Η ιταλική Αριστερά αναζητά ηγέτη

Για την ιταλική προοδευτική παράταξη ξεκινά μια νέα περίοδος προβληματισμού και ανασυγκρότησης μετά το αποτέλεσμα των πέντε δημοψηφισμάτων για τα οποία οι Ιταλοί κλήθηκαν να εκφράσουν τη βούλησή τους την περασμένη Κυριακή και Δευτέρα. Αφορούσαν την ενίσχυση των δικαιωμάτων των εργαζομένων (με κύριο αίτημα την υποχρέωση επαναπρόσληψης όσων απολύονται χωρίς βάσιμη αιτία) και τη δυνατότητα να μπορούν οι ξένοι που ζουν στη χώρα να ζητούν την ιταλική υπηκοότητα μετά από πέντε και όχι 10 χρόνια παραμονής.

Ομως ως γνωστόν ψήφισε μόνον το 30,6% των εχόντων δικαίωμα και κατά συνέπεια το αποτέλεσμα των δημοψηφισμάτων είναι άκυρο. Για να θεωρούνταν δεσμευτικό θα έπρεπε να πάει στην κάλπες τουλάχιστον το 50% συν ένας των πολιτών.

Η όλη αυτή πρωτοβουλία για απευθείας έκφραση της λαϊκής βούλησης ήταν του κεντροαριστερού συνδικάτου Cgil -είναι το μεγαλύτερο της Ιταλίας- με την υποστήριξη του κεντροαριστερού Δημοκρατικού Κόμματος, των Πέντε Αστέρων και της Ιταλικής Αριστεράς με τους Οικολόγους. Οι δυνάμεις της κυβερνητικής συμμαχίας, αντίθετα, κάλεσαν τους Ιταλούς να επιλέξουν την αποχή. Το κύριο ερώτημα που θέτουν τώρα πολλοί αναλυτές είναι αν πρόκειται για μια ήττα της αντιπολίτευσης ή για μια ευκαιρία που μπορεί να αξιοποιηθεί στο μέλλον.

Η Ελι Σλάιν από το Δημοκρατικό Κόμμα και ο Νικόλα Φρατογιάνι από την Ιταλική Αριστερά θεωρούν ότι τα 14 εκατομμύρια ενεργών πολιτών που αποφάσισαν να πάνε στις κάλπες αποτελούν την πολύτιμη βάση, στην οποία όλες οι δυνάμεις που μάχονται την ακροδεξιά πρωθυπουργό Τζόρτζια Μελόνι πρέπει να επενδύσουν στο άμεσο μέλλον. «Ραντεβού στην κυβέρνηση να μετρήσουμε τις δυνάμεις μας στις επόμενες βουλευτικές εκλογές» είναι το μήνυμα που έστειλε η Σλάιν.

Η διαπίστωση περί «χρήσιμης παρακαταθήκης» μπορεί να είναι σωστή, αλλά πρέπει υποχρεωτικά να ακολουθήσει και μια σειρά υποσημειώσεων. Για να μπορέσει να διεκδικήσει με αξιοπιστία και ρεαλιστικές πιθανότητες υπερίσχυσης τη διακυβέρνηση της χώρας το «ευρύ πεδίο των ιταλικών προοδευτικών δυνάμεων» θα πρέπει να διαθέτει, αν μη τι άλλο, ένα κοινό όσο και σαφές προεκλογικό πρόγραμμα. Ή, τουλάχιστον, κάποια βασικά προγραμματικά σημεία για μια σοβαρή εναλλακτική πρόταση. Μέχρι τώρα κάτι τέτοιο δεν είναι ακόμη ορατό.

Υπάρχει -παράλληλα- και ένα άλλο, εξίσου σημαντικό στοιχείο. Τις δυο φορές που η κεντροαριστερή συμμαχία μπόρεσε να υπερισχύσει του Σίλβιο Μπερλουσκόνι και των συνοδοιπόρων του τα κατάφερε χάρη και στην επιλογή ενός «πεφωτισμένου κεντρώου» πολιτικού ηγέτη, και πιο συγκεκριμένα του Ρομάνο Πρόντι. Διότι στην Ιταλία οι ψήφοι του «προοδευτικού κέντρου» είναι βασικής σημασίας. Η απλή συμμαχία, δε, των πολιτικών δυνάμεων που αντιτάσσονται στη Δεξιά -χωρίς την επιλογή ενός ισχυρού προσώπου που να μπορεί να λειτουργήσει ως ισχυρό σημείο αναφοράς- συνήθως δεν φέρνει αποτέλεσμα.

Πέρα από το αν θα πρόκειται πάλι για έναν πολιτικό με κεντρώες καταβολές ή για μια προσωπικότητα της Αριστεράς το θέμα είναι ότι έως τώρα δεν φαίνεται να υπάρχει κάτι το πολύ σημαντικό στον ορίζοντα. Τόσο η γραμματέας των «δημοκρατικών», Ελι Σλάιν, όσο και ο πρόεδρος των «πεντάστερων», Τζουζέπε Κόντε, δεν δείχνουν να διαθέτουν τα κατάλληλα χαρακτηριστικά. Θεωρητικά υπάρχει ακόμη πολύς χρόνος διότι -αν δεν προκύψουν θεαματικές εκπλήξεις- οι επόμενες βουλευτικές εκλογές θα γίνουν το φθινόπωρο του 2027. Αν δεν ξεκινήσει έγκαιρα όμως η αναγκαία προετοιμασία, δεν πρόκειται να ξεπεραστούν οι προσωπικές βλέψεις και οι εγωισμοί οι οποίοι -ως γνωστόν- λειτουργούν ως κύριος ανασταλτικός παράγοντας.