές υπουργείων, ρίχνουν στη μαύρη αγορά «τα πάντα»: μπουκάλια πόσιμο νερό, αλεύρι, κρέας, ρούχα, ηλεκτρικές συσκευές, έως και (ληγμένα...) φάρμακα για καρκινοπαθείς. Δολάρια περνάνε από τσέπη σε τσέπη σε τοκογλυφικές ισοτιμίες.
Αδιέξοδη πολιτειακή τρόικα
Σε αυτό το κράτος-ναυάγιο ηχούν ξανά σειρήνες πολέμου. Γιατί όμως ο Λίβανος είναι τόσο εύθραυστος;
Πιάνοντας το νήμα από τη «Γαλλική Εντολή για τον Λίβανο και τη Συρία» (1923-1946),το αποικιοκρατικό καθεστώς που επέβαλε η Κοινωνία των Εθνών «χαρίζοντας» αυτή την πρώην οθωμανική περιοχή στη Γαλλία, και φτάνοντας ώς τις μέρες μας, το πολιτειακό σύστημα προβάλλει ως ο υπ’ αριθμόν ένα σκουριασμένος μηχανισμός παραγωγής δυσλειτουργιών και αιματηρών συγκρούσεων.
Αντίθετα με πολλά αραβικά κράτη, στον Λίβανο δεν κυβερνά ένας ισχυρός ηγέτης προερχόμενος από κάποια οικογενειακή ή/και ταξική ελίτ (Σαουδική Αραβία, Κατάρ, Αίγυπτος, Συρία κ.λπ.). Το πολιτικό προσωπικό είναι κατακερματισμένο, υποτίθεται για να εκπροσωπεί τα συμφέροντα 18 διαφορετικών θρησκευτικών κοινοτήτων (σέκτες).
Ο πρόεδρος του κράτους «πρέπει» να είναι χριστιανός μαρωνίτης, ο πρωθυπουργός σουνίτης και ο πρόεδρος της Βουλής σιίτης. Η λιβανέζικη «τρόικα» διδάσκεται ως τυπικό κυβερνητικό αδιέξοδο σε διεθνή πανεπιστήμια.
Ο εμφύλιος του Λιβάνου (1975-1990) συνοδεύτηκε από δύο περιόδους εδαφικής κατοχής τμημάτων της επικράτειας, από Ισραηλινούς μέχρι το 2000 και από Σύρους μέχρι το 2005.
Εργολάβοι, μαφιόζοι και προστάτες
Τον μετεμφυλιακό ερειπιώνα ανέλαβαν να ξαναχτίσουν ντόπιοι μεγαλοεργολάβοι, χρήσιμοι στους ξένους προστάτες. Μπήκαν απροκάλυπτα και στην πολιτική. Η πιο χαρακτηριστική περίπτωση ήταν ο δισεκατομμυριούχος πρώην πρωθυπουργός Ραφίκ Χαρίρι, εκλεκτός των πετρελαιάδων της Σαουδικής Αραβίας. Δολοφονήθηκε στη Βηρυτό το 2005, μαζί με 22 μέλη της συνοδείας του, από βομβιστική επίθεση στην αυτοκινητοπομπή που τον μετέφερε.
Κροίσος κατασκευαστής είναι και ο νυν πρωθυπουργός του Λιβάνου, ο Νατζίμπ Μικάτι, ο πλουσιότερος άνθρωπος της χώρας με περιουσία 2,8 δισεκατομμύρια δολάρια. Σουνίτης μεν, αλλά σε απόσταση από τον Οίκο των Σαούντ. Κάνει μπίζνες με τον αλεβίτη (σιίτη) πρόεδρο της γειτονικής Συρίας, Μπασάρ αλ Ασαντ.
Η κυβέρνηση του Μικάτι είναι υπηρεσιακή. Εκλογές; Δεν προκηρύσσονται. Ο δε θώκος του προέδρου του Λιβάνου παραμένει άδειος απ’ότον Οκτώβριο του 2022.
Σε τόσο αβυσσαλέο κενό εξουσίας δεν είναι παράδοξο ότι αναπτύχθηκαν «κρατικού τύπου δομές» από μη κρατικούς δρώντες. Σχεδόν κάθε θρησκευτική κοινότητα έχει δικό της δίκτυο κοινωνικής πρόνοιας (κατοικίες, νοσοκομεία, σχολεία, σίτιση, ναοί), πολιτικό κόμμα και ένοπλη πτέρυγα. Πραγματικό κράτος εν κράτει είναι η σιιτική οργάνωση Χεζμπολάχ, τόσο στα νότια προάστια της Βηρυτού όσο και στις φτωχές αγροτικές περιοχές του νοτίου Λιβάνου.
Οσο για την απονομή δικαιοσύνης, αυτή μοιάζει με κακό ανέκδοτο. Ακόμη δεν έχουν λογοδοτήσει οι υπεύθυνοι για την τρομακτική έκρηξη «ξεχασμένης» νιτρικής αμμωνίας σε αποθήκη του λιμανιού της Βηρυτού, στις 4 Αυγούστου 2020. Ενα συνεργείο έκανε οξυγονοκόλληση κι έγινε το κακό. Σκοτώθηκαν 218 άνθρωποι, ξεσπιτώθηκαν 300.000 και οι ζημιές σε κτίρια ξεπέρασαν τα 15 δισεκατομμύρια δολάρια.
Μόλις προ ημερών συνελήφθη ο τραπεζίτης του Χαρίρι, ο επί 20 χρόνια διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας του Λιβάνου, Ριάντ Σαλαμέ. Φυγοδικούσε για χρόνια, καταζητούμενος για κατάχρηση 42 εκατομμυρίων δολαρίων από τα δημόσια ταμεία.
Αχτίδα φωτός για πολλές οικογένειες είναι τα εμβάσματα που στέλνουν εκατομμύρια Λιβανέζοι της διασποράς. Ανάμεσά τους υπάρχουν νέοι και νέες με λαμπρές σπουδές και καλές δουλειές στο εξωτερικό, που ξενιτεύτηκαν την τελευταία πενταετία - ένα οδυνηρό brain drain.
Ισραηλινές βόμβες σε πολυκατοικίες
Σωστικά συνεργεία έψαχναν μέχρι αργά το βράδυ της Παρασκευής για τυχόν επιζώντες στα ερείπια δύο πολυκατοικιών της Βηρυτού οι οποίες ισοπεδώθηκαν από μαχητικά αεροπλάνα του Ισραήλ την Πέμπτη. Τουλάχιστον 22 άνθρωποι σκοτώθηκαν και δεκάδες τραυματίστηκαν, στην πιο αιματηρή ισραηλινή επιχείρηση των τελευταίων 12 μηνών στον Λίβανο.
Στόχος ήταν η εκτέλεση του Ουαφίκ Σαφά, επικεφαλής της Μονάδας Συνδέσμου και Συντονισμού της Χεζμπολάχ και γαμπρού του πρώην ηγέτη της οργάνωσης, Χασάν Νασράλα. Ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες αναφέρουν ότι ο 64χρονος Σαφά δεν πέθανε αλλά τραυματίστηκε και νοσηλεύεται σε άγνωστο μέρος.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας