Συμμορίες στην υπηρεσία του προέδρου-δικτάτορα

Η απελευθέρωση τριών από τους δέκα κληρικούς και συγγενείς τους που απήχθησαν στην Αϊτή στις αρχές του μήνα δεν μείωσε στο ελάχιστο το κύμα διαμαρτυρίας.

Οι απαγωγές σαρώνουν τη χώρα σημειώνοντας αύξηση 200% σύμφωνα με τον ΟΗΕ, η δε βία των συμμοριών βαθαίνει μαζί με τον αυταρχισμό της κυβέρνησης που διατηρεί μαζί τους εκλεκτικές συγγένειες.

Και ενώ ο κόσμος στους δρόμους απαιτεί την παραίτηση του προέδρου Ζοβενέλ Μόις, εκείνος παραμένει αμετακίνητος θυσιάζοντας απλώς τον πρωθυπουργό του, Ζοζέφ Ζουτ, για να εκτονώσει την κοινωνική δυσαρέσκεια.

Ο αντικαταστάτης του και έως τώρα υπουργός Εξωτερικών, Κλοντ Ζοζέφ, γίνεται έτσι ο έκτος πρωθυπουργός στα τέσσερα ταραγμένα χρόνια της θητείας του Μόις, ενός προέδρου του οποίου τη νομιμότητα αμφισβητεί όχι μόνο η αντιπολίτευση αλλά και σημαντική μερίδα των πολιτών που εδώ και μήνες διαδηλώνουν εναντίον του.

Ο πρόεδρος επιμένει πως η θητεία του λήγει στις 7 Φεβρουαρίου του 2022. Αλλά για τους αντιπάλους του, η θητεία του έληξε στις 7 Φεβρουαρίου φέτος, θέση που επικύρωσε και το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο, ζητώντας του να παραδώσει την εξουσία.

Η διαμάχη αυτή οφείλεται στο ότι ο Μόις εκλέχτηκε το 2015 σε μια αναμέτρηση (συμμετείχε το 21% των ψηφοφόρων κι ήρθε πρώτος με μόλις 600.000 ψήφους), η οποία ακυρώθηκε ενώ η νίκη του αναγνωρίστηκε από το Ανώτατο Εκλογοδικείο έναν χρόνο αργότερα, με τον ίδιο να επιμένει πως η θητεία του ξεκίνησε τότε (2017) και δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί.

Ο επιχειρηματίας πρόεδρος έφτασε να ματαιώσει τις βουλευτικές εκλογές με πρόφαση το τεράστιο κύμα διαδηλώσεων πέρσι μεταξύ Σεπτεμβρίου και Νοεμβρίου. Εκτοτε κυβερνά τη χώρα με προεδρικά διατάγματα, κατακτώντας δικαίως τον τίτλο του «δικτάτορα» που του προσάπτει η αντιπολίτευση.

Κι ενώ ανακοίνωσε βουλευτικές και προεδρικές εκλογές για τις 19 Σεπτεμβρίου φέτος, επιμένει να διεξαγάγει τον Ιούνιο δημοψήφισμα για συνταγματική μεταρρύθμιση που ενισχύει τις εξουσίες του, θεσπίζοντας τη δυνατότητα μιας δεύτερης συνεχόμενης θητείας του, καταργώντας το αξίωμα του πρωθυπουργού και συγχωνεύοντας τα δύο σώματα του Κογκρέσου ώστε να μπορεί να το ελέγχει καλύτερα.

Το γραφείο του ΟΗΕ στην Αϊτή είχε προειδοποιήσει, σε έκθεσή του προς το Συμβούλιο Ασφαλείας τον Φεβρουάριο, πως η έξαρση της βίας και των απαγωγών είναι ένας από τους βασικούς λόγους που ο κόσμος εξεγείρεται, σημειώνοντας πως οι απαγωγές αυξήθηκαν κατά 200% το 2020, όταν 234 άτομα (ανάμεσά τους 59 γυναίκες και 37 ανήλικοι) κρατήθηκαν όμηροι των συμμοριτών.

Αλλά οργανώσεις προάσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων όπως οι Défenseurs Plus κάνουν λόγο για περίπου 1.000 απαχθέντες, ένας τεράστιος αριθμός για τα 11 εκατ. του πληθυσμού της χώρας.

Συγγένειες με τις συμμορίες

«Πολλά κινήματα καταγγέλλουν πως ο Μόις και οι συνεργάτες του επέλεξαν να ενεργοποιήσουν παραστρατιωτικές ομάδες και ένοπλες συμμορίες που ελέγχουν για να δημιουργήσουν συνθήκες ακραίας βίας με στόχο να πλήξουν την αξιοπιστία των εντεινόμενων λαϊκών κινητοποιήσεων», γράφει έρευνα του Τζέιμσον Φρανσίσκ για την AyiboPost σε συνεργασία με το δημοσιογραφικό δίκτυο Connectas και με τη στήριξη του Διεθνούς Κέντρου για τους Δημοσιογράφους (ICFJ).

Σύμφωνα με αυτήν, η αύξηση της ανεξέλεγκτης δράσης των συμμοριών συμβαδίζει με τη διογκούμενη κρίση διακυβέρνησης του Μόις. «Από τις αρχές του 2020, όταν ο πρόεδρος άρχισε να κυβερνά με διατάγματα, οι ένοπλες συμμορίες έχουν εξαπολύσει ξανά ένα κύμα τρόμου, ενθαρρυμένες από την ατιμωρησία και τις προνομιακές σχέσεις με τις αρχές».

Η πιο ανησυχητική εξέλιξη σε αυτή τη συνέργεια αρχών και οργανωμένου εγκλήματος είναι η δημιουργία πέρσι τον Ιούνιο μιας συμμαχίας ανάμεσα στις 9 μεγαλύτερες συμμορίες της πρωτεύουσας, γνωστής ως G9, με επικεφαλής τον Τζίμι Σεριζιέ ή «Μπάρμπεκιου», πρώην αστυνομικό, που διώχθηκε από το Σώμα για σοβαρές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Σύμφωνα με το Ιδρυμα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Je Klere και το έγκριτο Εθνικό Δίκτυο Προάσπισης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (RNDDHR), η G9 δημιουργήθηκε για να εγγυηθεί τη νίκη του κόμματος του προέδρου Μόις στις επικείμενες εκλογές, καθώς τα τεράστια εδάφη που ελέγχει είναι καίρια για την εκλογική διαδικασία. Κι όπως αποκαλύπτει το RNDDHR, ο Σεριζιέ παραχώρησε κάποιο από τα κτίρια που ελέγχει για να στεγαστεί η Εθνική Υπηρεσία Ταυτοποίησης, κρίσιμη για τη διεξαγωγή των εκλογών, καθώς εκεί τυπώνονται τα ψηφοδέλτια.

Ο Σεριζιέ είχε αποδείξει έμπρακτα αυτή τη δράση του ως «θεματοφύλακα» των πολιτικών συμφερόντων της κυβέρνησης, πριν γίνει αρχηγός της G9. Toν Νοέμβριο του 2018, σύμφωνα με το RNDDHR, βρέθηκε με πολιτικά πλάι στον εκπρόσωπο του προέδρου Ρισάρντ Ντιπλάν στη φτωχογειτονιά Σαλίν, επίκεντρο των διαδηλώσεων κατά του Μόις, όταν συμμορίες επί 14 ώρες επετίθεντο στους κατοίκους με απολογισμό τουλάχιστον 26 νεκρούς και 12 αγνοούμενους, χωρίς να επέμβουν ποτέ οι αστυνομικές δυνάμεις.

Εναν χρόνο αργότερα κι ενώ είχε διωχθεί για αυτή του τη δράση από την αστυνομία, ο Σεριζιέ κι οι άντρες του επιτέθηκαν κατά της παραγκούπολης Μπελ Ερ, προπύργιο κι αυτό της αντιπολίτευσης, με στόχο να βγάλουν τα οδοφράγματα που είχαν στήσει οι κάτοικοι: 3 οι νεκροί και 6 σοβαρά τραυματίες από τη βία που εξαπέλυσαν επί ένα τριήμερο, χωρίς οι αρχές να παρέμβουν.

Σύμφωνα με την έρευνα, η G9 έχει ωφεληθεί από τους στενούς δεσμούς της με την κυβέρνηση. Οι ηγέτες της δεν διώκονται εφόσον βοηθούν να «διατηρηθεί η ειρήνη» στις γειτονιές υπό τον έλεγχό της και σε αντάλλαγμα τα μέλη της δρουν ως πιστοί στρατιώτες του προέδρου, κάνοντας τις φωνές της αντιπολίτευσης να σωπάσουν και λειτουργώντας σαν εργαλείο πολιτικής του στήριξης.