Χειρότερη η πείνα από τον ιό

Σε φτωχογειτονιές της πρωτεύουσας της Χιλής, Σαντιάγο, κάτοικοι βγήκαν στα μπαλκόνια και τις αυλές χτυπώντας κατσαρόλες για να απαιτήσουν από την κυβέρνηση άμεσα μέτρα για την αντιμετώπιση της τεράστιας κοινωνικής κρίσης που βάθυνε η πανδημία του κορονοϊού.

Σε εμβληματικά κτίρια του κέντρου της πρωτεύουσας όπου οργανωμένοι πολίτες πρόβαλλαν στους τοίχους συνθήματα στη διάρκεια της κοινωνικής εξέγερσης που ξεκίνησε τον περασμένο Οκτώβριο, εμφανίστηκε ξανά με τεράστια γράμματα η λέξη «ΠΕΙΝΑ». Και «ΠΕΙΝΑΜΕ» ήταν το λιτό σύνθημα των εκατοντάδων πολιτών της γειτονιάς Ελ Μπόσκε που τη Δευτέρα βγήκαν να διαδηλώσουν για την έλλειψη τροφίμων και την απουσία κάθε βοήθειας από τις αρχές: για μία ακόμα φορά συνάντησαν την καταστολή των καραμπινιέρων που τους αντιμετώπισαν με αύρες και χημικά, ενώ οχτώ διαδηλωτές συνελήφθησαν.

Με τη χώρα να μετρά περισσότερα από 46.000 κρούσματα και πάνω από 478 νεκρούς και από την Παρασκευή απόλυτο lockdown για τουλάχιστον μία εβδομάδα για τα 7,4 εκατομμύρια που ζουν στην περιφέρεια της πρωτεύουσας, αυτές οι εικόνες καθιστούν ορατή την κοινωνική και οικονομική κρίση που έφερε η πανδημία στη Χιλή.

Το Ελ Μπόσκε κι άλλες κοινότητες του νότου του Σαντιάγο είναι από τις πιο περιθωριοποιημένες ζώνες: εκεί όπου ανεργία και συνωστισμός είναι κοινοτοπία κι όπου η πλειονότητα έχει χάσει κάθε μέσο επιβίωσης. Εκτιμάται ότι αυτή τη χρονιά η φτώχεια ίσως αυξηθεί κατά 13,7% καθώς λόγω κορονοϊού αυξάνουν ραγδαία οι απολύσεις και η αναστολή καταβολής μισθών, έτσι που περισσότερα από ένα εκατομμύριο άτομα αυτή τη στιγμή είτε δεν έχουν δουλειά είτε δεν πληρώνονται, με μόνη ορατή προοπτική τη μιζέρια και την αβεβαιότητα.

«Στις δικές μας κοινότητες η υγειονομική κρίση φέρει επίσης το πρόσωπο της φτώχειας και μετατρέπεται σε κοινωνική κρίση. Είμαστε σε μια εκρηκτική κατάσταση πείνας και απουσίας εργασίας. Το 10% κοινοτήτων σαν τη δική μας ζουν στην ακραία φτώχεια. Στο Ελ Μπόσκε είμαστε κάπου 5.000 οικογένειες, 20.000 άνθρωποι που αντιμετωπίζουν αυτή την κατάσταση» έλεγε σε συνέντευξη ο κοινοτάρχης Σάδι Μέλο.

«Είμαστε πάνω από τέσσερις εβδομάδες σε περιοριστικά μέτρα -σταμάτησαν οι κατασκευές και το εμπόριο- και οι λίγοι πόροι που διέθεταν οι κάτοικοι, όσοι διέθεταν, έχουν εξαντληθεί. Τώρα έρχεται το απόλυτο lockdown και το κράτος πρέπει να δώσει τους απαραίτητους πόρους» πρόσθετε ο Μέλο εκφράζοντας την ανησυχία του για τα ανεπαρκή και καθυστερημένα μέτρα της κυβέρνησης. Μία μέρα πριν ο πρόεδρος Πινιέρα ανακοίνωνε δέσμη πρωτοβουλιών για τους πιο ευάλωτους, που περιλαμβάνει και τη διανομή 2,5 εκατομμυρίων πακέτων με είδη πρώτης ανάγκης, αλλά ζήτησε «ηρεμία και κατανόηση» γιατί θα απαιτηθεί τουλάχιστον μία εβδομάδα για να ετοιμαστούν και διανεμηθούν.

Διώξεις και καταστολή είναι η μόνη άμεση απάντηση της κυβέρνησης. Την Πρωτομαγιά συνέλαβαν 57 διαδηλωτές. Και με χημικά και ξύλο διέλυσαν διαδήλωση στις 27 Απριλίου, Ημέρα των Καραμπινιέρων, όταν εκατοντάδες ξεχύθηκαν για να διαμαρτυρηθούν για αυτό το βίαιο σώμα που μετά την κοινωνική εξέγερση των προηγούμενων μηνών ευθύνεται για περισσότερους από 3.000 τραυματισμούς -κάπου 360 στα μάτια- και περισσότερους από 30 νεκρούς. H Πλατεία της Αξιοπρέπειας, που τότε έγινε το επίκεντρο των λαϊκών διαμαρτυριών, τώρα, παρά την πανδημία, γεμίζει κατά καιρούς με διαδηλωτές για να θυμίσουν ότι ο κορονοϊός δεν θα γίνει η πρόφαση για να μην ακούγονται τα λαϊκά αιτήματα. Το δε σύνθημα «Ο Πινιεραϊός είναι πιο θανατηφόρος από τον κορονοϊό» ακούγεται όλο και συχνότερα, για να υπογραμμίσει ότι το σύστημα εξοντώνει και σκοτώνει -με ή χωρίς ιούς- τους πιο ευάλωτους.

Οι νέες κινητοποιήσεις, λιγότερο μαζικές και συχνές, οργανώνονται στην πραγματικότητα για τους ίδιους λόγους με εκείνες της «Ανοιξης της Χιλής»: τις ανισότητες του οικονομικού και κοινωνικού μοντέλου που βυθίζει εκατομμύρια στη μιζέρια και την ανέχεια. «Διαμαρτυρόμαστε γιατί το χιλιανό σύστημα είναι πολύ πιο σκληρό από τον κορονοϊό» έλεγε στην εφημερίδα «Μερκούριο» η Παλόμα Γρουνέρτ, που μετείχε σε όλες τις διαδηλώσεις από τον Οκτώβριο και συνέβαλε στην οργάνωση κάποιων από αυτές που γίνονται εν μέσω της πανδημίας. «Ολα όσα διεκδικούσαμε πριν, συνεχίζουν να ισχύουν. Τίποτα δεν άλλαξε, διαιωνίζεται η ανισότητα στους μισθούς, η άνιση πρόσβαση στην υγεία και την παιδεία, οι αδικίες και πολλά ακόμα.

Αν επανήλθαν οι διαδηλώσεις στη Χιλή, λέει στο BBC ο καθηγητής του Κέιμπριτζ Χόρχε Σααβέδρα, είναι, ανάμεσα στα πολλά άλλα, και γιατί «ο κορονοϊός κατέστησε ορατές τις δομικές ανισότητες για τις οποίες πριν λίγο διαδήλωναν οι Χιλιανοί. Αν πριν διαμαρτύρονταν για την άνιση πρόσβαση στην Υγεία, τώρα αυτή καθίσταται αδιαμφισβήτητη και πασιφανής. Το ίδιο συμβαίνει με την εργασιακή επισφάλεια, που τώρα έχει οξυνθεί στο έπακρο δείχνοντας πόσο εύθραυστο είναι το σύστημα. Αποδείχτηκε ότι η αγορά δεν λύνει τα προβλήματα, γιατί η ίδια η αγορά τώρα ζητά βοήθεια από το κράτος».

Με λίγα λόγια, λέει ο ειδήμων στα κοινωνικά κινήματα Σααβέδρα, ο κορονοϊός έχει οξύνει τις κοινωνικές διαφορές μιας χώρας όπου το 1% του πληθυσμού συσσωρεύει το 26,5% του εθνικού πλούτου και το 50% των φτωχότερων συγκεντρώνει μόλις το 2,1%. Μιας χώρας όπου το 2006 η διαφορά των εισοδημάτων από την εργασία ανάμεσα στο 10% των πλουσιότερων και το 10% των φτωχότερων ήταν 30,8 φορές και το 2017 έφτασε να είναι 39,1 φορές περισσότερο.