«Η Βραζιλία ξανά... δυστυχισμένη;»

«Θα γίνουμε πιο ριζοσπαστικοί χωρίς να χάσουμε την τρυφεράδα», ήταν η λακωνική όσο και συμβολική δήλωση του πρώην προέδρου της Βραζιλίας, Λουίς Ινάσιο «Λούλα» ντα Σίλβα, που, παραφράζοντας τη διάσημη ρήση του Τσε Γκεβάρα, προανήγγειλε τα επόμενα βήματά του. Το Κόμμα των Εργατών (ΡΤ) και οι σύμμαχοί του θα προσφύγουν στα Ηνωμένα Εθνη κατά της απόφασης του Ανώτατου Εκλογοδικείου (TSE) να ακυρώσει τη συμμετοχή του στις προεδρικές εκλογές της 7ης Οκτωβρίου, παρά το ψήφισμα της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ, που καλούσε τις Αρχές της χώρας να του επιτρέψουν «να ασκήσει τα πολιτικά του δικαιώματα ως υποψήφιος».

Παράλληλα, θα προσφύγουν στο Ανώτατο Ομοσπονδιακό Δικαστήριο κατά αυτής της απόφασης, η οποία εκδόθηκε εσπευσμένα στις 31 Αυγούστου, ημερομηνία κατά την οποία ξεκινούσε η προεκλογική εκστρατεία, ώστε αυτή να διεξαχθεί «απαλλαγμένη» από την ιστορική φυσιογνωμία του δημοφιλούς κεντροαριστερού πολιτικού.

Οι κινήσεις του αντιπροέδρου

Τις επόμενες κινήσεις του Κόμματος των Εργατών (ΡΤ) δημοσιοποίησε ο έως τώρα υποψήφιος για τη θέση του αντιπροέδρου στο ψηφοδέλτιο του Λούλα, Φερνάντο Αντάτζι, έπειτα από επίσκεψή του στη φυλακή της Κουριτίμπα, όπου από τον περασμένο Απρίλιο ο πρώην πρόεδρος εκτίει ποινή κάθειρξης 12 ετών για διαφθορά και ξέπλυμα χρήματος.

Ο 55χρονος Αντάτζι, πρώην δήμαρχος του Σάο Πάολο, που προαλείφεται για αντικαταστάτης του, επέμεινε ότι ο Λούλα είναι ο μοναδικός υποψήφιος του συνασπισμού «Η Βραζιλία ξανά ευτυχισμένη», της συμμαχίας του ΡΤ με τους κομμουνιστές και τους ρεπουμπλικανούς του PRO, που διεκδικεί την προεδρία της χώρας.

Η στρατηγική του ΡΤ είναι να παραμείνει ο Λούλα για όσο μεγαλύτερο δυνατόν διάστημα πρωταγωνιστής και καταλύτης της προεκλογικής διαδικασίας, ώστε να αυξηθούν οι πιθανότητες να μεταφερθούν όσες περισσότερες ψήφοι γίνεται στον Αντάτζι.

Ετσι διαφαίνεται πως το ΡΤ δεν θα ορίσει επίσημα αντικαταστάτη του Λούλα πριν από τις 12 Σεπτεμβρίου, ημερομηνία που αποτελεί προθεσμία για να οριστικοποιηθεί το ψηφοδέλτιο του συνασπισμού.

Ωστόσο, το «Σχέδιο Β» έχει πλέον ενεργοποιηθεί, καθώς την εκστρατεία αναλαμβάνει για λογαριασμό του Λούλα ο Αντάτζι μαζί με την κομμουνίστρια Μανουέλα Ντ’ Αβιλα, με τον πρώην δήμαρχο του Σάο Πάολο να εμφανίζεται όχι ως αντικαταστάτης αλλά ως εκπρόσωπος του Λούλα.

Ο δεύτερος γύρος

Μια στρατηγική που φαίνεται να αποδίδει, καθώς ο 72χρονος Λούλα αυξάνει τα ποσοστά του δημοσκοπικά και παραμένει πρώτος με 39%, 20 μονάδες περισσότερες από τον δεύτερο, τον ακροδεξιό Ζαΐρ Μπολσονάρο, σύμφωνα με την Datafolha.

Παρότι δεν είναι ακόμη επίσημα υποψήφιος για την προεδρία, κάποιες δημοσκοπήσεις διερευνώντας το σενάριο των εκλογών χωρίς τη συμμετοχή του Λούλα, δίνουν στον Αντάτζι ποσοστό 25%, που του εξασφαλίζει το πέρασμα στον δεύτερο γύρο των προεδρικών, στις 28 Οκτωβρίου.

Με αντίπαλο -όπως όλα δείχνουν προς το παρόν- τον ακροδεξιό και υμνητή της δικτατορίας, Ζαΐρ Μπολσονάρο.

Το φαινόμενο Μπολσονάρο δεν εμφανίστηκε πριν από δύο χρόνια με την καθαίρεση της Ντίλμα Ρούσεφ· άλλωστε, κατέχει έδρα στο Κοινοβούλιο εδώ και επτά θητείες και, το 2014, ήταν ο βουλευτής που εξελέγη με περισσότερες ψήφους στο Ρίο ντε Ζανέιρο.

Η αυξανόμενη δημοτικότητα του παραληρηματικού ρατσιστή, σεξιστή, ομοφοβικού, εθνικιστή πρώην λοχαγού αποτελεί έκφραση της αποσύνθεσης του βραζιλιάνικου πολιτικού συστήματος και της αγανάκτησης σημαντικού τμήματος του πληθυσμού που θέλει μια -έστω και ασαφή- «αλλαγή», ώστε να δοθούν λύσεις στα καθημερινά τους προβλήματα.

Γενική απαξίωση

Αλλά σίγουρα η δημοφιλία του ευνοήθηκε από το «λευκό πραξικόπημα» που εκπαραθύρωσε τη Ρούσεφ, χάρη στην ιδεολογική εκστρατεία που, με τη βοήθεια fake news, μισαλλόδοξων κοινωνικών δικτύων, πανίσχυρων μιντιακών ομίλων και βεβαίως της δεξιάς πολιτικής σκηνής, δαιμονοποίησε το Κόμμα των Εργατών, τη Ρούσεφ, τον Λούλα και την Αριστερά συνολικά. Μια εκστρατεία που έδωσε όλο και περισσότερο χώρο για μια «αντι-πολιτική» ρητορική ακροδεξιάς κοπής.

Από την άλλη, η διακυβέρνηση του Μισέλ Τέμερ υπήρξε τόσο καταστροφική οικονομικά και κοινωνικά, ώστε η αγανάκτηση δεν περιορίστηκε στο κόμμα του, αλλά απαξίωσε και άλλες δυνάμεις που τον στήριξαν και ιδίως τους δεξιούς -παρά τον τίτλο τους- σοσιαλδημοκράτες του PSDB.

Είναι ενδεικτικό πως ο υποψήφιος του κυβερνώντος κόμματος PMDB του προέδρου Τέμερ, ο Ενρίκε Μεϊρέλες, δεν ξεπερνά το 3%. Και ο προτιμώμενος από το πολιτικό και οικονομικό σύστημα Ζεράλντο Αλκμίν του PSDB μετά βίας φτάνει το 5%.

Ακροδεξιός εφιάλτης

Ενα σημαντικό ποσοστό δυσαρεστημένων ψηφοφόρων τους συσπειρώθηκαν γύρω από τον υποτιθέμενα «αντισυστημικό» Μπολσονάρο. Αλλά στην πραγματικότητα δεν έχει τίποτα το «αντισυστημικό», αφού το όραμά του δεν διαφέρει από τον νεοφιλελευθερισμό που ενέτεινε τις ανισότητες και τη φτώχεια στη Βραζιλία: προτείνει μαζικές ιδιωτικοποιήσεις των λίγων δημόσιων επιχειρήσεων που έχουν απομείνει μετά τη λαίλαπα της κυβέρνησης Τέμερ, μειώσεις στους δασμούς των εισαγωγών, συρρίκνωση του κράτους και ακόμη μεγαλύτερες περικοπές δημοσίων δαπανών σε ένα πρόγραμμα όπου εργασιακά και ανθρώπινα δικαιώματα ανάγονται σε «εμπόδια» που πρέπει να ξεπεραστούν.

Ο Μπολσονάρο, που πρόσφατα απέκτησε ως σύμβουλο τον Στιβ Μπάνον, τον αμφιλεγόμενο πρώην σύμβουλο του Τραμπ (που οραματίζεται να πυροδοτήσει μια ακροδεξιά εξέγερση στην Ευρώπη), αποτελεί πλέον έναν σημαντικό πονοκέφαλο για τη Δεξιά, που μπορεί να συμφωνεί στα προτάγματα της οικονομικής του πολιτικής, αλλά θέλει να εμφανιστεί πιο μετριοπαθής και δεν δείχνει πρόθυμη να μοιραστεί την εξουσία της με «παρείσακτους».

Ενα από τα σενάρια που κυκλοφορούν πλέον είναι ότι ασκούνται πιέσεις στο TSE για να ακυρώσει την υποψηφιότητα του Μπολσονάρο, εναντίον της οποίας έχουν κατατεθεί ενστάσεις για ρατσιστική και μισογυνική ρητορική.

Στόχος είναι να συσπειρωθεί μεγάλο τμήμα της Δεξιάς γύρω από την υποψηφιότητα του Αλκμίν, δίνοντάς του το εισιτήριο για τον δεύτερο γύρο και αυξάνοντας την πιθανότητα νίκης του έναντι του Αντάτζι και του Κόμματος των Εργατών.