Τι θέλουν οι Μπένετον στη γη των Μαπούτσε;

Τρεις διαφορετικές ιστορίες ζωής συναντήθηκαν στην αργεντίνικη Παταγονία ξετυλίγοντας τον μίτο της παλιάς ανεπίλυτης σύρραξης για τα εδάφη των ιθαγενών Μαπούτσε, που αναβιώνει σήμερα με δικαστικές διαμάχες, αλλά και με διώξεις, εκτοπισμούς, σφαίρες και αίμα.

Εκεί, ο Κάρλο Μπένετον, της ιταλικής αυτοκρατορίας της μόδας, ταξιδεύει συχνά για να ελέγξει τα 900.000 εκτάρια που κατέχει ο όμιλος από το 1991 κι όπου εκτρέφει 250.000 πρόβατα που παράγουν το 10% του ερίου που χρησιμοποιεί.

Εκεί, ο ιθαγενής Μαπούτσε Φακούντο Χόνες Ουάλα, που δεν έχει μια σπιθαμή γη για να καλλιεργήσει, συνελήφθη και προφυλακίστηκε εν αναμονή της πιθανής έκδοσής του στη Χιλή για να δικαστεί ως «τρομοκράτης».

Εκεί, ο 28χρονος Σαντιάγο Μαλντονάδο βρέθηκε για να εκφράσει την αλληλεγγύη του στους Μαπούτσε, «εξαφανίστηκε» στη διάρκεια στρατιωτικής επιδρομής και έγινε ο πρώτος «desaparecido» (αγνοούμενος) της προεδρίας του Μαουρίσιο Μάκρι.

Ο 28χρονος Σαντιάγο Μαλντονάδο είχε επισκεφθεί την κοινότητα «Αντίσταση στο Κουσαμέν» για να εκφράσει την αλληλεγγύη του στον αγώνα της για την ανακατάληψη των ιθαγενικών εδαφών που σήμερα κατέχει ο Μπένετον και να απαιτήσει μαζί τους την αποφυλάκιση του αρχηγού της, Φακούντο Χόνες Ουάλα.

Την 1η Αυγούστου δυνάμεις της στρατοχωροφυλακής επιτέθηκαν στις λίγες οικογένειες που έχουν εγκατασταθεί στο τσιφλίκι Λελέκε του Μπένετον με στόχο να τις εκδιώξουν: χτύπησαν άνδρες, γυναίκες και παιδιά, έριξαν πλαστικές σφαίρες, τους κυνήγησαν στο ποτάμι... Εκεί είδαν για τελευταία φορά τον Μαλντονάδο να τον σέρνουν με τη βία σε κλούβα.

Η υπ. Εσωτερικών Πατρίσια Μπούλριτς έσπευσε να αρνηθεί κάθε σχέση των σωμάτων ασφαλείας με την εξαφάνισή του, φτάνοντας ακόμη και να αμφισβητήσει ότι πράγματι βρισκόταν εκεί.

Ακόμη κι όταν σε μία από τις κλούβες βρέθηκαν τρίχες και ίχνη αίματος, δήλωσε πως «αυτό δεν λέει τίποτα».

Περίπου 20 Μαπούτσε, με πρωτοστάτη τον Φακούντο Ουάλα, βρίσκονται εκεί σε έναν πρόχειρο καταυλισμό από τον Μάρτιο του 2015 διεκδικώντας μικρές εκτάσεις για να καλλιεργήσουν και να ζήσουν με τις οικογένειές τους.

Εκτοτε επιδρομές σαν κι αυτή της 1ης Αυγούστου είναι συνηθισμένες. Αλλά σε καθεμία από αυτές η βία κλιμακώνεται και οι ηγέτες τους σέρνονται στη φυλακή, όπως συνέβη με τον Φακούντο Ουάλα.

Στις 27 Ιουνίου, όταν στη Χιλή συναντήθηκαν επίσημα οι πρόεδροι Μάκρι και Μπατσελέτ για να επικυρώσουν τους δεσμούς συνεργασίας των δύο χωρών, στην Αργεντινή συνελάμβαναν τον Ουάλα με την πρόφαση ότι πρέπει να εξεταστεί το αίτημα για έκδοσή του στη Χιλή, όπου κατηγορείται για τρομοκρατία, εμπρησμό τσιφλικιού, οπλοκατοχή και... παράνομη είσοδο στη χώρα.

«Κουραστήκαμε από την καταπίεση, να μας διώχνουν από τα εδάφη μας, να μας σκοτώνουν και να μας συλλαμβάνουν όποτε θέλουν. Είμαι στη φυλακή γιατί είμαι σύμβολο αντίστασης του λαού μου, γιατί εκφράζω αυτό που σκέφτονται χιλιάδες Μαπούτσε», δήλωσε στην El Pais από τη φυλακή του Εσκέλ, όπου εδώ και 20 μέρες κάνει απεργία πείνας καταγγέλλοντας πως θέλουν να τον δικάσουν για δεύτερη φορά για την ίδια υπόθεση: πέρσι είχε συλληφθεί για τον ίδιο λόγο και ομοσπονδιακό δικαστήριο τον δικαίωσε απορρίπτοντας το αίτημα έκδοσής του.

Μπροστά στην κατακραυγή για τις πρακτικές της, η κυβέρνηση Μάκρι απάντησε με μια παλιά τακτική: εφηύρε έναν εχθρό, τον παρουσίασε ως επικίνδυνο και βίαιο και δικαιολόγησε την πολιτική καταστολή μιλώντας για τρομοκρατία.

«Δεν θα επιτρέψουμε μια ανεξάρτητη και αυτόνομη δημοκρατία των Μαπούτσε σε αργεντίνικο έδαφος», έδωσε τον τόνο η Μπούλριτς.

Το λιμπρέτο υιοθέτησαν τα κυρίαρχα ΜΜΕ που πρόσθεσαν σωρεία «αποκαλύψεων»: η κοινότητα και ο Ουάλα ανήκουν στη μυστηριώδη οργάνωση RAM (Πανάρχαια Αντίσταση των Μαπούτσε), στην οποία αποδίδουν δεκάδες εμπρησμούς, ζωοκλοπές, επιθέσεις κατά υπαλλήλων του Μπένετον, χρηματοδότηση από ξένα κέντρα, ακόμη και πιθανή σχέση με Κούρδους πρώην μαχητές που έφτασαν στη Αργεντινή για να τους... εκπαιδεύσουν.

Ο αδελφός του Φακούντο Ουάλα κάνει λόγο για «απεχθή ψέματα» με στόχο να δαιμονοποιηθεί ο αγώνας των Μαπούτσε, αρνείται κάθε σχέση με τη RAM και ξεκαθαρίζει: «Ποτέ κανένας μας δεν έχει διεκδικήσει τη δημιουργία κράτους των Μαπούτσε. Η ίδια η αντίληψη του κράτους αντιτίθεται σε έναν τρόπο ζωής σαν τον δικό μας που έχει κοινοτικό χαρακτήρα και στις δικές μας αξίες. Αλλά εδώ παίζονται τα συμφέροντα του Μπένετον και ο κρατικός μηχανισμός είναι στην υπηρεσία του, αγνοώντας τις ανάγκες των ιθαγενών λαών».

Οσο για τον Μπένετον, νίπτει τας χείρας του: η εταιρεία του εξαγόρασε το 1991 την Εταιρεία των Εδαφών του Αργεντίνικου Νότου (CΤSA) κι όλα έγιναν νόμιμα και... ηθικά, όπως υποστηρίζει κάθε φορά που αναγκάζεται να απαντήσει σε σχετικές ερωτήσεις, χωρίς να διευκρινίζει πόσο αγόρασε αυτές τις εκτάσεις.

Μόνο που η CTSA δημιουργήθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα, όταν η κυβέρνηση δώρισε αχανείς εκτάσεις της Παταγονίας σε μικρή ομάδα Βρετανών επενδυτών σε ένδειξη ευγνωμοσύνης (αλλά και ως μέσο αποπληρωμής του χρέους της) για τη συνδρομή τους στην «Κατάκτηση της Ερήμου». Μια στρατιωτική επιχείρηση που σύμφωνα με ιστορικά κείμενα, κατέληξε με την εξόντωση δεκάδων χιλιάδων Μαπούτσε και άλλων ιθαγενών και την παραχώρηση των εδαφών τους σε ξένα κεφάλαια, κυρίως.

Σήμερα το 90% των 205.000 Μαπούτσε που απέμειναν στην Αργεντινή δεν έχουν κανέναν τίτλο ιδιοκτησίας γης.