Με χαμηλά τον πήχη για το κλίμα

Στα θεμέλια που έθεσε η μη δεσμευτική Συμφωνία του Παρισιού το 2015 που προέκυψε από την 21η Συνδιάσκεψη του ΟΗΕ για το Κλίμα, η οποία δημιούργησε έναν ατελείωτο γύρο υποσχέσεων που δεν έχουν εκπληρωθεί, ξεκινά σήμερα στη Νέα Υόρκη η τριήμερη Σύνοδος Κορυφής για το Κλίμα.

Η Σύνοδος Κορυφής θα αποτελέσει μια σημαντική δοκιμασία για το αν οι υπογράφοντες τη Συμφωνία του Παρισιού είναι διατεθειμένοι να πραγματοποιήσουν μεγάλες περικοπές εκπομπών που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου σε μια εποχή όπου η παγκόσμια οικονομία παραπαίει και οι γεωπολιτικές εντάσεις είναι υψηλές.

Κι έρχεται σε μια στιγμή που, εν μέρει, επειδή η συμφωνία του Παρισιού κατέστησε εθελοντικές τις περικοπές εκπομπών, οι παγκόσμιες εκπομπές συνεχίζουν να αυξάνονται από το 2015. Με τις σημερινές τάσεις, η γη κινείται προς την κατεύθυνση της αύξησης της θερμοκρασίας 3 έως 5 βαθμών Κελσίου -αρκετοί, προειδοποιούν οι επιστήμονες, για να καταστρέψουν τον πολιτισμό όπως τον ξέρουμε.

Με τον τυφώνα Ντόριαν να αποτελεί απλά το τελευταίο σε μια ατελείωτη σειρά ακραίων καιρικών φαινομένων, ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, προειδοποίησε την προηγούμενη εβδομάδα ότι «χάνουμε τον αγώνα κατά της αλλαγής του κλίματος» και ζήτησε από όλους τους ηγέτες να έρθουν «έτοιμοι να ανακοινώσουν τα σχέδια που θα θέσουν το επόμενο έτος για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου για το 2030 και για την επίτευξη καθαρών μηδενικών εκπομπών μέχρι το 2050».

Ο ίδιος ανέφερε ότι αναμένει πως θα υπάρξουν ανακοινώσεις και αποκαλύψεις ορισμένων ουσιαστικών σχεδίων για τη μείωση των εκπομπών στην επόμενη δεκαετία και την επίτευξη της ουδετερότητας του άνθρακα έως το 2050.

Αμφίβολη επιτυχία

Παρά την αισιοδοξία του Γκουτέρες, ο ειδικός απεσταλμένος για την αλλαγή του κλίματος, Λουίς Αλφόνσο ντε Αλμπα, δήλωσε ότι αρκετές χώρες ανέφεραν στον ΟΗΕ ότι «δεσμεύτηκαν να επιτύχουν νέα σχέδια για το κλίμα, αλλά ενδέχεται να μην είναι έτοιμες να το κάνουν αυτό στη σύνοδο κορυφής».

Ο ίδιος αναγνώρισε ότι η σύνοδος κορυφής δεν θα είναι αρκετή για να γεφυρώσει το κενό για τη διατήρηση της ανόδου της θερμοκρασίας στον 1,5 βαθμό Κελσίου. «Αν δεν είχαμε ενθαρρύνει τα κράτη να αρχίσουν να εργάζονται για τα κλιματικά τους σχέδια μέσω αυτής της συνόδου, θα είχαμε ένα πολύ χαμηλότερο επίπεδο φιλοδοξίας στη συνέχεια», πρόσθεσε.

Ωστόσο, χωρίς ισχυρές ενδείξεις ότι οι μεγαλύτεροι εκπομποί αερίων του θερμοκηπίου στον κόσμο είναι έτοιμοι να αναλάβουν πιο ισχυρή δράση για το κλίμα, η επιτυχία της διάσκεψης κορυφής θα μπορούσε να διακυβευτεί.

Η Ινδία δήλωσε ότι δεν ήταν σε θέση να βελτιώσει το σχέδιό της για το κλίμα, αναφέροντας ότι έχει τεθεί σε βάση «βέλτιστης προσπάθειας» και ότι «η χρηματοδότηση είναι το κλειδί για όλες τις δράσεις της».

Τόσο η Κίνα όσο και η Ινδία ζήτησαν από τις πλούσιες χώρες να τους παράσχουν οικονομική στήριξη για να ενισχύσουν τα σχέδιά τους για το κλίμα, ενώ σε μια κοινή δήλωση, μαζί με τη Βραζιλία και τη Νότια Αφρική τον περασμένο μήνα, υπογράμμιζαν την ανάγκη οι αναπτυγμένες χώρες με μεγαλύτερες ιστορικές εκπομπές να φέρουν μεγαλύτερη ευθύνη.

Εξάλλου υπάρχουν λίγες ενδείξεις ότι το Πεκίνο είναι έτοιμο να ανακοινώσει κάτι σημαντικό. Επιπλέον, αν και η Κίνα έχει κλείσει πολλά εργοστάσια με καύση άνθρακα στο έδαφός της, χρηματοδοτεί παράλληλα την κατασκευή εργοστασίων άνθρακα σε άλλες χώρες, ιδίως για να υποστηρίξει την τεράστια πρωτοβουλία «Belt and Road» για την κατασκευή λιμένων, σιδηροδρόμων και άλλων υποδομών στην Ασία έως τη Μέση Ανατολή, την Αφρική και την Ευρώπη.

Το πετρελαϊκό λόμπι

Στη σύνοδο κορυφής θα είναι αξιοσημείωτος ο αριθμός των κρατών που δεν θα εμφανιστούν. Ανάμεσα σε αυτά αρκετές χώρες που κατασκευάζουν νέους σταθμούς παραγωγής ενέργειας από άνθρακα, όπως η Ιαπωνία, η Νότια Κορέα και η Νότια Αφρική.

Κορυφαίες οικονομίες, όπως η Ιαπωνία και η Αυστραλία, δεν θα κληθούν να μιλήσουν στη σύνοδο κορυφής, καθώς η συνεχιζόμενη στήριξή τους στον άνθρακα συγκρούεται με τις απαιτήσεις του γενικού γραμματέα του οργανισμού.

Ούτε ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ ούτε ο Αυστραλός πρωθυπουργός Σκοτ Μόρισον θα συμμετάσχουν στη σύνοδο. Στο «περιθώριο» θα μείνουν η Βραζιλία και η Σαουδική Αραβία, οι οποίες έχουν επικρίνει το σύμφωνο για το κλίμα.

Για άλλη μια φορά, το κατεξοχήν υπεύθυνο για την κλιματική κρίση πετρελαϊκό λόμπι θα παρεισφρήσει στις συνομιλίες για το κλίμα. Μια ομάδα μεγάλων πετρελαϊκών εταιρειών που ονομάζεται Πρωτοβουλία Oil and Gas Climate θα φιλοξενήσει μια συνάντηση στο περιθώριο της συνόδου κορυφής, η οποία επικεντρώνεται στην ανακούφιση των κλιματικών επιπτώσεων των ορυκτών καυσίμων με την τεχνολογία δέσμευσης και αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα και τη δέσμευση μεθανίου.

Από την πρώτη συνδιάσκεψη για το κλίμα, το 1997, που απέφερε το Πρωτόκολλο του Κιότο, μέχρι την επόμενη κρίσιμη συνδιάσκεψη για το κλίμα που θα πραγματοποιηθεί τον Δεκέμβρη του 2019 στο Σαντιάγκο της Χιλής, καταδεικνύεται ότι ένα τέτοιο παγκόσμιο πρόβλημα, όπως η κλιματική κρίση, δεν μπορεί να λυθεί, κυρίως λόγω της πολυπλοκότητάς του.

Και ότι ίσως ο ΟΗΕ δεν είναι ο κατάλληλος χώρος για τις διαπραγματεύσεις για το κλίμα. Τελικά προκύπτει ένα ζήτημα εμπιστοσύνης, καθώς οι άνθρωποι που ήδη υποφέρουν από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής υποχρεούνται να εμπιστευτούν εκείνους που την έχουν προκαλέσει, για να απεγκλωβιστούν από αυτές.