Ογδόντα χρόνια μετά την απελευθέρωση της Αυστρίας από τους ναζί και έπειτα από 15 χρόνια έρευνας, 43 ιστορικοί μόλις εξέδωσαν το εκδοτικά μνημειώδες οκτάτομο έργο «Η πόλη του Ζάλτσμπουργκ υπό τον εθνικοσοσιαλισμό».
Σε συνολικά 4.000 τυπωμένες σελίδες ασχολούνται λεπτομερώς με μια μεγάλη ποικιλία πτυχών της ναζιστικής περιόδου στη γενέτειρα του Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ, βασιζόμενοι, μεταξύ άλλων, και σε μαρτυρίες 120 επιζώντων που έχουν καταθέσει σε περισσότερες από 500 ώρες συνεντεύξεων το πώς βίωσαν στην πόλη τη ναζιστική κατοχή και το πώς είχε επηρεάσει την καθημερινότητά τους.
Η έρευνα ξεκινά με την καταγραφή στον πρώτο τόμο των ονομάτων δρόμων της «πόλης των φεστιβάλ», ονόματα ακόμα μολυσμένα από τους ναζί, με τον δεύτερο τόμο να πραγματεύεται «προσωπικότητες» του Ζάλτσμπουργκ που συμμετείχαν άμεσα στην εξουσία του NSDAP (Εθνικό Σοσιαλιστικό Γερμανικό Εργατικό Κόμμα) και να εξετάζει ποιοι ήταν αυτοί οι αξιωματούχοι, τι έκαναν κατά τη διάρκεια της ναζιστικής περιόδου και πώς... «δικαιώθηκαν» μετά το 1945.
Στα θύματα του εθνικοσοσιαλισμού μεταξύ 1938 και 1945 αναφέρεται ο τρίτος τόμος, στον οποίο εξετάζεται επίσης το ζήτημα του τρόπου αντιμετώπισης των θυμάτων της τρομοκρατίας μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Πρόθυμοι οπαδοί και συνοδοιπόροι
Στον τέταρτο τόμο -μετά τους θύτες και τα θύματα- οι ιστορικοί ασχολούνται με την ευρεία μάζα των πρόθυμων «οπαδών» και συνοδοιπόρων, εκείνων δηλαδή που απολάμβαναν τη δόξα των ναζί κατακτητών ή που δεν ήθελαν να γνωρίζουν τίποτε από το βασίλειο του τρόμου και της εξόντωσης.
Στον επόμενο, πέμπτο, τόμο γίνεται αναφορά σε καλλιτέχνες και ιθύνοντες των φεστιβάλ οι οποίοι έπαιξαν αμφιλεγόμενο ρόλο, όπως και στελέχη της Καθολικής και της Προτεσταντικής Εκκλησίας, του εκπαιδευτικού συστήματος, του Τύπου και του αθλητισμού.
Ο έκτος τόμος έχει στο επίκεντρό του την ίδια την πόλη-πρωτεύουσα της επαρχίας του Ζάλτσμπουργκ, με τον διοικητικό της μηχανισμό και την ενσωμάτωσή του στο NSDAP. Εδώ, εξετάζεται επίσης η εμπλοκή υψηλόβαθμων αξιωματούχων και πολιτικών με το ναζιστικό καθεστώς, όπως και οι τελευταίες ημέρες της ναζιστικής κυριαρχίας και η παράδοση της πόλης στους απελευθερωτές της, τους Αμερικανούς, χωρίς μάχη.
Οχι μόνο η μακρά σκιά του εθνικοσοσιαλισμού μέχρι σήμερα, αλλά και η «θύμησή» του σε δημόσιους χώρους, όπως και τα ξεχασμένα θύματα της ναζιστικής κυριαρχίας αποτελούν το θέμα του έβδομου τόμου. Σε αυτόν, οι ιστορικοί εξετάζουν επίσης πτυχές της αποναζιστικοποίησης μετά το 1945 σε πόλεις και αγροτικές περιοχές, καθώς και στη δημοσιογραφία και στον αθλητισμό, και επιπλέον, συζητούνται στρατηγικές που ακολουθήθηκαν για την υπεράσπιση πρώην ναζί αξιωματούχων στο δικαστήριο, όπως και το ερώτημα σχετικά με την επιστροφή κλεμμένων περιουσιών.
Ο όγδοος και τελευταίος τόμος της σειράς «Η πόλη του Ζάλτσμπουργκ υπό τον εθνικοσοσιαλισμό» ολοκληρώνει την πολυετή έρευνα και ανάλυση από τους 43 επιστήμονες-ιστορικούς, ενώ και ο ιστότοπος της δημοτικής αρχής της «πόλης του Μότσαρτ» παρέχει επίσης από αυτούς εκτενές πηγαίο υλικό για το θέμα, με λεπτομερή λίστα προσώπων, θεμάτων και τοποθεσιών μολυσμένων από τους ναζί.
Σε αυτά να προστεθεί και ο Ατλας «Ψηφιακές Τοποθεσίες Μνήμης» (Digital Landscape of Remembrance in Austria - DERLA), που παρουσιάστηκε πολύ πρόσφατα στο Πανεπιστήμιο του Ζάλτσμπουργκ. Περιλαμβάνει 800 «σημάδια μνήμης» της ναζιστικής εποχής καθώς και 800 βιογραφίες θυμάτων του εθνικοσοσιαλισμού, με στόχο να γνωστοποιήσει ευρύτερα τις φρικαλεότητες του ναζισμού στην περιοχή του σημερινού αυστριακού ομόσπονδου κρατιδίου του Ζάλτσμπουργκ.
Γνώριζαν, έβλεπαν και σιωπούσαν
«Σημαντικό είναι να καταδειχθούν όλα εκείνα που συνδέονται με τον εθνικοσοσιαλισμό, ο οποίος εξαπλωνόταν και σε μικρές κοινότητες. Υπάρχουν πρωτοβουλίες μνήμης, σημεία και σημάδια μνήμης για όλους τους ανθρώπους που έπεσαν θύματά του» τονίζει ο Ρόμπερτ Ομπερμάγιερ, ο επικεφαλής του εγχειρήματος.
Σύμφωνα με τον ίδιο, «η ναζιστική εποχή είναι καλά τεκμηριωμένη για την πόλη του Ζάλτσμπουργκ, ωστόσο στην επαρχία του ομόσπονδου κρατιδίου τα πράγματα μερικές φορές φαίνονται διαφορετικά, και εδώ έρχεται ο Ατλας της Μνήμης να καταργήσει τη θεωρία και τους ισχυρισμούς που επικράτησαν μετά το 1945».
Οτι δηλαδή «δεν γνωρίζαμε τίποτα για αυτό, ότι όλα συνέβησαν κάπου αλλού, κάτι που σίγουρα δεν ήταν έτσι, καθώς ο ντόπιος πληθυσμός έβλεπε ότι οι συμπολίτες τους εκτοπίζονταν από τη μια μέρα στην άλλη ή και δολοφονούνταν επί τόπου, όπως συνέβαινε συχνά με τους εργάτες καταναγκαστικής εργασίας», επισημαίνει ο Ρόμπερτ Ομπερμάγιερ.
Ο Ψηφιακός Ατλαντας Μνήμης, στον οποίο η πρόσβαση είναι δωρεάν, θα χρησιμοποιηθεί και στα σχολεία, «ώστε οι νέοι να μπορούν να περιηγηθούν και να μάθουν περισσότερα ως προς το ότι η Ιστορία δεν συνέβη κάπου μακριά, αλλά στην πραγματικότητα στο κατώφλι των σπιτιών τους, στη γειτονιά τους».
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας