«Δεν θα θυσιάσουμε τους στόχους μας. Είμαστε μπροστά στη μεγάλη πρόκληση να γυρίσουμε σελίδα στη λιτότητα και ταυτόχρονα να συνεχίσουμε να τηρούμε τα κριτήρια της ενεργού συμμετοχής μας στη ζώνη του ευρώ. Είμαι πεισμένος πως θα βρούμε καλές λύσεις συμβάλλοντας στην αναθέρμανση της πορτογαλικής οικονομίας».
Αυτό ήταν το σαφές μήνυμα που απηύθυνε ο σοσιαλιστής Πορτογάλος πρωθυπουργός Αντόνιο Κόστα -κυρίως προς τους ευρωπαϊκούς θεσμούς χωρίς ωστόσο να τους κατονομάσει-, μιλώντας στους δημοσιογράφους εν όψει της σημερινής κατάθεσης του προσχεδίου του προϋπολογισμού του 2016 στην Κομισιόν.
Παρά τις πιέσεις των Βρυξελλών για την αυστηρή «δημοσιονομική πειθαρχία» που οφείλει να ακολουθήσει η νέα κυβέρνηση συνεργασίας με την Αριστερά της Λισαβόνας, ο Κόστα περιλαμβάνει στον προϋπολογισμό σειρά μέτρων που στοχεύουν στην αποκατάσταση του διαλυμένου από τη λιτότητα κοινωνικού κράτους, προμηνύοντας ένα σκληρό μπρα ντε φερ με τους θεσμούς.
Πιστός στις δεσμεύσεις
Ο Πορτογάλος πρωθυπουργός αναγνώρισε πως τον περιμένουν δύσκολες διαπραγματεύσεις με τις Βρυξέλλες, αλλά τόνισε πως δεν θα αθετήσει τις προεκλογικές του δεσμεύσεις ούτε τα μέτρα που συμφωνήθηκαν με το Μπλόκο της Αριστεράς, το Κομμουνιστικό Κόμμα και τους Πράσινους, τονίζοντας:
«Μας περιμένει μια απαιτητική και δύσκολη συζήτηση για τον προϋπολογισμό, αλλά θα επιτύχουμε μείωση του διαρθρωτικού και ονομαστικού ελλείμματος χωρίς να θυσιάσουμε τις δεσμεύσεις που αναλάβαμε τόσο έναντι των Πορτογάλων όσο και απέναντι στους εταίρους μας. Αυτό αποτελεί θεμελιώδη εγγύηση για την αξιοπιστία της πολιτικής ζωής».
Στο κείμενο «Μείζονες επιλογές του προϋπολογισμού 2016-2019» που συνοδεύει το προσχέδιο του προϋπολογισμού η σοσιαλιστική κυβέρνηση προτάσσει ένα στρατηγικό σχέδιο καταπολέμησης της φτώχειας, που πλήττει πλέον το 20% του πληθυσμού καθώς λόγω των υφεσιακών πολιτικών της προηγούμενης κυβέρνησης καταστράφηκαν 500.000 θέσεις εργασίας και ο κοινωνικός αποκλεισμός επανήλθε στα επίπεδα της προηγούμενης δεκαετίας.
Ανάμεσα στα πρώτα μέτρα που υιοθετούνται είναι η αποκατάσταση της ελάχιστης κοινωνικής μέριμνας για τους πλέον ευάλωτους, με βοηθήματα όπως το εισόδημα κοινωνικής ένταξης (RSI), η επικούρηση αλληλεγγύης για τους ηλικιωμένους (CSI) και ένα ετήσιο μισθολογικό επίδομα με τη μορφή εκπτώσεων φόρου και στόχο την προστασία του εισοδήματος εκείνων των πολιτών οι οποίοι παρότι εργάζονται απειλούνται ή ζουν στη φτώχεια.
Μετά την άφιξη της τρόικας στην Πορτογαλία το 2011, αυξήθηκε σε 500.000 ο αριθμός των εργαζομένων που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας.
Αυτή η στρατηγική εστιάζει στις οικογένειες και τα παιδιά, καθιερώνοντας αύξηση των οικογενειακών βοηθημάτων και των επιδομάτων τέκνων, τοκετού και μονογονεϊκών οικογενειών.
Παράλληλα αναθεωρούνται τα κριτήρια πρόσβασης σε αυτά τα επιδόματα ώστε να μπορούν να συνδυάζονται με κάθε είδους συμπληρωματικές ενισχύσεις άλλων δημόσιων υπηρεσιών, συμβάλλοντας στη συνολικότερη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των παιδιών που ζουν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας.
Ετσι, προβλέπεται σημαντική αύξηση τόσο του ύψους των υποτροφιών όσο και του αριθμού των δικαιούχων τους αλλά και των κονδυλίων που θα μπορεί να διαθέτει το εκπαιδευτικό σύστημα για κοινωνικές δράσεις.
Τα μέτρα προστασίας
Στο πλέγμα προστασίας των πολιτών περιλαμβάνεται επίσης η θέσπιση μιας φτηνής οικογενειακής κάρτας απεριόριστων διαδρομών στις δημόσιες συγκοινωνίες παράλληλα με την ακύρωση των ιδιωτικοποιήσεων λεωφορείων και μετρό στη Λισαβόνα και το Πόρτο, αλλά και η καθιέρωση ενός εθνικού κοινωνικού τιμολογίου ύδρευσης και αποχέτευσης για τους πιο φτωχούς.
Ο Αντόνιο Κόστα επιμένει στα μέτρα, όπως και στη μείωση του ΦΠΑ στην εστίαση στο 13% από τον Ιούλιο, τα οποία, όπως επαναλαμβάνει, «γυρίζουν τη σελίδα της λιτότητας», την ίδια στιγμή που οι Βρυξέλλες έχουν εκφράσει «σοβαρές επιφυλάξεις» για την υιοθέτησή τους φοβούμενες δημοσιονομικό εκτροχιασμό.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μάλιστα έχει καταστήσει σαφές στον υπουργό Οικονομικών Μάριο Σεντένο πως το έλλειμμα του προϋπολογισμού του 2016 θα πρέπει να κυμαίνεται κάτω από το 2,8%.
Ολα αυτά όταν, όπως αποκάλυψε χθες ο Κόστα, η προηγούμενη συντηρητική κυβέρνηση του Πέντρο Πάσος Κοέλιο, που τόσο εκθειάστηκε ως ο «καλός μαθητής των Βρυξελλών», απέτυχε παταγωδώς να εκπληρώσει τους συμφωνημένους στόχους σχετικά με τα ελλείμματα.
Το έλλειμμα του προϋπολογισμού έκλεισε το 2014 στο 7,2% του ΑΕΠ από 2,3% που προβλεπόταν, ενώ το 2015 αντί για το συμφωνημένο 2,7% έφτασε στο 4,2% του ΑΕΠ. Τώρα οι Βρυξέλλες απαιτούν από τη νέα κυβέρνηση να «καλύψει τα κενά», δημιουργώντας επιπρόσθετες εμπλοκές για το φιλόδοξο κοινωνικό της πρόγραμμα.
