Τα «κοράκια» της Αμαζονίας

Ο Ζαΐρ Μπολσονάρο δεν πρόκειται να παραστεί στη συνάντηση των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων της περιοχής της Αμαζονίας, που συγκάλεσε ο πρόεδρος της Κολομβίας Ιβάν Ντούκε για τις 6 Σεπτεμβρίου με στόχο τον συντονισμό των δράσεων αντιμετώπισης των πυρκαγιών.

Η επίσημη δικαιολογία είναι προβλήματα υγείας, αλλά καθώς προϋπόθεση για την αντιμετώπιση της κρίσης είναι η αλλαγή πολιτικών ώστε να προστατευτεί το μεγαλύτερο τροπικό δάσος του κόσμου, ο ακροδεξιός πρόεδρος της Βραζιλίας δεν είναι πρόθυμος να συζητήσει καμιά αλλαγή.

Η καταστροφή του Αμαζονίου είναι συγχρόνως μια ευκαιρία τεράστιας κερδοφορίας για τα οικονομικά συμφέροντα που τον στηρίζουν. «Αυτή η κυβέρνηση είναι δική σας» δήλωσε ο Μπολσονάρο τον περασμένο Ιούλιο προς την ομάδα των εκπροσώπων της αγροτοβιομηχανίας στη Βουλή (γνωστή ως «Ομάδα του Βοδιού»).

Και για του λόγου του αληθές ο γιος του, Φλάβιο Μπολσονάρο, εισηγήθηκε σχέδιο νόμου που περιορίζει στο ελάχιστο την προστασία της Αμαζονίας από τους ιδιώτες επενδυτές: ενώ με την ισχύουσα νομοθεσία οι ιδιωτικές ιδιοκτησίες στον Αμαζόνιο μπορούν να εκμεταλλεύονται μόνο το 20% της έκτασής τους προστατεύοντας το υπόλοιπο 80%, ο γιος Μπολσονάρο προτείνει να μπορούν να αποψιλώνουν το 80% των εκτάσεών τους προστατεύοντας μόλις το 20%.

Δεν είναι τυχαίο που ώρες μετά την ανάληψη της προεδρίας ο Μπολσονάρο μετέφερε την αρμοδιότητα για την προστασία των δασών και την οριοθέτηση των ιθαγενικών εδαφών στο υπουργείο Γεωργίας και περιόρισε το εύρος δράσης του υπουργείου Περιβάλλοντος, έτσι ώστε η προτεραιότητα να δοθεί στα προνόμια της αγροτοβιομηχανίας και των εξορυκτικών.

Οι υποψίες για σκόπιμο εμπρησμό τμημάτων της βραζιλιάνικης Αμαζονίας από οργανωμένα συμφέροντα δεν είναι πλέον εικασία, καθώς η ομοσπονδιακή Εισαγγελία διερευνά αν στις 10 Αυγούστου στην Πολιτεία Παρά υπήρξε μια συντονισμένη δράση για την πυρπόληση του δάσους.

Η είδηση για τη διοργάνωση της «Ημέρας της Φωτιάς» κυκλοφόρησε στις 5 Αυγούστου σε τοπική εφημερίδα, σε συνέντευξή του στην οποία ο Ντα Σίλβα Μενέζες, εκπρόσωπος της τοπικής Ενωσης Αγροτοπαραγωγών, δήλωσε: «Πρέπει να δείξουμε στον πρόεδρο ότι θέλουμε να δουλέψουμε και ο μόνος τρόπος να δημιουργήσουμε και να καθαρίσουμε τις καλλιέργειές μας είναι με τη φωτιά».

Παρότι η Εισαγγελεία ενημέρωσε έγκαιρα την ομοσπονδιακή κυβέρνηση, οι Αρχές δεν έκαναν τίποτα για να αποτρέψουν αυτούς τους συντονισμένους εμπρησμούς.

«Βασικός λόγος της αποψίλωσης είναι η αναζήτηση εδαφών για εκμετάλλευση» έλεγε στο BBC ο Κάρλος Εντουάρντο Γιουνγκ του Πανεπιστημίου του Ρίο ντε Ζανέιρο.

«Ο παραδοσιακός τρόπος απόκτησης δικαιώματος επί της γης είναι η οικονομική της κατάληψη μετατρέποντάς της σε βοσκοτόπια ή χωράφια για καλλιέργεια. Καίνε τη ζούγκλα, φυτεύουν ή βάζουν ζώα κι έπειτα πουλάνε τη γη». Ή κόβουν τα δέντρα και πουλούν λαθραία την τροπική ξυλεία, όπως γίνεται στην Πολιτεία Παρά με τη μεγαλύτερη παραγωγή ξυλείας στη βραζιλιάνικη Αμαζονία: το 2015-2016 το 44% της υλοτομίας της ήταν παράνομη.

Κερδοσκοπία

Το 40% της Αμαζονίας, συνεχίζει ο Γιουνγκ, είναι είτε ιδιωτικά εδάφη είτε εδάφη που ανήκουν μεν στο Δημόσιο αλλά δεν έχει οριστεί η χρήση τους, ενώ το 60% είναι προστατευόμενες ζώνες ή εδάφη των ιθαγενών. «Κι είναι αυτά τα οποία γίνονται εύκολα αντικείμενο οικειοποίησης από αγροτοβιομηχάνους, τσιφλικάδες, υλοτόμους, χρυσοθήρες, εξορυκτικές, πολυεθνικές, που ακολουθώντας στρατηγικές κερδοσκοπίας αγοράζουν από μικρούς παραγωγούς διαμορφώνοντας τεράστια λατιφούντια» εξηγεί από την πλευρά της η Κλάουντια Ασεβέντο Ράμος του Κέντρου Αμαζονιακών Μελετών.

Στην καλύτερη περίπτωση αγοράζοντας, γιατί στην χειρότερη απλά εισβάλλουν στη γη των ιθαγενών και σε κηρυγμένες προστατευόμενες περιοχές, σκοτώνουν ηγέτες τους και καταλαμβάνουν τα εδάφη τους. Ηδη 20.000 παράνομοι μεταλλωρύχοι μπήκαν φέτος στα εδάφη της ιθαγενικής κοινότητας Γιανομάμι καίγοντας και κόβοντας δέντρα στην αναζήτησή τους για χρυσάφι.

Στην Αμαζονία το 8% των προστατευόμενων περιοχών και το 28% των ιθαγενικών εδαφών αποτελούν «ζώνες κατοχυρωμένου μεταλλευτικού ενδιαφέροντος», όπως ονομάζονται εκείνες στις οποίες μια ιδιωτική εξορυκτική έχει ζητήσει άδεια εκμετάλλευσης από το υπουργείο Μεταλλείων και Ενέργειας. Υπάρχουν τουλάχιστον 453 παράνομα μεταλλεία, σύμφωνα με το Αμαζονιακό Δίκτυο Κοινωνικο-Περιβαλλοντικής Γεω-αναφοράς.

«Εχει ενδιαφέρον ότι ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν και ο Καναδός πρωθυπουργός Τζαστίν Τριντό βρίσκονται ανάμεσα σε όσους σημαίνουν συναγερμό για την καταστροφή του “σπιτιού μας που καίγεται”, προσφέροντας και χρήματα για να αντιμετωπιστεί η κρίση» γράφει ο ιστότοπος Resumen Latinoamericano.

«Από τον περασμένο Μάρτιο ο Τριντό σημείωνε πόσο σημαντική είναι για την καναδική οικονομία η εξορυκτική βιομηχανία και η συμμετοχή της σε χώρες της περιοχής, ενώ γαλλικές επιχειρήσεις και η καναδική Colombus Gold μετέχουν σε αμφιλεγόμενες μεταλλευτικές επενδύσεις σε τμήμα της Αμαζονίαςπου ανήκει στη γαλλική Γουιάνα. «Καθαρίζοντας» μεγάλες εκτάσεις της Αμαζονίας αυτές οι πυρκαγιές διευκολύνουν τα επενδυτικά σχέδια των μεγάλων ιδιωτικών επιχειρήσεων και των πολυεθνικών».

Οπως ενδιαφέρον έχει ότι ενώ ο Μπολσονάρο εξοργίστηκε με τον Μακρόν, αντίθετα με μεγάλη χαρά δέχτηκε τη βοήθεια που υποσχέθηκε ο πρόεδρος Τραμπ στο πλαίσιο της μεγάλης συμμαχίας των δύο ακροδεξιών ηγετών και των σημαντικών εμπορικών προοπτικών που υπόσχεται η εκμετάλλευση του μυθικού πλούτου της Αμαζονίας, όπως σημειώνει ο αναλυτής Χεσούς Βαλένσια:

«Ξεκινά μια νέα φάση στην Αμαζονία, όπου οι διάφορες επιχειρηματικές ελίτ ανταγωνίζονται για τη θέση που θα έχουν στην εκμετάλλευση των πόρων της περιοχής. Ο Μπολσονάρο, πιστός στη διαβόητη Συναίνεση της Ουάσινγκτον, προτιμά την ευθυγράμμισή του με την αμερικανική ελίτ».