«Το γεγονός ότι κάποιος έχει πολλά χρήματα δεν σημαίνει ότι μπορεί να μην τηρεί τις νομικές υποχρεώσεις του. […] Αυτός ο τύπος πρέπει να αποδεχτεί τους κανόνες της χώρας κι αν η χώρα έλαβε μια απόφαση μέσω του Ανώτατου Δικαστηρίου, πρέπει να την τηρήσει. Ισχύει για εμένα, ισχύει και για εκείνον».
Η αιχμηρή τοποθέτηση του Βραζιλιάνου προέδρου Λούλα ντα Σίλβα για τη διαμάχη του Αμερικανού πολυεκατομμυριούχου Iλον Μασκ με τον Βραζιλιάνο δικαστή Αλεξάντρε ντε Μοράες συμπυκνώνει δύο αντιτιθέμενες κοσμοαντιλήψεις για ένα από τα καίρια ζητήματα της εποχής μας: πού βρίσκονται και ποιος ορίζει τα όρια της ελευθερίας της έκφρασης και πώς καταπολεμώνται η παραπληροφόρηση και η ρητορική του μίσους, που μεγαλοεπιχειρηματίες ευνοούν για να εξασφαλίσουν πολιτικά και οικονομικά συμφέροντα.
Τα γεγονότα είναι ξεκάθαρα. Ο Μοράες, στο πλαίσιο έρευνάς του για δίκτυα ακροδεξιών που διαδίδουν fake news υπονομεύοντας τη δημοκρατία στη Βραζιλία, ζήτησε την κατάργηση λογαριασμών ατόμων που επιδίδονται σε εκκλήσεις για δημοκρατική εκτροπή. Ο Μασκ αρνήθηκε να το κάνει, αγνόησε τα πρόστιμα που του επιβλήθηκαν και απέσυρε τους νομικούς του εκπροσώπους ώστε να μην υπάρχει κάποιος υπόλογος απέναντι στη βραζιλιάνικη Δικαιοσύνη, με αποτέλεσμα να διαταχθεί το κλείσιμο του «Χ» έως ότου συμμορφωθεί με τις δικαστικές αποφάσεις.
Αυτά είναι τα γεγονότα. Τα υπόλοιπα «επιχειρήματα» του Μασκ, για «ακραία λογοκρισία», για το «καταπιεστικό καθεστώς της Βραζιλίας», για έναν «διαβολικό τύραννο» και «μη εκλεγμένο ψευδο-δικαστή που θέλει να καταστρέψει την ελευθερία του λόγου», είναι προπαγάνδα ενός ανθρώπου που το 2022 έδωσε 44 δισ. δολάρια για να αγοράσει μια πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης, η οποία δεν του αποφέρει κέρδη: ενάμιση χρόνο μετά έχει χάσει το 71% της αξίας της. Αλλά του προσφέρει επιρροή στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης, επιβολή του αφηγήματος και της ατζέντας που προωθεί το συνονθύλευμα της παγκόσμιας και τοπικής Ακροδεξιάς, η οποία παρεμπιπτόντως του διασφαλίζει θετικές προοπτικές για τα στρατηγικά επιχειρηματικά του συμφέροντα. Και αυτό ακριβώς κάνει και στη Λατινική Αμερική.
Οπως έγραφε πρόσφατη έκθεση της JP Morgan, χάρη στα τεράστια αποθέματά της σε κρίσιμα μέταλλα που παίζουν καίριο ρόλο στην τεχνολογία παραγωγής καθαρής ενέργειας και την ψηφιακή μετάβαση, «η Λατινική Αμερική βρίσκεται στην πρωτοπορία αυτής της αλλαγής». Σύμφωνα με το Πρόγραμμα Ανάπτυξης του ΟΗΕ, η περιοχή έχει περισσότερο από το 60% των παγκόσμιων αποθεμάτων λιθίου, το 38% του χαλκού, το 22% του γραφίτη και του νικελίου, ανάμεσα στα πολλά άλλα μέταλλα, όλα τους πολύτιμα για τις μπαταρίες της ηλεκτρικής αυτοκινητοβιομηχανίας, σαν την Tesla του Μασκ. Κι όλα τους άφθονα στο αποκαλούμενο «τρίγωνο του λιθίου», δηλαδή σε Αργεντινή, Βολιβία και Χιλή, αλλά και σε άλλες χώρες της περιοχής, όπως η Βραζιλία, το Μεξικό και το Περού.
Είναι με αυτή τη λογική της «αξιοποίησης των ευκαιριών» που ο Μασκ εκμεταλλεύεται το «Χ» για να συκοφαντήσει ηγέτες που στέκονται εμπόδιο στα επιχειρηματικά του σχέδια και να εναγκαλίζεται τους πιο ριζοσπαστικούς νεοφιλελεύθερους και ακροδεξιούς πολιτικούς της ηπείρου. Με αυτό το κριτήριο εξαπολύει μύδρους κατά του τσαβισμού στη Βενεζουέλα (όπου δεν μπορεί να επενδύσει) και του προέδρου Λούλα στη Βραζιλία (που του επιβάλλει πολυδάπανους περιορισμούς) και εγκωμιάζει τον Αργεντίνο ακροδεξιό πρόεδρο Χαβιέρ Μιλέι και τον ομοϊδεάτη του, Βραζιλιάνο «φίλο» Μπολσονάρο, που του άνοιξαν διάπλατα τις πόρτες για την εκμετάλλευση των καίριων αυτών πλουτοπαραγωγικών πόρων.
Ο Μασκ δεν έκρυψε ποτέ τις προθέσεις του. To 2020, όταν κατηγορήθηκε ότι συμμετείχε στα σχέδια για το πραξικόπημα κατά του Εβο Μοράλες στη Βολιβία λόγω των συμφερόντων του για το λίθιο της χώρας, ο Ιλον Μασκ έγραψε κυνικά: «Θα κάνουμε πραξικόπημα όπου θέλουμε. Χωνέψτε το». Ωστόσο, το πραξικόπημα δεν είχε τα αναμενόμενα αποτελέσματα για τον Μασκ: το κόμμα του Μοράλες κέρδισε τις εκλογές το 2020 και έναν χρόνο μετά στον διεθνή διαγωνισμό για την εκμετάλλευση του λιθίου αποκλείστηκαν οι αμερικανικές επιχειρήσεις, ανάμεσά τους η EnergyX, μέλος της επιχειρηματικής αυτοκρατορίας του Μασκ.
Στην Αργεντινή, εξαιρετικά γόνιμο έδαφος για τις επιχειρήσεις του, καθώς αναμενόταν η χώρα να λάβει 4,2 δισ. δολάρια για επενδύσεις στην αγορά λιθίου υπερδιπλασιάζοντας την παραγωγή της ώς το 2025, ο μεγιστάνας χαιρέτισε τη νίκη του «αναρχοκαπιταλιστή» Χαβιέρ Μιλέι σχολιάζοντας πως «η ευημερία πρόκειται να έρθει στην Αργεντινή». Λίγο μετά ο Μιλέι αποκάλυψε πως ο πλουσιότερος άνθρωπος στον πλανήτη «θα παίξει ηγετικό ρόλο στην Αργεντινή». Τον Απρίλιο ο Μασκ υποδέχτηκε τον Μιλέι στα γραφεία της Tesla στο Τέξας για να συζητήσουν για «πρόσφορες επενδύσεις».
Στη Βραζιλία, ο Μασκ, που δεν φείδεται εγκωμίων για τον Μπολσονάρο, κατέφτασε το 2022 για να λανσάρει τη Starlink (εταιρεία δορυφορικού ίντερνετ) στη χώρα, που πλέον με τις κεραίες της ελέγχει κάθε γωνιά του Αμαζονίου, κάτι που της επιτρέπει να εντοπίζει θέσεις πλουτοπαραγωγικών πηγών. Ο Μπολσονάρο τον υποδέχτηκε με τιμές αρχηγού κράτους και του απένειμε μετάλλιο αποκαλώντας τον «πραγματικό μύθο της ελευθερίας».
Μια «ελευθερία» που αποτυπώθηκε, όπως αποκάλυψε τότε το Bloomberg, με τον Μασκ να γίνεται εταίρος της βραζιλιάνικης Vale (της μεγαλύτερης παραγωγού νικελίου και σιδήρου στον κόσμο) με μια μακροχρόνια σύμβαση που του εξασφαλίζει άμεση πρόσβαση στο νικέλιο: το 30%-40% των πωλήσεών της που διατίθενται για την ηλεκτρική αυτοβιομηχανία θα πηγαίνουν στην Tesla. H Vale εκμεταλλεύεται τα ορυχεία νικελίου του Onça Puma, των οποίων η άδεια λειτουργίας ανεστάλη στις αρχές του χρόνου από την κυβέρνηση του Λούλα γιατί δεν τηρούσε τις περιβαλλοντικές προδιαγραφές. Οπως διέκοψε τη λειτουργία του Sossego, ορυχείου χαλκού της Vale, για τους ίδιους λόγους. Στα τέλη Ιουνίου, έπειτα από δέσμευση της Vale να τηρήσει συγκεκριμένους περιβαλλοντικούς όρους στα ορυχεία της, ξεκίνησαν ξανά να λειτουργούν.
Ο Μασκ έχει λόγο να είναι οργισμένος με την κυβέρνηση του Λούλα, την οποία καθυβρίζει συστηματικά, γιατί δυσχεραίνει την «ελευθερία» των επιχειρήσεών του. Οσο για τη διαμάχη για το «Χ», είναι μια πρόφαση για τον επιχειρηματία, που εν μέσω των κρίσιμων περιφερειακών εκλογών του Οκτωβρίου στη Βραζιλία δεν θέλει να περιορίσει στο ελάχιστο το βήμα σε εξτρεμιστικές ομάδες και ψηφιακές πολιτοφυλακές που εργαλειοποιούν το «Χ» με τη μαζική διάδοση φασιστικής, ρατσιστικής και αντιδημοκρατικής ρητορικής, προσδοκώντας να επικρατήσουν. Με το αζημίωτο.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας