«Δεν φταίω εγώ αν έζησα μια μυθιστορηματική ζωή». Ηταν πριν από δύο χρόνια, Απρίλιος του 2023, όταν ο αείμνηστος πρώην πρόεδρος της Ουρουγουάης, Πέπε Μουχίκα, αφηγήθηκε την πολυτάραχη ζωή του σε podcast για λογαριασμό του BBC World Service. Ηδη πάλευε με τον καρκίνο που τελικά, προχθές Τρίτη, ακριβώς μία εβδομάδα πριν από τα 90ά του γενέθλια, έδωσε τέλος σε μια ζωή πιο πλούσια από όσο θα μπορούσε να φανταστεί άνθρωπος. Πλούσια όχι σε χρήματα, αλλά σε αγώνες, ιδέες, συνέπεια και ήθος. Εξάλλου, ο Πέπε Μουχίκα, ο αντάρτης, ο πολιτικός, ο φιλόσοφος, ο άνθρωπος που έγινε σύμβολο της λατινοαμερικάνικης και όχι μόνο Αριστεράς και κέρδισε μια φήμη και μια λατρεία που ξεπερνούσε κατά πολύ τα σύνορα της πατρίδας του, μιας μικρής χώρας της Νότιας Αμερικής με μόλις 3,4 εκατομμύρια κατοίκους, το περιφρονούσε το χρήμα. Ελεγε μάλιστα πως «αυτούς που τους αρέσει το χρήμα πρέπει να τους διώχνουμε από την πολιτική. Είναι επικίνδυνοι».
Η μυθιστορηματική ζωή του Χοσέ Αλμπέρτο Μουχίκα Κορδάνο ξεκίνησε ταπεινά στις 20 Μαΐου του 1935 στο Πάσο δε λα Αρένα, μια μικρή πόλη κοντά στο Μοντεβιδέο, την πρωτεύουσα της Ουρουγουάης, παιδί ενός ζευγαριού με βασκικές και ιταλικές ρίζες. Ο αγρότης πατέρας του πέθανε όταν εκείνος ήταν μόλις τεσσάρων ετών. Αναγκάστηκε να δουλέψει από μικρός στα χωράφια για να βοηθήσει την οικογένεια. Παράτησε γρήγορα το αντίστοιχο Λύκειο κι έμπλεξε με την πολιτική. Αρχικά, ως μέλος της προοδευτικής πτέρυγας του συντηρητικού Εθνικού Κόμματος, ενός από τα δύο βασικά κόμματα της χώρας. Στη συνέχεια, στην ένοπλη αντιδικτατορική πάλη, ως ιδρυτικό στέλεχος του αριστερού Εθνικοαπελευθερωτικού Κινήματος των Τουπαμάρος.
Στα χρόνια του αντάρτικου ο Μουχίκα κινδύνεψε να πεθάνει όταν δέχτηκε έξι σφαίρες σε συμπλοκή. Συνελήφθη τέσσερις φορές, οργάνωσε δύο θεαματικές αποδράσεις από τη φυλακή πριν από το πραξικόπημα του 1973 και συνδέθηκε ισόβια με τη σύντροφο της ζωής του, τη Λουσία Τοπολάνσκι, επίσης μέλος των Τουπαμάρος και μετέπειτα πολιτικό. Το μεγαλύτερο διάστημα των 12 χρόνων που διήρκεσε η χούντα τα πέρασε στην απομόνωση, κάτω από άθλιες συνθήκες. Παρουσίασε σοβαρά προβλήματα υγείας και κόντεψε να χάσει τα λογικά του. Απελευθερώθηκε το 1985, στο πλαίσιο μιας αμνηστίας που αφορούσε τόσο χουντικούς όσο και αντάρτες.
Στην πολιτική σκηνή
Από την ένοπλη πάλη, ο Πέπε Μουχίκα πέρασε στη mainstream πολιτική, εντασσόμενος στο Ευρύ Μέτωπο (Frente Amplio), έναν συνασπισμό ριζοσπαστικών και σοσιαλδημοκρατικών δυνάμεων με τον οποίο εκλεγόταν βουλευτής από το 1994, εν συνεχεία έγινε υπουργός Γεωργίας και Αλιείας και τέλος, πρόεδρος της Ουρουγουάης από το 2010 ώς το 2015, με ποσοστό 52%. Μία από τις πιο συγκινητικές στιγμές στην πολιτική του σταδιοδρομία ήταν όταν η σύντροφός του τον ανακήρυξε επίσημα πρόεδρο της χώρας ως η γερουσιαστής με τις περισσότερες ψήφους.
Στη διάρκεια της θητείας του η φτώχεια και η ανεργία μειώθηκαν σημαντικά, η Ουρουγουάη έγινε η πρώτη χώρα στη Νότια Αμερική που νομιμοποίησε την άμβλωση, η πρώτη στον κόσμο που νομιμοποίησε την αγροτική παραγωγή και πώληση της μαριχουάνας, νομιμοποίησε τον γάμο μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου κι έγινε πρωτοπόρος στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Η άσβεστη ελπίδα
Ο ίδιος δεν καρπώθηκε τίποτα προσωπικά. Αρνήθηκε να κατοικήσει στο προεδρικό μέγαρο και συνέχισε να ζει μαζί με την σύντροφό του σε ένα μικρό σπίτι σε μια φάρμα έξω από το Μοντεβιδέο. Ντυνόταν πάντα με πολύ απλά, φτωχικά σχεδόν ρούχα, συνέχιζε να οδηγεί το ίδιο παλιό αμάξι, έναν πολυφωτογραφημένο γαλάζιο σκαραβαίο VW, ενώ δώριζε σε φιλανθρωπίες το μεγαλύτερο μέρος του μισθού του.
Για όλα αυτά του προσέδωσαν το προσωνύμιο «ο φτωχότερος πρόεδρος στον κόσμο», πράγμα που ο ίδιος έβρισκε σχεδόν αστείο. «Φτωχοί», είχε πει, «είναι αυτοί που ζητούν όλο και περισσότερα, που δεν τους αρκεί τίποτα. Αυτοί είναι φτωχοί γιατί μπλέκουν σε μια ατέρμονη κούρσα. Και τότε δεν θα τους φτάνει ο χρόνος για να ζήσουν».
Ο Πέπε Μουχίκα, που αν και είχε εγκαταλείψει την ενεργό πολιτική από το 2018, αλλά δεν σταμάτησε ποτέ να απασχολεί τον κόσμο, κηδεύτηκε χθες στο Μοντεβιδέο. Το φέρετρό του, σκεπασμένο με τη σημαία της Ουρουγουάης, μεταφέρθηκε πάνω σε μια άμαξα που έσερναν δυο άλογα. Η τελευταία του επιθυμία ήταν να αποτεφρωθεί και οι στάχτες του να μεταφερθούν στη φάρμα του, δίπλα στις στάχτες της Μανουέλα, της αγαπημένης του σκυλίτσας.
«Αν κάτι μας άφησες ήταν η άσβεστη ελπίδα πως μπορούμε να κάνουμε τα πράγματα καλύτερα. Οσο χτυπά η καρδιά μας και υπάρχει αδικία στον κόσμο αξίζει τον κόπο να συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε», έγραψε στο τουίτερ (Χ) ο πρόεδρος της Χιλής, Γκαμπριέλ Μπόριτς, σε ένα από τα πιο συγκινητικά μηνύματα που απηύθυναν ξένοι πολιτικοί. Αν η Αριστερά είχε πρόσωπο, αν έπρεπε να έχει ένα πρόσωπο, θα ήταν αυτό του Πέπε Μουχίκα. Adios, comandante.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας