Ανγκελα και Ντόναλντ πάνω απ’ τη σκακιέρα

Τις επόμενες κινήσεις της κυβέρνησης του Ντ. Τραμπ περιμένει η καγκελάριος της Γερμανίας Α. Μέρκελ, μετά τις προειδοποιητικές βολές του νέου Αμερικανού προέδρου κατά της Ε.Ε.

Το Βερολίνο βλέπει ότι οι σχέσεις με την Ουάσινγκτον μπαίνουν σε νέα εποχή σκληρού ανταγωνισμού στο πεδίο της οικονομίας, με απρόβλεπτα επακόλουθα στις πολιτικές ισορροπίες στην Ευρώπη, τη φυσιογνωμία του ΝΑΤΟ και τις σχέσεις με τη Ρωσία και την Κίνα.

Οι απαντήσεις της Α. Μέρκελ στις επιθετικές δηλώσεις του Ντ. Τραμπ κατά της Γερμανίας και της ίδιας προσωπικά ήταν μέχρι τώρα συγκρατημένες, σε αντίθεση με τις αντιδράσεις του αντικαγκελάριου Ζ. Γκάμπριελ, του υπουργού Εξωτερικών Φ.Β. Σταϊνμάγερ, της υπουργού Αμυνας Φον ντερ Λάιεν και του υπουργού Οικονομικών Β. Σόιμπλε.

Και το περασμένο Σάββατο, μετά την τηλεφωνική επικοινωνία που είχε με τον πρόεδρο των ΗΠΑ, η μόνη αναφορά της αμέσως μετά, σε εκδήλωση του CSU, ήταν για το διάταγμα Τραμπ για απαγόρευση της εισόδου σε πολίτες επτά μουσουλμανικών χωρών, το οποίο η Α. Μέρκελ χαρακτήρισε λάθος.

Το πρώτο μεγάλο πρόβλημα που έχουν να επιλύσουν τα επιτελεία της Μέρκελ και του Τραμπ είναι το πότε και πώς θα συναντηθούν. Στο Βερολίνο, πηγές της καγκελαρίας προσδιορίζουν την πρώτη συνάντηση Τραμπ-Μέρκελ στις αρχές της άνοιξης, δίχως όμως να προδιαγράφεται το πλαίσιο.

Εως ότου διαμορφωθεί το πλαίσιο, η καγκελάριος της Γερμανίας εστιάζει το ενδιαφέρον της στο εσωτερικό της Ε.Ε. προκειμένου να προλάβει νέες φυγόκεντρες τάσεις.

Το πολιτικό στοίχημα για την Α. Μέρκελ είναι διπλό: Μέχρι τα τέλη Μαρτίου και την πανηγυρική σύνοδο της Ε.Ε. για τα 60 χρόνια από την ιδρυτική διακήρυξη της Ρώμης θα πρέπει να δρομολογηθούν οι διαδικασίες για το Brexit χωρίς άλλους κλυδωνισμούς και παράλληλα να μετριαστούν οι μεγάλες προεκλογικές πιέσεις που δέχεται η γερμανική κυβέρνηση στο εσωτερικό για το προσφυγικό.

Ο μεγάλος φόβος στην πολιτική ηγεσία της Γερμανίας είναι μην τυχόν δοθεί η αίσθηση απομόνωσης από τις ΗΠΑ και επιδεινωθεί το κλίμα εσωτερικής αμφισβήτησης της Ε.Ε.

Στο οικονομικό πεδίο ο πόλεμος δηλώσεων που έχει αρχίσει ο Ντ. Τραμπ προκαλεί εκνευρισμό στη γερμανική κυβέρνηση, κυρίως για τις πολιτικές συνέπειες που έχουν στην εικόνα της Γερμανίας.

Το έργο της αντιπαράθεσης σε αυτή τη φάση έχει πάρει πάνω του ο Β. Σόιμπλε, ο οποίος και στο Νταβός επανέλαβε την εκτίμηση που είχε διατυπώσει στη WSJ ότι «ο προστατευτισμός προσφέρει βραχυπρόθεσμα οφέλη αλλά σχεδόν πάντοτε δημιουργεί ζημιές σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα».

Από το 2005 οι εμπορικές συναλλαγές Ε.Ε.-ΗΠΑ καταγράφουν σταθερά ανοδική τροχιά, με μικρές διακυμάνσεις και πάντα με θετικό ισοζύγιο για την Ευρώπη και τη Γερμανία πρωτίστως.

Οι ΗΠΑ είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Ε.Ε. και απορροφά το 1/4 των ευρωπαϊκών εξαγωγών. Το 2015 οι εξαγωγές της Ε.Ε. ήταν συνολικά 2.415 δισ. ευρώ και οι εισαγωγές 2.188 δισ. ευρώ. Οι αμερικανικές εξαγωγές ήταν 1.688 δισ. ευρώ και οι εισαγωγές 2.079 δισ. ευρώ.

Από τα 391 δισ. εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ τα 121 δισ. προέρχονται από το εμπόριο με την Ε.Ε. (Eurostats, WTO 2016).

Παράλληλα όμως με την αύξηση του όγκου των εμπορικών συναλλαγών, οι μεγαλύτερες ευρωπαϊκές εταιρείες και κυρίως οι γερμανικές είχαν προχωρήσει τα τελευταία χρόνια σε άμεσες επενδύσεις στις ΗΠΑ και εξαγορές αμερικανικών επιχειρήσεων.

Συνολικά οι άμεσες ευρωπαϊκές επενδύσεις στις ΗΠΑ ανέρχονται σε 120 δισ. ευρώ και των ΗΠΑ στην Ε.Ε. σε 80 δισ. ευρώ (Eurostats).

Το ενδεχόμενο της επιβολής υψηλών δασμών που προανήγγειλε ο Ντ. Τραμπ δεν φάνηκε να ανησυχεί για την ώρα τις μεγάλες γερμανικές εταιρείες, η δε BMW που κατονομάστηκε από τον νέο πρόεδρο των ΗΠΑ ανακοίνωσε ότι θα συνεχίσει κανονικά το επενδυτικό της σχέδιο στο Μεξικό ύψους 1 δισ. ευρώ για τη γραμμή παραγωγής αυτοκινήτων της σειράς 3, ενώ σημείωσε ότι στις ΗΠΑ έχει γραμμή παραγωγής της σειράς 5. Και η Mercedes έχει γραμμή παραγωγής στις ΗΠΑ και επίσης εξάγει από εκεί αυτοκίνητα.

Πιστός στη λιτότητα

Οι κινήσεις του Β. Σόιμπλε εστιάζουν στο τραπεζικό πεδίο και την αγορά ομολόγων. Σταθερά προσηλωμένος στο δόγμα της δημοσιονομικής πειθαρχίας, ο υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας επιδιώκει να περιορίσει το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ όσο γίνεται συντομότερα προκειμένου να αρχίσει σταδιακά η αύξηση των επιτοκίων ακολουθώντας την πολιτική της FED.

Σύμφωνα με τις οικονομικές εφημερίδες FAZ και Handelsblatt, στόχος του Β. Σόιμπλε είναι αφενός η απορρόφηση της πλεονάζουσας ρευστότητας και αφετέρου η συγκράτηση του προγράμματος Ντράγκι, που μέχρι τα τέλη του 2017 θα ανέλθει στο ποσό των 3,5 τρισ. ευρώ.

Παράλληλα, έχει καταστήσει σαφές ότι θέλει τη διατήρηση των εμπορικών σχέσεων με την Κίνα, διάθεση που ερμηνεύεται από το Ifo ως κίνηση καλής θέλησης προς το Πεκίνο για το ενδεχόμενο μιας αναταραχής στις νομισματικές ισοτιμίες και κατ’ επέκταση στη διαχείριση των ομολόγων στις διεθνείς αγορές.

Ως προς το θέμα των αμυντικών δαπανών, ο Β. Σόιμπλε επιμένει σε σταδιακή αναπροσαρμογή, παρά τις αμερικανικές πιέσεις για άμεση αύξηση των κονδυλίων του γερμανικού προϋπολογισμού για το ΝΑΤΟ στο 2%.

Από την πλευρά της, η καγκελάριος Μέρκελ περιορίστηκε σε μία και μόνη οικονομική παρέμβαση έως τώρα, την προειδοποίηση προς την πρωθυπουργό της Βρετανίας Τ. Μέι να μην προχωρήσει σε μείωση της φορολογίας των επιχειρήσεων.

Και η γερμανική κυβέρνηση όμως σχεδιάζει αναμόρφωση του φορολογικού συστήματος μετά τις εκλογές, με μειώσεις ύψους 15 δισ. ευρώ ετησίως, για κάθε ενδεχόμενο. Το ερώτημα είναι εάν μπορούν να ακολουθήσουν ανάλογη πορεία οι άλλες χώρες της Ε.Ε.

Οι απόψεις που εκφράζονται στο εσωτερικό της κυβέρνησης είναι αντίθετες, ο Β. Σόιμπλε εμμένει στο περιοριστικό πλαίσιο που έχει χαράξει, ενώ από την πλευρά τους οι Σοσιαλδημοκράτες του Μ. Σουλτς μιλούν για την ανάγκη ενός νέου συμφώνου στην Ε.Ε. με έμφαση στην ανάπτυξη.