Υπερκέρδη μέσα από τις στάχτες της Παταγονίας

Μπορεί να έπαιξε ρόλο ο «στρατηγός άνεμος», αλλά δεν είναι αυτή η βασική αιτία για την τεράστια καταστροφή της αργεντίνικης Παταγονίας. Οι πυρκαγιές που μαίνονται στα δάση και στους οικισμούς της δεν θα είχαν πάρει αυτές στις διαστάσεις δίχως το «αλυσοπρίονο» του προέδρου της Αργεντινής Χαβιέρ Μιλέι. Αρνητής της κλιματικής αλλαγής, πολέμιος της προστασίας του περιβάλλοντος που «δυσχεραίνει την ανάπτυξη», ο «αναρχοκαπιταλιστής» περιόρισε δραστικά κονδύλια και προσωπικό για την πολιτική προστασία.

Οι δασοπυροσβέστες που δίνουν μάχη με τις φλόγες θα μείνουν άνεργοι τον Απρίλιο, αφού εν μέσω του καλοκαιριού και με τις φωτιές ήδη να έχουν καταστρέψει περισσότερα από 150.000 στρέμματα εθνικών δρυμών και οικισμών (έκταση σχεδόν διπλάσια της πόλης του Μπουένος Αϊρες), η κυβέρνηση ανανέωσε τα συμβόλαιά τους μόνο για ένα τρίμηνο, ενώ η διοίκηση των εθνικών δρυμών απέλυσε ήδη 30.

Αλλοι 100 είχαν απολυθεί πέρσι, όταν ο συνολικός αριθμός δασοπυροσβεστών ήταν 429 για 20 εκατομμύρια στρέμματα σε 55 προστατευόμενες ζώνες: ένας για περίπου 50.000 στρέμματα. Αλλωστε οι πόροι που προορίστηκαν για την αντιμετώπιση πυρκαγιών, σύμφωνα με το Κέντρο Ερευνών για την Πολιτική Οικονομία (CEPA), μειώθηκαν κατά 70% σε σχέση με το 2023 σε πραγματικούς όρους.

Την ώρα που οι φωτιές έχουν καταστρέψει τα σπίτια 200 οικογενειών, έχουν απομακρυνθεί πολλές εκατοντάδες κάτοικοι, ενώ ένας ηλικιωμένος έχασε τη ζωή του, ο υπουργός Περιβάλλοντος Ντανιέλ Σιόλι ανέβασε στα κοινωνικά δίκτυα βίντεο παίζοντας το αγαπημένο του τένις, σαν να ζει σε ένα παράλληλο σύμπαν.

Εμπρησμοί

Οι εμπειρογνώμονες συμφωνούν πως η συντριπτική πλειονότητα των πυρκαγιών οφείλεται σε εμπρησμό. Αλλά οι κυβερνήτες που υποστηρίζουν τον ακροδεξιό πρόεδρο, όπως των φλεγόμενων επαρχιών του Τσουμπούτ και του Ρίο Νέγρο, πριν καν αποφανθούν οι ερευνητές, κατέληξαν πως για όλα φταίνε οι ιθαγενείς Μαπούτσε, που δεκαετίες τώρα διεκδικούν τον σεβασμό και την επιστροφή των εδαφών τους από επενδυτές, επιχειρηματίες, κερδοσκόπους.

«Δεν έχει αποδειχθεί δικαστικά, αλλά μπορούμε να πούμε πως η πυρκαγιά στο Επουγέν ήταν αποτέλεσμα της διαδικασίας ανάκτησης εδαφών από το αργεντίνικο κράτος. Υπάρχουν κοινότητες πιο βίαιες και απαιτούν πράγματα αδιανόητα», δήλωνε ο Κρίστιαν Λάρσεν, πρόεδρος της διοίκησης εθνικών δρυμών της χώρας. Υπονοώντας πως οι Μαπούτσε έβαλαν τις φωτιές γιατί τον προηγούμενο μήνα η κυβέρνηση εκδίωξε την ιθαγενική κοινότητα (λοφ) Παϊλάκο από τα δάση της περιοχής.

Ο δε δήμαρχος του Ελ Μπολσόν Μπρούνο Πολιάνο –που έχει ιστορικούς πλέον δεσμούς με τις κατασκευαστικές επιχειρήσεις της περιοχής– απαίτησε να σταλεί ο στρατός σε αυτή την περιοχή της οροσειράς των Ανδεων (Κορντιγέρα) για να επιτελέσει «καθήκοντα εσωτερικής ασφάλειας».

«Εσωτερικός εχθρός»

«Το να μας κατηγορούν για τις πυρκαγιές είναι μέρος ενός διεστραμμένου σχεδίου που επιβάλλει το αφήγημα της ύπαρξης ενός εσωτερικού εχθρού, έτσι που να δικαιολογηθεί μια ανάπτυξη του στρατού στην περιοχή. Ο λαός των Μαπούτσε έχει γίνει στόχος συστηματικής επίθεσης της κυβέρνησης Μιλέι γιατί είμαστε σε εδάφη γεω-οικονομικά στρατηγικά», έλεγε στην DW η Μόιρα Μιγιάν, weichafe (πολεμίστρια) και ακτιβίστρια για την προστασία της αργεντίνικης Παταγονίας.

«Μας συμπεριφέρονται σαν εγκληματίες, μας απειλούν με θάνατο, μας καταδιώκουν γιατί είμαστε φύλακες της γης. Επειδή έχει το συναισθάνεται αυτό η αργεντίνικη κοινωνία, χρειάζονται να δαιμονοποιήσουν τον λαό μας εκδιώκοντάς μας από τα εδάφη μας, και με ψέματα και συκοφαντίες επιχειρούν να δημιουργήσουν μια αρνητική εικόνα στον αντίποδα της δέσμευσής μας για τη γη».

Ενώ έγιναν δεκάδες συλλήψεις, ιδίως εθελοντών που πάσχιζαν να περιορίσουν τα μέτωπα της φωτιάς, ανενόχλητες έκαναν την εμφάνισή τους έφιππες παραστρατιωτικές ομάδες που επιτίθενται σε όσους διαμαρτύρονται για τις αυθαίρετες συλλήψεις, παρόμοιες με την ιδιωτική φρουρά του Βρετανού Τζο Λιούις, ιδιοκτήτη της Κρυμμένης Λίμνης. Είναι σε αυτές τις ιδιωτικές ιδιοκτησίες και στις επενδυτικές βλέψεις των ολιγαρχών και ξένων επιχειρηματιών όπου βρίσκεται η άλλη όψη –πιο πειστική– του νομίσματος των σκόπιμων εμπρησμών.

Η Κρυμμένη Λίμνη είναι μια έκταση 12.000 εκταρίων στην 40 εθνική οδό κοντά στο Ελ Μπολσόν, όπου βρίσκεται η ομώνυμη λίμνη, που αγόρασε το 1996 ο Τζο Λιούις από την οικογένεια Μοντέρο. Ο μεγιστάνας (έβδομος πλουσιότερος Αγγλος και ανάμεσα στους 300 δισεκατομμυριούχους του κόσμου με 5,3 δισ. δολάρια περιουσία) απέκλεισε τη δημόσια πρόσβαση μέσω της εθνικής οδού στη λίμνη: για να πας πρέπει να πάρεις άδεια από την εταιρεία του που ορίζει την ώρα επίσκεψης. Εναλλακτικά πρέπει οι κάτοικοι να ακολουθούν μια εξαιρετικά δύσκολη και επικίνδυνη διαδρομή μέσα από τα βουνά.

Real estate στην Κρυμμένη Λίμνη

Ο Βαν Ντίτμαρ –κτηματομεσίτης που ενέχεται σε διάφορα σκάνδαλα και διαχειριστής της Κρυμμένης Λίμνης– ήδη από το 2011 εξαπέλυε θανάσιμες απειλές εναντίον δικαστών που εξέταζαν την υπόθεση της διάνοιξης του δρόμου ώστε να είναι προσβάσιμη στους κατοίκους. Και παρότι από το 2022 υπάρχει δικαστική απόφαση που τον διατάσσει να το κάνει, ο Λιούις –φίλος του Μαουρίσιο Μάκρι, που φέρεται να έχει πάρει μίζες από τον Βρετανό– αρνείται να συμμορφωθεί, ελπίζοντας έτσι να μπορέσει να διώξει τους κατοίκους από την περιοχή.

Οπως κατάγγειλε ο Ραούλ Μπρίγκες, πολιτικός ηγέτης της επαρχίας Ρίο Νέγρο, από τους εμπνευστές της Πορείας για την Κυριαρχία της Κρυμμένης Λίμνης, υπάρχουν καταγγελίες κοινοτήτων ότι η φωτιά εκεί μπορεί να έγινε σκόπιμα για να καταστραφεί η μόνη δίοδος των κατοίκων στη λίμνη. Δεν είναι τυχαίο, λέει, που ο υπουργός Περιβάλλοντος της επαρχίας Ρίο Νέγρο δύο ημέρες πριν είχε δηλώσει πως θα τιμωρούνται όσοι εισέρχονται στην περιοχή από αυτό το πέρασμα.

Η Ανα ντι Πανγκράσιο, ειδήμων σε θέματα Δικαιωμάτων Περιβάλλοντος και διευθύντρια του Ιδρύματος Περιβάλλοντος και Φυσικών Πόρων (FARN), επισήμανε πως συνήθως «πίσω από αυτούς τους εμπρησμούς υπάρχουν πολλές σκοπιμότητες: ένα «καθάρισμα» των εδαφών για να αλλάξει η χρήση τους, είτε για ανάπτυξη μεγάλων κτηνοτροφικών ή αγροτοβιομηχανικών μονάδων είτε για κτηματομεσιτικούς σκοπούς, κάτι που έχει τεράστια ισχύ για τον Νότο της χώρας». Η φωτιά μετατρέπει τις καμένες εκτάσεις σε οικόπεδα προς πώληση και «εναλλακτική εκμετάλλευση».

Στα σύνορα με την Κρυμμένη Λίμνη, η φωτιά έχει κάψει δεκάδες σπίτια, χωράφια, στάβλους, σχολεία, ένα κέντρο υγείας. Οι κάτοικοι έχασαν όλα τους τα υπάρχοντα. Δεν τους απομένει παρά να φύγουν, να εκτοπιστούν. Ετσι, πολλές εκτάσεις καταλήγουν στα χέρια των ιδιωτικών επιχειρήσεων.