Το Ηνωμένο Βασίλειο επί κινούμενης άμμου

Στις μηνιαίες συνεδριάσεις του διοικητικού συμβουλίου της Ενωσης Ανταποκριτών εδώ στο Λονδίνο, όταν η συζήτηση έρχεται στους ποιους πρέπει να καλέσουμε για να ενημερώσουν τα μέλη για θέματα που αφορούν την τρέχουσα επικαιρότητα, σχεδόν πάντα υπάρχει μια εποικοδομητική ένταση. Πολλές διαφωνίες και συχνά μακροσκελείς συζητήσεις μέχρι να αποφασιστούν η θεματολογία και τα κατάλληλα άτομα.

Στη συνεδρίαση αυτής της εβδομάδας, αμέσως και ομόφωνα όλοι συμφώνησαν ότι δεν υπάρχει νόημα να προσκαλέσουμε κανέναν για το θέμα του Brexit καθώς, όπως επισημάνθηκε, κανείς δεν πρόκειται να μας διαφωτίσει περισσότερο.

Οχι γιατί οι ανταποκριτές τα ξέρουν όλα, αλλά γιατί κανείς δεν φαίνεται να ξέρει κάτι ουσιαστικό.

Κανείς δεν φαίνεται να γνωρίζει πώς πραγματικά θα εξελιχθεί αυτή η ιστορία και πάνω απ’ όλα ποια τελικά θα είναι η σχέση της Ε.Ε. με τη «γηραιά Αλβιώνα» τα επόμενα χρόνια.

Η κατάσταση είναι πρωτοφανής για τα βρετανικά πολιτικά ήθη.

Συνήθως η επόμενη μέρα οποιασδήποτε πολιτικής επιλογής είναι καλά σχεδιασμένη και ο κρατικός μηχανισμός έτοιμος για κάθε ενδεχόμενο. Η τωρινή κυβέρνηση όμως δείχνει να μην ξέρει πού βαδίζει, όχι τόσο γιατί δεν έχει τις ικανότητες αλλά κυρίως γιατί η κατάσταση είναι εξαιρετικά περίπλοκη.

Ετσι σχεδόν όλοι συμφωνούν ότι ακόμη και τώρα δεν μπορεί να χαραχτεί μια πάγια πολιτική από τη μεριά της Βρετανίας και «ότι τελικά οι εξελίξεις θα δείξουν τον δρόμο στην κυβέρνηση», όπως τόνισε στην «Εφ.Συν.» υψηλόβαθμο στέλεχος της βρετανικής κυβέρνησης.

Το θέμα είναι πρωτόγνωρο όχι μόνο για το Ηνωμένο Βασίλειο αλλά και για την υπόλοιπη Ευρώπη. Είναι χαρακτηριστικό ότι ακόμη και η εφαρμογή του άρθρου 50, όταν ενεργοποιηθεί, θα «έχει πολλά σημεία που θα πρέπει να διευκρινιστούν», όπως υπογραμμίζει ο πρώην ευρωβουλευτής των Φιλελευθέρων Αντριου Νταφ σε έκθεσή του που δημοσίευσε προχθές η δεξαμενή σκέψης Policy Network.

Αλλωστε αυτή θα είναι η πρώτη φορά που το επίμαχο άρθρο της Συνθήκης της Λισαβόνας θα τεθεί σε εφαρμογή, αν τελικά ενεργοποιηθεί. Και αυτό γιατί εκτός των άλλων εκκρεμεί μια πολύ σημαντική δικαστική απόφαση για το ποιος τελικά έχει το δικαίωμα να ζητήσει από την Ε.Ε. την αποχώρηση της χώρας.

Η δίκη ξεκίνησε προχθές στο ανώτατο δικαστήριο της Βρετανίας. Το δικαστήριο εξετάζει την ομαδική προσφυγή πολιτών και συλλόγων που ζητούν την έγκριση του Κοινοβουλίου για την ενεργοποίηση του επίμαχου άρθρου.

Οι διάδικοι υποστηρίζουν ότι από τη μια το δημοψήφισμα δεν ήταν δεσμευτικό, ενώ όπως επισημαίνουν «μόνο το Κοινοβούλιο μπορεί να αφαιρέσει ή να περιορίσει δικαιώματα πολιτών που είναι κατοχυρωμένα από τον νόμο».

Στη συγκεκριμένη περίπτωση, όπως τονίζουν, ο νόμος του 1972 που αφορά την ένταξη της Βρετανίας στην τότε ΕΟΚ μπορεί να καταργηθεί μόνο με απόφαση του Κοινοβουλίου. Με τη σειρά της η κυβέρνηση επικαλείται τη λεγόμενη «βασιλική προνομία».

Ενα δικαίωμα που είχε παλιότερα ο εκάστοτε μονάρχης, με το οποίο μπορούσε να πάρει μονομερείς αποφάσεις. Τώρα πια όμως έχει περάσει στην εκτελεστική εξουσία. Ετσι λοιπόν, με βάση αυτό το δικαίωμα και την απόφαση του δημοψηφίσματος, η Βρετανίδα πρωθυπουργός έχει δηλώσει ότι θα ενεργοποιήσει το άρθρο 50 μέχρι τα τέλη Μαρτίου χωρίς να φέρει το θέμα στη Βουλή. Παρ’ όλα αυτά, έχει δεσμευτεί ότι μετά την ενεργοποίησή του, θα έρθει προς ψήφιση στο Κοινοβούλιο «ανακλητικό νομοσχέδιο», το οποίο θα αφορά τον νόμο του 1972.

Η δίκη θα ολοκληρωθεί τη Δευτέρα και η απόφαση αναμένεται στο τέλος του μήνα. Οποιο όμως και αν είναι το αποτέλεσμά της, ένα πράγμα είναι σίγουρο: η χαμένη πλευρά θα προσφύγει στον εδώ Αρειο Πάγο.

Ετσι, καλώς εχόντων των πραγμάτων, η οριστική απόφαση αναμένεται στο τέλος του χρόνου.

Αξίζει πάντως να σημειωθεί, όπως υπογραμμίζουν πολλοί αναλυτές, ότι αν το θέμα έρθει τελικά στο Κοινοβούλιο, το πιο πιθανό είναι οι βουλευτές, τόσο της Βουλής των Κοινοτήτων όσο και της Βουλής των Λόρδων, να μην εγκρίνουν την ενεργοποίηση του άρθρου 50, καθώς στη συντριπτική πλειοψηφία τους έχουν ταχθεί υπέρ της παραμονής της χώρας στην Ε.Ε.

Ετοιμοπόλεμη η Ε.Ε.

Και ενώ η βρετανική κυβέρνηση δεν ξέρει ποια γραμμή θα ακολουθήσει, ο σκληρός πυρήνας της Ε.Ε. έχει αποφασίσει ότι το διαζύγιο θα είναι «σκληρό».

Τόσο η Ανγκελα Μέρκελ όσο και ο Φρανσουά Ολάντ έχουν δηλώσει ξεκάθαρα ότι οι διαπραγματεύσεις δεν πρόκειται να είναι εύκολες, καθώς προέχει το συμφέρον της Ενωσης.

Δηλώσεις που, εκτός των άλλων, έχουν οδηγήσει και στην κάθετη πτώση της βρετανικής στερλίνας. Αυτό από τη μια κάνει φθηνότερες τις εξαγωγές των βρετανικών προϊόντων, από την άλλη όμως πιο ακριβές τις εισαγωγές και τις χρηματοπιστωτικές συναλλαγές.

Στο δυσμενές αυτό κλίμα ήρθαν να προστεθούν και οι πρόσφατες δηλώσεις του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου αναφορικά με τις διαπραγματεύσεις Ε.Ε. - Βρετανίας.

«Δεν θα υπάρχουν γλυκά στο τραπέζι, μόνο ξίδι και αλάτι», είπε ο Ντόναλντ Τουσκ μιλώντας προχθές σε εκδήλωση της δεξαμενής σκέψης European Policy Centre.

Παράλληλα, επεσήμανε ότι «η μοναδική εναλλακτική λύση για να αποφευχθεί ένα σκληρό Brexit είναι να μην υπάρξει καθόλου Brexit».