Ελ Σαλβαδόρ: το πιο βίαιο τριήμερο εδώ και 30 χρόνια

Την ώρα που ο κόσμος συγκλονίζεται από τον πόλεμο στην Ουκρανία, η Λατινική Αμερική συνεχίζει να βιώνει τους δικούς τους «ακήρυχτους» πολέμους με εκατόμβες νεκρών. Οπως συμβαίνει στο Ελ Σαλβαδόρ, όπου μέσα σε 60 ώρες δολοφονήθηκαν 87 άνθρωποι.

Ο πρόεδρος Ναγίμπ Μπουκέλε κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης για έναν μήνα, ενώ στρατιώτες και αστυνομικοί αναπτύσσονται πάνοπλοι στους δρόμους για τη σύλληψη των συμμοριτών που λυμαίνονται τη χώρα σκορπίζοντας τον θάνατο.

Η Μάρα Σαλβατρούτσα, γνωστή ως MS-1, η Μπάριο 18 και η 18-R, οι μεγαλύτερες συμμορίες της χώρας -ένας ένοπλος βραχίονας της παράνομης οικονομίας που κινείται με εκβιασμούς, ληστείες, πληρωμένες δολοφονίες, εμπόριο ναρκωτικών και όπλων-, διέπραξαν 14 δολοφονίες την Παρασκευή, 62 το Σάββατο και 11 την Κυριακή, στο πιο βίαιο τριήμερο από το τέλος του εμφυλίου το 1992.

Επικαλούμενος το Σύνταγμα, ο 40χρονος Μπουκέλε (με την ψήφο 67 από τα 84 μέλη της Βουλής που ελέγχεται από το κόμμα του) ανέστειλε την ελεύθερη είσοδο και έξοδο από τη χώρα και το δικαίωμα έκφρασης και συνάθροισης, παρέτεινε τον χρόνο κράτησης «υπόπτων» χωρίς απαγγελία κατηγοριών και επέτρεψε την παρακολούθηση και υποκλοπή κάθε είδους επικοινωνιών χωρίς δικαστική εντολή.

Ενώ μετέφερε τον πόλεμο και στις φυλακές, όπου κρατούνται περισσότερα από 16.000 από τα 70.000 μέλη των συμμοριών. «Μήνυμα για τις συμμορίες: για τη δράση σας, τώρα οι homeboys (έγκλειστοι συμμορίτες) δεν θα βλέπουν ούτε τις ακτίνες του ήλιου», τουίταρε ανακοινώνοντας πως οι κρατούμενοι θα παραμένουν κλεισμένοι επί 24ωρο στα κελιά τους χωρίς δικαίωμα προαυλισμού.

«Τους κατασχέσαμε τα πάντα, ακόμη και το στρώμα όπου κοιμούνται, και τους μειώσαμε το φαγητό», επαιρόταν την επομένη προσφέροντας και μια από τις (συνήθεις) μεταφυσικές του ερμηνείες της πραγματικότητας: «Κάποιοι αγνοούν… ότι οι συμμορίτες δεν είναι μόνο ληστές, εκβιαστές και δολοφόνοι, αλλά λατρεύουν και τον Σατανά»!.

Πιστός στην προκλητική του λογική, απάντησε στις επικρίσεις εθνικών και διεθνών οργανώσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων που απαιτούν εγγυήσεις για τις βασικές ελευθερίες: «Αν η διεθνής κοινότητα ανησυχεί για τα αγγελούδια της, ελάτε και φέρτε τους φαγητό… δεν θα κόψω κονδύλια από τα σχολεία για να ταΐζω τρομοκράτες».

Το τι μπορεί κανείς να αναμένει από τα νέα μέτρα γίνεται τρομακτικά σαφές από πολλά τουίτ του σαν και αυτό όπου έγραφε: «Η εθνική αστυνομία και οι ένοπλες δυνάμεις πρέπει να επιτρέψουν σε αστυνομικούς και στρατιώτες να κάνουν τη δουλειά τους και να τους υπερασπιστούν από τις κατηγορίες όσων προστατεύουν τους συμμορίτες». Αλλά και από τις απειλές που εξαπέλυσε πως δεν θα ανεχτεί «δικαστές που να ευνοούν τους εγκληματίες».

Κι ενώ τις πρώτες 48 ώρες από την κήρυξη της κατάστασης έκτακτης ανάγκης έχουν συλληφθεί περισσότεροι από 1.400 συμμορίτες, ο Μπουκέλε ζήτησε να ανοίξει έρευνα για να αποκαλυφθεί «ποιος βρίσκεται πίσω και χρηματοδοτεί όλο αυτό», υπονοώντας ότι η έξαρση της βίας συνιστά μια σκόπιμη στρατηγική κάποιων «πολιτικών παραγόντων», χωρίς να παραθέσει την παραμικρή απόδειξη για μια τέτοια υποκίνηση.

Αντίθετα, το μόνο που θα μπορούσε να εξηγήσει το πρωτοφανές κύμα βίας είναι η διάρρηξη της συμφωνίας που έχει κάνει η κυβέρνηση με τις συμμορίες. Ο Μπουκέλε, που έχει αναγάγει το θέμα της ασφάλειας σε κεντρικό άξονα της διακυβέρνησής του, αρνείται την ύπαρξη οποιασδήποτε συμφωνίας, αποδίδει τη θεαματική μείωση των δολοφονιών επί θητείας του (ώς τώρα) στο αποκαλούμενο Σχέδιο Εδαφικού Ελέγχου, το περιεχόμενο του οποίου ποτέ δεν κοινοποίησε.

Ωστόσο, όπως αποκάλυψε τον Σεπτέμβριο του 2020 η ηλεκτρονική εφημερίδα El Faro, μετά τον Ιούνιο του 2019, όταν ανέλαβε την προεδρία, ξεκίνησε διάλογος με την ηγεσία των συμμοριών με βασικό στόχο να τους προσφέρει προνόμια με αντάλλαγμα τη μείωση της βίας και την ενίσχυση του κόμματός του Νέες Ιδέες στις βουλευτικές του 2021.

Δεκάδες έγγραφα που έχει στη διάθεσή της η εφημερίδα και δημοσιοποίησε (ανάμεσά τους αναφορές των υπηρεσιών πληροφοριών και των αρχείων δύο φυλακών ασφαλείας) αποδεικνύουν πως ο γενικός διευθυντής του Σωφρονιστικού Συστήματος, Οσιρις Λούνα, και ο διευθυντής Αποκατάστασης Κοινωνικού Ιστού, Κάρλος Μαροκίν, είχαν επανειλημμένες συναντήσεις με ηγέτες συμμοριών εντός των φυλακών, στις 14 από τις οποίες συμμετείχαν επίσης και κουκουλοφόροι μη κρατούμενοι συμμορίτες.

Και άλλα έγγραφα πιστοποιούν ρητά τις «δεσμεύσεις» των δύο πλευρών: και πράγματι, το 2020 έγινε η χρονιά με τις λιγότερες δολοφονίες (1.140) στη χώρα από το τέλος του εμφυλίου και ο Μπουκέλε σάρωσε στις βουλευτικές του 2021 κατακτώντας την απόλυτη πλειοψηφία στη Βουλή.

Οι αποκαλύψεις για αυτή τη συμφωνία ουδέποτε εξετάστηκαν στη χώρα, όπου άλλωστε ο Μπουκέλε φρόντισε να αντικαταστήσει μεγάλο μέρος των δικαστών, τα μέλη του ανώτατου δικαστηρίου και τον γενικό εισαγγελέα με «ημέτερους». Αλλά οι ΗΠΑ, διερευνώντας το σκάνδαλο, τον περασμένο Δεκέμβριο επέβαλαν κυρώσεις στους Λούνα και Μαροκίν που διαπραγματεύτηκαν με τις συμμορίες.

Ενα ακόμη σημαντικό αντάλλαγμα για όλα αυτά, γράφει η El Periódico, ήταν και η μη έκδοση των συμμοριτών, όπως πιέζουν έντονα το τελευταίο διάστημα οι ΗΠΑ. Και δείγμα τού ότι η συμφωνία ώς πρόσφατα λειτουργούσε κανονικά είναι το γεγονός ότι πρόσφατα αφέθηκε ελεύθερος ο Ελμέρ Κανάλες Ριβέρα, «Κρουκ», από τους ηγέτες της MS13, του οποίου την έκδοση ζητούσε νεοϋορκέζικο δικαστήριο. Μια υπόθεση για την οποία φέρεται να έχει ζητήσει εξηγήσεις η αμερικανική πρεσβεία στο Ελ Σαλβαδόρ.

Ωστόσο, όπως γράφει η εφημερίδα, κάτι συνέβη και διερράγη αυτή η φαινομενική «ειρήνη». Πριν από δύο εβδομάδες, οι αρχές πήραν τον έλεγχο δύο αυτοκινητόδρομων που λόγω της συχνής κυκλοφορίας λεωφορείων αποτελούν σημαντική πηγή εσόδων των συμμοριών από εκβιασμούς στους οδηγούς και επιβάτες. Η απάντηση της MS13 και άλλων συμμοριών δεν άργησε να έρθει σπέρνοντας τη χώρα με δεκάδες πτώματα…