Ο... τυφώνας Τραμπ ξαναχτυπά

Η επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο –αν κρίνει κανείς από τις διακηρύξεις του αλλά και τα πεπραγμένα του υπουργού των Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο– μπορεί να φέρει δραστικές αλλαγές στις διμερείς σχέσεις της χώρας, με ειδήμονες, όπως ο Χόρχε Χάινμ, καθηγητής του Πανεπιστημίου της Βοστόνης, να εκτιμούν πως η Λατινική Αμερική θα είναι η ήπειρος που περισσότερο θα επηρεαστεί από τη νέα αμερικανική συντηρητική κυβέρνηση.

Στην πρώτη θητεία του δεν ενδιαφέρθηκε ιδιαίτερα για τη Λατινική Αμερική, εκτός από δύο βασικά στοιχεία: την κρίση στη Βενεζουέλα και το μεταναστευτικό ιδίως στα σύνορα με το Μεξικό. «Αλλά αυτή η δεύτερη θητεία θα είναι πιο ριζοσπαστική, ιδίως σε θέματα μετανάστευσης, εμπορίου, ναρκωτικών και σχέσεων με την Κίνα, με βασικό όπλο της εξωτερικής πολιτικής του απειλές, τιμωρίες, κυρώσεις», εκτιμά ο Μάικλ Σίφερ, πρώην επικεφαλής του κέντρου ανάλυσης Διαμερικανικός Διάλογος.

Στο επίκεντρο της νέας αμερικανικής ατζέντας θα βρεθεί το Μεξικό, όπου συναντώνται όλα τα ζητήματα που προτάσσει ο Τραμπ: μετανάστευση, ναρκωτικά (όπως η φαιντανύλη που έχει κατακλύσει τις ΗΠΑ), εμπόριο και Κίνα, η οποία έχει σημαντική παρουσία στη χώρα. Η επιλογή του Ρούμπιο δεν αποτελεί καλό οιωνό: έχει υπάρξει σφοδρός επικριτής του πρώην προέδρου Λόπες Ομπαδόρ και της εξωτερικής πολιτικής του, φτάνοντας μάλιστα να τον κατηγορεί πως παρέδωσε τμήμα της μεξικανικής επικράτειας στα καρτέλ των ναρκωτικών.

Η Μεξικανή πρόεδρος Κλάουδια Σέινμπαουμ εξέφρασε την πεποίθησή της πως θα διατηρηθούν οι καλές σχέσεις με τις ΗΠΑ. Ωστόσο έσπευσε να προσθέσει πως άξονας αυτών θα είναι «συνεργασία, όχι υποταγή», κάτι που δεν προμηνύει μια εύκολη επικοινωνία. «Αν το Μεξικό δεν δεσμευτεί για το “Τείχος” που ο Τραμπ δεν μπόρεσε να χτίσει στην πρώτη θητεία του, μπορεί να ασκηθούν οικονομικές πολιτικές που θα έχουν σοβαρές συνέπειες», εκτιμούσε στην DW η Καρολίνα Χιμένες, πρόεδρος του Γραφείου της Ουάσινγκτον για Λατινοαμερικανικά Ζητήματα (WOLA).

Μαζικές απελάσεις

Ο Τραμπ επανέλαβε τα περί μαζικής απέλασης παράτυπων μεταναστών (11 εκατομμύρια, από τα οποία τα 5 είναι Μεξικανοί) και χθες ανακοίνωσε πως από την πρώτη ημέρα του στην προεδρία θα αυξήσει στο 25% τους δασμούς σε μεξικανικά και καναδικά προϊόντα έως ότου οι δύο γείτονές του «σταματήσουν την εισβολή στη χώρα ναρκωτικών, ιδίως φαιντανύλης, και παράνομων ξένων». Και αυτό σε ένα πλαίσιο που ακραίοι Ρεπουμπλικανοί στηρίζουν πρόταση για βομβαρδισμό των καρτέλ ναρκωτικών εντός της επικράτειας του Μεξικού και ο αντιπρόεδρος Βανς έχει δηλώσει πως ο πρόεδρος πρέπει να έχει την εξουσία να μπορεί να στέλνει αμερικανικό στρατό στο Μεξικό κατά των ναρκεμπόρων.

Ολα αυτά μπορεί να προμηνύουν έναν πολιτικό σεισμό στη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική. Η απέλαση μεταναστών (ακόμη και σε μικρότερη κλίμακα από αυτή που υπόσχεται ο Τραμπ), και άρα η μείωση των εμβασμάτων στα οποία στηρίζονται πολλές από τις χώρες καταγωγής τους, και η αύξηση των δασμών, που θα μειώσει την παραγωγή λόγω συρρίκνωσης των εξαγωγών, θα έχουν δραματικές συνέπειες στις οικονομίες της περιοχής που ακόμη δεν έχουν ανακάμψει από την ύφεση που έφερε η πανδημία, όταν το ΑΕΠ τους μειώθηκε κατά 6,6%.

Είναι επίσης πιθανόν να υπάρξουν και άλλες κυρώσεις στις «αιώνιες εχθρούς» του Ρούμπιο. Ο νέος ΥΠΕΞ έχει αποκαλέσει τη Βενεζουέλα «ναρκοδικτατορία του Μαδούρο», την Κούβα «εγκληματικό καθεστώς και εχθρό των ΗΠΑ» και τη Νικαράγουα «κέντρο μαζικής παράνομης μετανάστευσης».

Στην πρώτη θητεία του ο Τραμπ ακολούθησε μία άκρως επιθετική πολιτική κατά της Βενεζουέλας όταν, με σύμβουλο τον Ρούμπιο, της επέβαλε περισσότερες από 100 κυρώσεις, ενώ αργότερα είχε δηλώσει πως αν είχε εκλεγεί το 2020 θα είχε ανατρέψει τον Μαδούρο και θα είχε κλέψει το πετρέλαιο της χώρας.

Αλλά πλέον είναι άγνωστο αν η τιμωρητική διάθεση του Ρούμπιο θα επισκιαστεί από τον πραγματισμό για μια χώρα που μπορεί να ικανοποιήσει τις ενεργειακές ανάγκες των ΗΠΑ στη συγκυρία των πολέμων σε Ουκρανία και Μέση Ανατολή. Με δεδομένη την παταγώδη αποτυχία της πολιτικής που ακολούθησε απέναντι στη Βενεζουέλα στην πρώτη θητεία του, ίσως η στάση του αλλάξει, σχολίασε στο BBC ο Σίφερ. «Ισως πια δεν ενδιαφέρεται να επαναλάβει μια τακτική που δεν πήγε καλά, την πολύ σκληρή στάση του “όλες οι επιλογές είναι στο τραπέζι” ή κυρώσεις που δεν είχαν αποτέλεσμα. Δεν αποκλείω να δούμε μια στροφή 180 μοιρών. Να τα βρουν κατά κάποιον τρόπο με την κυβέρνηση στο ζήτημα του μεταναστευτικού, που ενδιαφέρει πολύ τις ΗΠΑ, διευκολύνοντας συνάμα τις business των φίλων του Τραμπ στη Βενεζουέλα». Το πανίσχυρο πετρελαϊκό λόμπι κυρίως.

Κούβα

Οσο για την Κούβα, μια δεύτερη θητεία Τραμπ θα μπορούσε να σημάνει νέες κυρώσεις. Ο Ρούμπιο, άλλωστε, ήταν από τους πρωτοστάτες της επιβολής 243 μέτρων κατά του νησιού και της (παράλογης) ένταξής του στη λίστα των χωρών που προωθούν την τρομοκρατία. Αλλά, όπως δήλωσε στο EFE ο πρώην πρέσβης της Κούβας στα Ηνωμένα Εθνη, Χοσέ Ραμόν Καμπάνιας, για την Αβάνα δεν ήταν καίριο το ποιος θα κέρδιζε τις εκλογές, «γιατί η εξωτερική πολιτική των δύο κομμάτων είναι παρόμοια». Ο Μπάιντεν διατήρησε όλες τις κυρώσεις του ακροδεξιού προκατόχου του.

Αυτό που είναι βέβαιο είναι ότι επί Τραμπ θα ενισχυθεί ο επεμβατικός ρόλος της Νότιας Διοίκησης των ΗΠΑ με στόχο το αποκαλούμενο Τρίγωνο του Λιθίου, τον υδροφόρο ορίζοντα Γουαρανί, την Αμαζονία και τα πετρελαϊκά αποθέματα ιδίως της Βενεζουέλας, κάτι που σημαίνει μεγαλύτερη στρατιωτικοποίηση και αύξηση των «κατασκοπευτικών» βάσεων, με πρόφαση τον πόλεμο κατά των ναρκωτικών, εκτιμά ο Φίτο Αγκίρε, του Εργατικού Κέντρου της Αργεντινής. «Ο Τραμπ ως υπέρτατη αναφορά της Διάσκεψης Πολιτικής Δράσης των Συντηρητικών (CPAC) θα ενισχύσει τις συντηρητικές κυβερνήσεις και τις υπερσυντηρητικές οργανώσεις της περιοχής για να προωθήσει μια ατζέντα περιστολής βασικών δικαιωμάτων κοινωνικών, πολιτικών, οικονομικών και εργασιακών».