Η ιστορία των σκλάβων στις ΗΠΑ (Μέρος 4ο)

Μέσα από αυτό το χρονολόγιο, παρατηρούμε πόσο βαθιά ριζωμένη είναι η ανισότητα στην αμερικανική κοινωνία, από τη στιγμή που απήχθησαν οι πρώτοι Αφρικανοί από την πατρίδα τους και μεταφέρθηκαν ως σκλάβοι στον Νέο Κόσμο, μέχρι σήμερα που εκτελούνται οι απόγονοί τους εν ψυχρώ στους δρόμους. Το μάθημα που έχουμε να πάρουμε από αυτή την ιστορία συμπυκνώνεται σε ένα τρίπτυχο: Μνήμη, Περηφάνια, Αντίσταση!

1963: Το κίνημα του Μπέρμιγχαμ

Σε μια κολασμένη πόλη της Πολιτείας Αλαμπάμα, η ανισότητα και ο αποκλεισμός των μαύρων από τη δημόσια ζωή είχαν μείνει σε επίπεδα 19ου αιώνα. Οι μαύροι οργανώνουν διαμαρτυρίες από τα κάτω με ηγέτη τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ. Αν και έχουν ως βασική αρχή τη μη χρήση βίας, χτυπιούνται αλύπητα από την τοπική αστυνομία, η οποία επίτηδες βάζει τους εκπαιδευμένους σκύλους της να δαγκώνουν τους διαδηλωτές. Παράλληλα, η Κου Κλουξ Κλαν κάνει βομβιστική επίθεση σε αφροαμερικανική εκκλησία, καίγοντας ζωντανά τέσσερα μαύρα κορίτσια.

28 Αυγούστου 1963: Η Μεγάλη Πορεία στην Ουάσινγκτον

Το μεγαλειώδες κίνημα για τα πολιτικά δικαιώματα φτάνει στην πρωτεύουσα των ΗΠΑ. Σχεδόν 300.000 άτομα κατακλύζουν το Μνημείο του Λίνκολν, απ’ όπου ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ απευθύνει τον ιστορικό του λόγο: «Εχω ένα όνειρο... πως κάποια μέρα τα παιδιά μας δεν θα κρίνονται από το χρώμα του δέρματός τους».

1963, Κριτική εκ των έσω

Μπορεί η Πορεία στην Ουάσινγκτον να συντάραξε το πολιτικό κατεστημένο των λευκών, αλλά δεν εξέφρασε το σύνολο των μαύρων απελευθερωτικών ιδεών.

Ο συγγραφέας και διανοούμενος Τζέιμς Μπόλντουιν είχε ζητήσει να πάρει τον λόγο, όμως αυτό δεν του επιτράπηκε καθώς όλοι γνώριζαν πως θα μιλούσε «πολύ εμπρηστικά».

Πράγματι, την ίδια εποχή έγραφε πως «δεν βλέπω κανέναν λόγο να παλεύουμε για την ένταξή μας σε ένα σπίτι που καίγεται», προτάσσοντας μια πιο ριζοσπαστική και μαχητική οδό. Τέσσερα χρόνια αργότερα, σε ένδειξη αυτοκριτικής, ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ υιοθετεί την άποψη του Μπόλντουιν.

Ο Μπόλντουιν, επίσης, εισήγαγε στο κίνημα την έννοια της διαθεματικότητας, δηλαδή τη σύνδεση πολλών διαφορετικών αγώνων σε έναν.

Ηταν ο πρώτος ομοφυλόφιλος που «ανοίχτηκε» μέσα στο κίνημα των μαύρων, χτυπώντας την ομοφοβία που κυριαρχούσε σε αυτό.

Ο μύθος του Μάλκολμ Χ

Παράλληλα με το κίνημα του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, στις ΗΠΑ άνθησε τις δεκαετίες του ‘50 και του ‘60 το κίνημα του Εθνους του Ισλάμ, ενός ρεύματος Αφροαμερικανών που αποκήρυσσαν τα αμερικανικά τους ονόματα ως κατάλοιπα της σκλαβιάς και ασπάζονταν το Ισλάμ, ως θρησκεία των προγόνων τους στην Αφρική. Το κίνημα αυτό ακολούθησαν πασίγνωστοι μαύροι όπως ο Μοχάμεντ Αλι και ο Καρίμ Αμπντούλ-Τζαμπάρ, που πήραν αυτά τα ονόματα συμβολικά.

Ηγέτης του κινήματος ήταν αρχικά ο ιμάμης Ελάιτζα Μοχάμεντ, όμως ένα νέο παιδί, ο Μάλκολμ «Χ» (το Χ αντί του επωνύμου Λιτλ, που απαρνήθηκε) κέρδισε γρήγορα απίστευτη δημοφιλία και έγινε de facto αρχηγός αυτού του κοινωνικού ρεύματος. Ο Μάλκολμ Χ προωθεί τη χρήση επαναστατικής αντιβίας ενάντια στο ρατσιστικό κατεστημένο και κατηγορεί τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ πως έχει χάσει την επαφή του με τους καταπιεσμένους (στη φωτογραφία η μοναδική τους συνάντηση, το 1964).

Στις 21 Φεβρουαρίου του 1965 δολοφονείται στη Νέα Υόρκη από ένοπλους μαύρους. Αν και δεν υπάρχει ανάληψη ευθύνης, η δολοφονία θεωρείται πως διατάχτηκε από την ίδια του την οργάνωση, το Εθνος του Ισλάμ, επειδή έκλεβε την αίγλη του αρχηγού Ελάιτζα Μοχάμεντ.

4 Απριλίου 1968 Δολοφονία Μάρτιν Λούθερ Κινγκ

Ο λευκός ρατσιστής Τζέιμς Ρέι οδηγεί εκατοντάδες χιλιόμετρα ακολουθώντας τον Κινγκ για να τον σκοτώσει. Τα καταφέρνει στο Μέμφις του Τενεσί, σε ξενοδοχείο όπου διέμενε ο 39χρονος Κινγκ μετά από ομιλία του υπέρ των μαύρων καθαριστριών που δούλευαν σαν σκλάβες. Η εκτέλεση του Κινγκ προκαλεί θύελλα διαδηλώσεων σε κάθε γωνιά των ΗΠΑ.

Μουσική υπόκρουση του αφιερώματος: Nina Simone - «Mississippi Goddam’» • Nina Simone - «To Be Young, Gifted and Black» • Gil Scott-Heron - «The Revolution Will Not Be Televised»

● Billie Holiday - «Strange Fruit» ● Sam Cooke - «A Change is Gonna Come» ● Public Enemy - «By the Time I Get to Arizona»