Το «τέλος της δημοκρατίας» στην Πολωνία

Η νέα κυβέρνηση της Πολωνίας δεν πτοήθηκε από τίποτα: ούτε από τις έντονες αντιδράσεις της αντιπολίτευσης, ούτε από τις μεγάλες διαδηλώσεις στους δρόμους, ούτε από τη συγκρατημένη οργή της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Και σήμερα ο πρόεδρός της ενέκρινε την αμφιλεγόμενη νομοθεσία που ρυθμίζει την λειτουργία του ανώτατου δικαστηρίου της χώρας.

Είναι μια μάχη που έχει μετατρέψει την Πολωνία από παράδειγμα προς μίμηση σε παράδειγμα προς αποφυγήν για την Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς για τις Βρυξέλλες η Βαρσοβία καταπατά τους κανόνες της δημοκρατικής διακυβέρνησης.

«Αυτό είναι το τέλος της δημοκρατίας στην Πολωνία. Διέλυσαν τη χώρα», είπε ο Mateusz Kijowski μιλώντας στον Guardian. Είναι ο επικεφαλής της Komitet Obrony Demokracji της οργάνωσης που διοργάνωσε τις διαδηλώσεις τις τρεις τελευταίες εβδομάδες, ζητώντας την διεθνή καταδίκη του υπερσυντηρητικού εθνικιστικού κυβερνώντος κόμματος.

«Οι ΗΠΑ και η Ευρώπη πρέπει να υψώσουν τη φωνή τους και να καταδικάσουν την κυβέρνηση», είπε ο Mateusz Kijowski. «Πρέπει να μας βοηθήσουν, αλλιώς η Πολωνία θα πάψει να ανήκει πλέον στην κοινότητα των δημοκρατικών χωρών». 

Προ ημερών ο επίτροπος Φρανς Τίμερμανς έστειλε επιστολή στους υπουργούς Δικαιοσύνης και Εξωτερικών της Πολωνίας, προειδοποιώντας έτσι την κυβέρνηση να μη βιάζεται να αλλάξει την νομοθεσία, που έχει ήδη εγκριθεί από τη Βουλή και ανατρέπει τη λειτουργία του Συνταγματικού Δικαστηρίου - τους 15μελούς σώματος των δικαστικών που αποφαίνονται για τη συνταγματικότητα ή όχι των νόμων που προωθεί η κυβέρνηση.

Μετά τη μεταρρύθμιση, οι αποφάσεις του Συνταγματικού Δικαστηρίου θα χρειάζονται πλειοψηφία 2/3 του σώματος για να περάσουν, και όχι απλή πλειοψηφία, όπως ίσχυε μέχρι τώρα.

Έτσι, εκτός των άλλων, το δικαστήριο δεν θα μπορεί να συνεδριάζει εάν δεν παρίσταται ένας ικανός αριθμός δικαστών επιβραδύνοντας σημαντικά το έργο του. 

Το δεξιό, εθνικιστικό κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνης, που κέρδισε την προεδρία τον Μάιο και στη συνέχεια τον Οκτώβριο στις γενικές εκλογές κέρδισε και την Βουλή σχηματίζοντας κυβέρνηση, υποστηρίζει ότι έτσι το Δικαστήριο θα είναι πιο αποτελεσματικό και πολιτικά πιο ισορροπημένο.

Οι επικριτές της κυβέρνησης από την άλλη πλευρά κατηγορεί το κόμμα και την κυβέρνηση ότι καταστρέφει το σύστημα των ισορροπημένων ελέγχων της πολιτικής εξουσίας σε μια δημοκρατία. 

Πρόσφατα ο ιδρυτής του κυβερνώντος κόμματος Γιαροσλαβ Καζίνσκι -ο πιο ισχυρός σήμερα πολιτικός της Πολωνίας και αυτός που επέλεξε και τον πρόεδρο της χώρας και την πρωθυπουργό- είχε αποκαλέσει το Συνταγματικό Δικαστήριο «προμαχώνα όλων των κακών στην Πολωνία».

«Ολες οι ενέργειες μας μπορούν να αμφισβητηθούν ανά πάσα στιγμή», είχε πει σε τηλεοπτική του συνέντευξη.  Και έτσι άρχισε τάχιστα η μεταρρύθμισή του... 

Οι δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι που διαδήλωσαν στους δρόμους δεν έβαλαν φρένο στην κυβέρνηση.

«Η δημοκρατία απειλείται διότι το Δικαστήριο δεν θα μπορεί να ελέγχει τις ενέργειες της κυβέρνησης» διακήρυξε η αντιπολίτευση.

«Ο νόμος θα βοηθήσει την κυβέρνηση να προχωρήσει τις μεταρρυθμίσεις της για  τις φορολογικές απαλλαγές, το συνταξιοδοτικό, τα μπόνους για τις μεγάλες οικογένειες».

Η διαχείριση της εξουσίας

Καθώς το κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη ( PiS) έχει τώρα απόλυτη πλειοψηφία στην Βουλή - κάτι που δεν είχε συμβεί μετά την πτώση του κομμουνισμού το 1989 - η αντιπολίτευση δεν κατάφερε να επηρεάσει ή να καθυστερήσει την ψήφιση του νόμου και κάθε προσπάθεια να εγκριθούν τροποποιήσεις στην αρμόδια επιτροπή, έπεσαν στο κενό.

«Πάρτε τώρα μια γεύση της ζωής στην αντιπολίτευση! Νόστιμη, έ;» είχε πει, με μεγάλη δόση χαιρεκακίας, η Krystyna Pawłowicz, από τα πλέον μαχητικά μέλη του PiS στο Κοινοβούλιο. 

Έτσι, χωρίς αντίλογο το κυβερνών κόμμα, έχει βαλθεί να αυξήσει τον έλεγχό του στους πιο σημαντικούς θεσμούς της χώρας, προκαλώντας αντιδράσεις στο εσωτερικό και ανησυχία στην Ευρώπη.

«Περιμένω αυτός ο νόμος να μην υιοθετηθεί ή τουλάχιστον να μην τεθεί σε ισχύ μέχρι να απαντηθούν όλες οι ερωτήσεις σχετικά με τις επιπτώσεις στην ανεξαρτησία και τη λειτουργικότητα του Δικαστηρίου», έγραψε ο Ευρωπαίος επίτροπος Τίμερμανς στην επιστολή του προς τη Βαρσοβία, για να πάρει «πληρωμένη» απάντηση:

«Είμαστε μια κυρίαρχη κυβέρνηση που αποφασίζει μόνοι της για τα συνταγματικά της όργανα. Δεν πιστεύω ότι κάποιος εξωτερικός θεσμός μπορεί να επιβάλει το οτιδήποτε σε εμάς, διότι αυτό έρχεται σε σύγκρουση με την αίσθηση της εθνικής μας υπερηφάνειας» δήλωσε ο υπουργός Δικαιοσύνης Zbigniew Ziobro.

Και όταν ο γερμανικός Τύπος επέκρινε την νέα κυβέρνηση της Πολωνίας, ο Γιάροσλαβ Καζίνσκι αντεπιτέθηκε, δηλώνοντας ότι η χώρα του δεν χρειάζεται μαθήματα δημοκρατίας από τη Γερμανία. «Οι Γερμανοί μας χρωστάνε πολλά σε πολλά επίπεδα: από την ηθική μέχρι την οικονομία. Το υπόλοιπον της ζημιάς που έχουμε είναι τεράστιο». 

Τώρα, μετά την κατάκτηση του Συνταγματικού Δικαστηρίου, η κυβέρνηση της Βαρσοβίας έχει βάλει μπρος για άλλα κάστρα: απολύει τις διοικήσεις στους κρατικούς οργανισμούς, στρατό και δημόσιες υπηρεσίες και προχωρά για την αποδυνάμωση και τον έλεγχο των ΜΜΕ.