Ο Μακρόν στον Λίβανο σε ρόλο... Μεσσία

Ηταν ακριβώς πριν από εκατό χρόνια, την 1η Σεπτεμβρίου του 1920, όταν ο Γάλλος στρατηγός Ανρί Γκουρό (ουσιαστικά κυβερνήτης των γαλλικών προτεκτοράτων στη Μέση Ανατολή, βάσει της Συνθήκης Σάικς-Πικό) ανακήρυξε, περιστοιχισμένος από τους ντόπιους πολιτικούς και θρησκευτικούς ηγέτες, το κράτος του «Μεγάλου Λιβάνου», πρόδρομο του σημερινού πολύπαθου Λιβάνου.

Εναν αιώνα μετά και με φόντο πια τα σύγχρονα εγχώρια δράματα -τη χρηματοπιστωτική κρίση, την ενδημική διαφθορά, τον λαϊκό ξεσηκωμό κατά της εγχώριας πολιτικο-οικονομικής ελίτ και την τραγωδία του Αυγούστου στη Βηρυτό, εν μέσω πανδημίας- τα λιβανέζικα εδάφη πατά ο αρχηγός του γαλλικού κράτους, λίγο-πολύ σε ρόλο εθνοσωτήρα στην ταραγμένη αυτή γωνιά τής, ούτως ή άλλως, «φλεγόμενης» Ανατολικής Μεσογείου.

Η διήμερη (αρχής γενομένης από αργά χθες) και δεύτερη μέσα σε λιγότερο από έναν μήνα επίσκεψη του Εμανουέλ Μακρόν στη Βηρυτό σηματοδοτεί, τυπικά, μια νέα περίοδο για τη χώρα-εθνοτικό μωσαϊκό, που κατά πολλούς αναλυτές αμφιταλαντεύεται μεταξύ της ολοκληρωτικής οικονομικής καταστροφής κι ενός επαπειλούμενου νέου εμφυλίου.

Η ανάγκη αποφυγής αμφότερων των κινδύνων αποτυπώθηκε στην ταχύτητα με την οποία οι πολιτικές εξελίξεις έτρεξαν μέσα στο τελευταίο 24ωρο στη λιβανέζικη πρωτεύουσα, έτσι ώστε όλα να είναι έτοιμα για την κρίσιμη -κυρίως ως προς την αποδέσμευση της διεθνούς οικονομικής βοήθειας- επίσκεψη Μακρόν. Απαραίτητο στοιχείο στο «ντεκόρ»; Μια επίπλαστη εικόνα διεθνοτικής ενότητας και εθνικής αποφασιστικότητας για ριζικές αλλαγές (οικονομικές, πολιτικές και συνταγματικές) στη χειμαζόμενη χώρα.

Ο μαρωνίτης χριστιανός πρόεδρος του Λιβάνου, Μισέλ Αούν, έσπευσε να παραδεχθεί την ανάγκη αλλαγής του πολιτικού συστήματος, τονίζοντας ότι η χώρα πρέπει να κηρυχθεί «κοσμικό κράτος». Ο σιίτης πρόεδρος του Κοινοβουλίου και επικεφαλής του κινήματος Αμάλ, Ναμπίχ Μπέρι, ζήτησε «να αλλάξει το βασισμένο στις θρησκείες σύστημα» που διέπει την πολιτική ζωή του τόπου και -κατά δήλωση του ίδιου και πολλών άλλων- αποτελεί την «πηγή όλων των δεινών» της χώρας. Ετοιμος να συζητήσει για ένα νέο «πολιτικό σύμφωνο» στη χώρα είχε ήδη δηλώσει ο ηγέτης της Χεζμπολάχ, Χάσαν Νασράλα.

Ο δε σουνίτης, άρτι διορισθείς χθες νέος πρωθυπουργός (τρίτος κατά σειρά από τον Οκτώβριο) και μέχρι προχθές πρέσβης του Λιβάνου στη Γερμανία, Μουστάφα Αντίμπ, το πρώτο που έσπευσε να κάνει ήταν να διακηρύξει -πέραν της ανάγκης συγκρότησης κυβέρνησης «σε χρόνο ρεκόρ», πρωτίστως με τεχνοκράτες- την «άμεση εφαρμογή μεταρρυθμίσεων, μέσα από μια συμφωνία με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο»...

Σε απόλυτο, δε, συγχρονισμό, η Παγκόσμια Τράπεζα δημοσιοποίησε την αποτίμησή της για τις τρέχουσες οικονομικές ανάγκες του Λιβάνου. Η πολύνεκρη έκρηξη στο λιμάνι της Βηρυτού, στις 4 Αυγούστου, προκάλεσε ζημιές και οικονομικές απώλειες 6,7 έως 8,1 δισεκατομμυρίων δολαρίων -ανέφερε- και η χώρα έχει επείγουσα ανάγκη 605-760 εκατομμυρίων δολαρίων για να ξανασταθεί στα πόδια της.

Φτώχεια και ύφεση

«Η καταστροφή δεν θα καταστήσει μόνο τη συρρίκνωση της οικονομικής δραστηριότητας μεγαλύτερη, αλλά θα επιδεινώσει και τη φτώχεια, που έπληττε το 45% του πληθυσμού πριν από την έκρηξη», επισήμανε ο διεθνής οικονομικός οργανισμός. Δεδομένης «της χρεοκοπίας» και «της έλλειψης συναλλαγματικών αποθεμάτων», προσέθεσε, η ηγεσία της Βηρυτού δεν μπορεί να υπολογίζει παρά στη «διεθνή βοήθεια και στην ιδιωτική επένδυση» και «οφείλει επιτακτικά να θέσει σε λειτουργία ένα αξιόπιστο πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων».

Αυτές είναι λοιπόν (τουλάχιστον στο προσκήνιο) οι προτεραιότητες της επόμενης κυβέρνησης υπό τον 48χρονο Αντίμπ, που αναμένεται -δεδομένης της ευρείας κοινοβουλευτικής στήριξης που απολαμβάνει και ελέω της μάλλον προσυνεννοημένης νομής των υπουργείων- να αναλάβει πράγματι σύντομα τα ηνία της εξουσίας. Προφανώς δεν ήταν τυχαία, άλλωστε, η εσπευσμένη επιστροφή του από το Βερολίνο στη Βηρυτό, προ τριημέρου...

Στη χθεσινή ψηφοφορία επί της υποψηφιότητάς του στη Βουλή, εξασφάλισε 90 ψήφους (τυπικά επί συνόλου 128, ουσιαστικά όμως 120, έπειτα από την παραίτηση 8 βουλευτών μετά την έκρηξη του Αυγούστου). Τον διορισμό του στήριξαν η φιλοϊρανική Χεζμπολάχ, το σιιτικό κίνημα Αμάλ, το μεγαλύτερο (και ελεγχόμενο από τη Σαουδική Αραβία) σουνιτικό κόμμα του πρώην πρωθυπουργού Σαάντ Χαρίρι, το χριστιανικό κόμμα Ελεύθερο Πατριωτικό Κίνημα και, φυσικά, το μικρό σουνιτικό κόμμα του δισεκατομμυριούχου πρώην πρωθυπουργού, νυν βουλευτή Νατζίμπ Μικάτι, του οποίου ο αυριανός -και ελάχιστα γνωστός στο ευρύ κοινό- πρωθυπουργός διετέλεσε σύμβουλος επί δύο δεκαετίες.

Ποιoς είναι ο Μουστάφα Αντίμπ

Αναμφίβολα, ο Μουστάφα Αντίμπ έχει τα απαραίτητα προσόντα. Κάτοχος διδακτορικού στις νομικές και πολιτικές επιστήμες, έχει διδάξει σε πανεπιστήμια του Λιβάνου και της Γαλλίας. Μετείχε στην επιτροπή αλλαγής του εκλογικού νόμου του Λιβάνου, την περίοδο 2005-2006. Είχε διατελέσει γραμματέας του υπουργικού συμβουλίου το 2011, επί πρωθυπουργίας Μικάτι.

Ομως «όλοι ξέρουμε ότι υπάρχουν πολιτικές δυνάμεις πίσω από τις κυβερνήσεις, που δεν είναι απαραίτητα ευθυγραμμισμένες με αυτές που εκείνες διορίζουν», λέει στο δίκτυο Al Jazeera ο οικονομικός αναλυτής Μάικ Αζάρ. «Οι περισσότερες από τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις θα “στοιχίσουν” πολιτικά και προσωπικά στους βασικούς φορείς λήψης πολιτικών αποφάσεων, που βρίσκονται πίσω από οποιαδήποτε κυβέρνηση», τονίζει. Ως εκ τούτου, παρατηρεί, «δεν υπάρχει λόγος να πιστεύουμε ότι η κυβέρνηση Αντίμπ θα είναι πιο πετυχημένη από την προηγούμενη».

Προφανώς, το ίδιο πιστεύουν πολλοί απηυδισμένοι από το πολιτικό τους σύστημα, τη φτώχεια και την έλλειψη προοπτικής εξεγερμένοι Λιβανέζοι. Το κατέστησαν ήδη από χθες σαφές, όταν ο Μουστάφα Αντίμπ επιχείρησε το πρώτο πολιτικάντικο επικοινωνιακό του τέχνασμα, περιφερόμενος με μάσκα στις κατεστραμμένες συνοικίες της Βηρυτού. Συνοδεία τηλεοπτικής κάμερας και στρατιωτικής φρουράς, συνομίλησε για λίγο με λιγοστούς πολίτες. Διατράνωσε την πρόθεσή του να ολοκληρωθεί σύντομα η -κατά τα λοιπά καθηλωμένη- έρευνα για τα αίτια της τραγωδίας του Αυγούστου. Κι έπειτα έφυγε με το υπηρεσιακό του όχημα, υπό τις ιαχές του πλήθους ότι «ο Αντίμπ είναι ένας από αυτούς!»...