Βραζιλία, Κολομβία, Μεξικό δίνουν ελπίδα στο Καράκας

Αδιέξοδο. Αυτή η λέξη περιγράφει τη μετεκλογική συνθήκη της Βενεζουέλας, με κυβέρνηση και αντιπολίτευση να υποστηρίζουν καθεμιά τη νίκη της και τη διεθνή κοινότητα σε στάση αναμονής με πολλές διπλωματικές διαβουλεύσεις αλλά και με αντιθετικές θέσεις για το ποια θα μπορεί να είναι η λύση.

Την περασμένη Παρασκευή το Εθνικό Εκλογικό Συμβούλιο (CNE) επικύρωσε τη νίκη του προέδρου Νικολάς Μαδούρο με 51,95% των ψήφων και δεύτερο τον Εντμούντο Γκονσάλες Ουρούτια, υποψήφιο της δεξιάς αντιπολιτευτικής συμμαχίας PUD, με 44,18%, χωρίς ωστόσο να δημοσιοποιήσει τα συγκεντρωτικά αποτελέσματα ανά εκλογικό τμήμα.

Την ίδια ημέρα η πραγματική ηγέτιδα της αντιπολίτευσης, η ακροδεξιά Κορίνα Ματσάδο, ανάρτησε σε πλατφόρμα κάπου 24.000 πρακτικά που συγκέντρωσαν οι εκλογικοί αντιπρόσωποι της συμμαχίας της, χωρίς να υπάρχει ωστόσο δυνατότητα επαλήθευσης της γνησιότητάς τους. Σύμφωνα με αυτά, που η Ματσάδο υποστηρίζει ότι εκπροσωπούν το 81% των εκλογικών τμημάτων, ο Γκονσάλες κέρδισε με 67,2% έναντι 30,4% του Μαδούρο.

Ο Μαδούρο έχει προσφύγει στο Εκλογικό Τμήμα του Ανώτατου Δικαστηρίου, στο οποίο έχει δεσμευτεί να καταθέσει τα συγκεντρωτικά αποτελέσματα ανά τμήμα ώστε να δοθεί τέλος στην αμφισβήτηση. Ο Ελβις Αμορόσο, πρόεδρος του CNE, απέδωσε την καθυστέρηση δημοσιοποίησης αυτών των πρακτικών σε μια επίθεση αντιπάλων του καθεστώτος που από τη Βόρεια Μακεδονία χάκαραν το ηλεκτρονικό σύστημα ψηφοφορίας.

Από την πλευρά τους Γκονσάλες και Ματσάδο βγήκαν το Σάββατο ξανά στους δρόμους του Καράκας με χιλιάδες οπαδούς τους και σε κοινή ανακοίνωσή τους, όπου εκείνος υπογράφει ως «εκλεγμένος πρόεδρος» και εκείνη ως «ηγέτιδα των δημοκρατικών δυνάμεων», απηύθυναν ξανά έκκληση στις Ενοπλες Δυνάμεις να παρέμβουν: «Μην καταστέλλετε τον λαό, συνοδεύστε τον». Από το βράδυ των εκλογών στις 28 Ιουλίου ώς τη Δευτέρα έχουν υπάρξει 11 νεκροί (20 κατά το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων) και 1.200 συλληφθέντες, σύμφωνα με τη ΜΚΟ Foro Penal. Εμμένοντας στην απόφασή του για σύλληψη των δύο αυτών ηγετών της αντιπολίτευσης τους οποίους θεωρεί ενορχηστρωτές ενός πραξικοπήματος, ο πρόεδρος Μαδούρο χαρακτήρισε τις διαμαρτυρίες «φασιστικό ξέσπασμα» μιλώντας για 2.000 συλληφθέντες που οδηγήθηκαν στις φυλακές.

H διεθνής κοινότητα πιέζει χωρίς να κλείνει την πόρτα σε μια διαπραγμάτευση, όπως έδειξε και η σύνοδος του Μόνιμου Συμβουλίου του Οργανισμού Αμερικανικών Κρατών την περασμένη Τετάρτη στην Ουάσινγκτον, όπου δεν επιτεύχθηκε μια κοινή απόφαση υπέρ της αντιπολίτευσης, καθώς υπήρξαν 11 αποχές. Ωστόσο, ο Μπράιαν Νίκολς, εκπρόσωπος των ΗΠΑ στη συνάντηση, επέμεινε πως η νίκη του Γκονσάλες Ουρούτια είναι «αδιαμφισβήτητη».

Οι ΗΠΑ άλλωστε έχουν αναλάβει ξανά ιδιαίτερα ενεργό ρόλο. Ο Αμερικανός ΥΠΕΞ Αντονι Μπλίνκεν, από τους πρώτους που αμφισβήτησε τη νίκη του Μαδούρο, την Πέμπτη ανακοίνωσε πως αναγνωρίζει νικητή των προεδρικών εκλογών της Βενεζουέλας τον αντιπολιτευόμενο Γκονσάλες Ουρούτια. Την επομένη το ίδιο έκανε ο παρατρεχάμενός του, ακροδεξιός πρόεδρος της Αργεντινής, ενώ ακολούθησαν και οι συντηρητικές ηγεσίες Κόστα Ρίκας, Εκουαδόρ, Ουρουγουάης, Παναμά, Παραγουάης και Περού.

Αλλά το 2024 έχει τελείως διαφορετικούς πολιτικούς συσχετισμούς από το 2019, όταν ξεκίνησε το φιάσκο όπου, με σημαιοφόρο τις ΗΠΑ, δεκάδες κράτη δεν αναγνώρισαν το εκλογικό αποτέλεσμα και ανακήρυξαν «μεταβατικό πρόεδρο» τον άσημο τότε πρόεδρο της Βουλής, Χούαν Γουαϊδό. Τώρα πολλοί είναι επιφυλακτικοί να κάνουν ξανά το λάθος να συγχαρούν χωρίς αδιάψευστα στοιχεία τον όποιο νικητή.

Η πλειονότητα των χωρών τηρεί στάση αναμονής επιμένοντας πως μόνη λύση είναι η δημοσιοποίηση των πρακτικών. Σε αυτό το μήκος κύματος ανήκουν Γερμανία, Ισπανία, Ιταλία, Γαλλία, Ολλανδία, Πολωνία και Πορτογαλία που το περασμένο Σάββατο υπέγραψαν κοινή δήλωση ζητώντας «να δημοσιοποιήσουν χωρίς καθυστερήσεις τα πρακτικά της ψηφοφορίας ώστε να υπάρχει εγγύηση πλήρους διαφάνειας και ακεραιότητας της εκλογικής διαδικασίας» χωρίς να αποδεχτούν τη νίκη κάποιου από τους δύο. Ακόμη και ο πρόεδρος της Χιλής, Γκαμπριέλ Μπόριτς, που αμφισβήτησε το αποτέλεσμα λέγοντας πως «δύσκολα γίνεται πιστευτό», δεν έχει αναγνωρίσει τη νίκη του Γκονσάλες, επιμένοντας πως δεν θα αποδεχτεί κανένα αποτέλεσμα που δεν μπορεί να επαληθευτεί.

Σε αυτό το πλαίσιο βρίσκεται σε εξέλιξη η διαμεσολάβηση τριών από τις σημαντικότερες προοδευτικές κυβερνήσεις της Λατινικής Αμερικής, Βραζιλίας, Κολομβίας και Μεξικού, των οποίων οι δημοκρατικοί πρόεδροι κρατούν «αποστάσεις φιλίας», έχοντας ωστόσο δίαυλο επικοινωνίας με τον πρόεδρο Μαδούρο και ίσως περιθώρια επιρροής.

Η αποστολή του Λούλα, ψυχής της πρωτοβουλίας διαμεσολάβησης, είναι ακροβατική αφού απαιτεί μια λεπτή ισορροπία ανάμεσα στο αίτημα για διαφάνεια και στη διατήρηση ενός οχήματος διαλόγου με τον Μαδούρο, έλεγε στο BBC ο Μαριάνο ντε Αλμπα, ερευνητής Διεθνούς Δικαίου του Πανεπιστημίου Τζορτζτάουν. Αλλωστε αυτή τη λεπτή ισορροπία δείχνει το γεγονός ότι η Βραζιλία δεν έχει επίσημα αναγνωρίσει τον Μαδούρο ως εκλεγμένο πρόεδρο, αλλά το έχει κάνει το Εργατικό του Κόμμα (ΡΤ).

Αναμένεται αυτή την εβδομάδα να παρουσιάσουν κάποιο σχέδιο διεξόδου, το οποίο, σύμφωνα με τη Vanguardia, περιλαμβάνει μια συμφωνία για «αμερόληπτη» επαλήθευση των πρακτικών και διάλογο ανάμεσα στον πρόεδρο Μαδούρο και τον υποψήφιο της αντιπολίτευσης Γκονσάλες Ουρούτια, χωρίς τη συμμετοχή της Ματσάδο. Κάτι που η αντιπολίτευση έχει ήδη απορρίψει θεωρώντας ότι εκείνη είναι η κινητήρια δύναμή τους.

Η Βενεζουέλα μπαίνει έτσι σε άγνωστα εδάφη. Κάποιοι στοιχηματίζουν ότι η πιο πρόσφορη λύση είναι -αν μέχρι την προθεσμία που προβλέπει το Σύνταγμα δεν έχουν δημοσιοποιηθεί τα συγκεντρωτικά αποτελέσματα ανά τμήμα- να ακυρωθούν αυτές οι εκλογές και να επιδιωχθεί συμφωνία για διεξαγωγή νέων. Ωστόσο κανείς δεν μπορεί να προδιαγράψει τι θα γίνει.