Σοκ σε μία (όχι και τόσο) αθώα κοινωνία

Στις ΗΠΑ θα ήταν μια ιστορία (σχεδόν) καθημερινής τρέλας. Για τη Σουηδία όμως ήταν η πιο αιματηρή μαζική επίθεση στην ιστορία της. Εντεκα νεκροί, ανάμεσά τους και ο δράστης, ο οποίος φέρεται να αυτοπυροβολήθηκε, και έξι τραυματίες, οι μισοί σε σοβαρή κατάσταση, είναι ο απολογισμός από την επίθεση με πυροβόλο όπλο σε κέντρο εκπαίδευσης ενηλίκων στο Ερεμπρο. Mια όμορφη, ήσυχη, γραφική πόλη περίπου 126.000 κατοίκων, 200 χιλιόμετρα δυτικά της Στοκχόλμης.

Αυτά ώς το απόγευμα της Τρίτης 4 Φεβρουαρίου, όταν ένας ένοπλος εισέβαλε στο Campus Risbergska, λίγο έξω από το κέντρο του Ερεμπρο, και άρχισε να πυροβολεί αδιακρίτως. Το Campus Risbergska, με περίπου 2.700 μαθητές 18-70 ετών, ήταν ένα εκπαιδευτικό κέντρο ενηλίκων διαφόρων κατευθύνσεων: «σχολείο δεύτερης ευκαιρίας» για άτομα που δεν κατόρθωσαν να ολοκληρώσουν τη βασική ή τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, κέντρο εκμάθησης σουηδικών για αλλοδαπούς, επαγγελματικής κατάρτισης, ειδικό σχολείο για άτομα με αναπηρίες... Οσο για τον δράστη, σύμφωνα με τις ελάχιστες πληροφορίες που έχει δώσει η αστυνομία, ήταν 35 χρόνων, με λευκό ποινικό μητρώο και με άδεια για κατοχή κυνηγετικού όπλου, όπως πολλοί Σουηδοί, το οποίο και χρησιμοποίησε στην επίθεση.

«Το κίνητρο της επίθεσης δεν είναι ακόμα γνωστό, όλα ωστόσο μας οδηγούν στο να θεωρήσουμε ότι ο δράστης ενήργησε μόνος, χωρίς ιδεολογικό κίνητρο», σύμφωνα με την αστυνομία, η οποία προς το παρόν αποκλείει το ενδεχόμενο τρομοκρατικής επίθεσης. Οπως και το να ανήκε ο δράστης σε κάποια συμμορία, ένα σενάριο που θεωρούνταν αρκετά πιθανό τις πρώτες ώρες μετά την επίθεση.

«Η 4η Φεβρουαρίου θα μείνει ως μια μαύρη μέρα στην Ιστορία της Σουηδίας», δήλωσε χθες ο πρωθυπουργός της χώρας, Ουλφ Κρίστερσον. «Το να συμβεί κάτι τέτοιο στο Ερεμπρο ήταν εντελώς αναπάντεχο. Καταλαβαίνω ότι τα παιδιά μας και οι νέοι μας είναι πολύ φοβισμένοι σήμερα. Το ίδιο κι εγώ», είπε στη σουηδική τηλεόραση ο δήμαρχος της πόλης, Γιον Γιόχανσον. «Πού πήγε η όμορφη Σουηδία;» αναρωτήθηκε η βασίλισσα Σίλβια μπροστά στους δημοσιογράφους, μετά την ακολουθία που τελέστηκε σε εκκλησία του Ερεμπρο στη μνήμη των θυμάτων.

Ισως όμως αυτή η «όμορφη Σουηδία» να έπαψε να υπάρχει προ πολλού. Ο άλλοτε παράδεισος της σοσιαλδημοκρατίας έχασε μάλλον οριστικά την αθωότητά του το 1986, όταν ο πρωθυπουργός Ολαφ Πάλμε δολοφονήθηκε επιστρέφοντας από το σινεμά. Μια δολοφονία που σχεδόν 40 χρόνια μετά παραμένει ανεξιχνίαστη κι έχει τροφοδοτήσει κάθε λογής σενάρια και θεωρίες. Η Σουηδία θα ξαναζούσε ένα εθνικό σοκ μικρότερου βεληνεκούς το 2003 με τη δολοφονία της υπουργού Εξωτερικών, Αννα Λιντ, μέσα σε εμπορικό κατάστημα στο κέντρο της Στοκχόλμης από έναν άντρα σερβικής καταγωγής ο οποίος στη συνέχεια επικαλέστηκε παράνοια.

Η εικόνα της «όμορφης Σουηδίας» έχει ραγίσει με διάφορες αφορμές. Ο μακαρίτης Στιγκ Λάρσον είχε περιγράψει παραστατικά τη σκοτεινή πλευρά της στην τριλογία «Μιλένιουμ». Ανάλογες περιγραφές είχε κάνει και στα δικά του βιβλία ο επίσης μακαρίτης Χένινγκ Μάνκελ, ενώ σε παρόμοιους δρόμους βάδισαν στη συνέχεια και άλλοι συγγραφείς του σουηδικού νουάρ.

Στον εκτός λογοτεχνίας κόσμο, αν και οι μαζικές ένοπλες επιθέσεις, ειδικά σε σχολεία, είναι κάτι σπάνιο, η Σουηδία αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα με τη βία των συμμοριών. Σύμφωνα μάλιστα με το Reuters, τα τελευταία χρόνια η χώρα των 10 εκατομμυρίων βρίσκεται στην κορυφή της Ε.Ε. σε ό,τι αφορά το κατά κεφαλήν ποσοστό περιστατικών ένοπλης βίας. Και για να μην ξεχνιόμαστε, η Σουηδία ανέδειξε δεύτερη δύναμη στην κάλπη πριν από δυόμισι χρόνια τους «Σουηδούς Δημοκράτες», ένα ακροδεξιό κόμμα με νεοναζιστικές ρίζες, το οποίο σήμερα στηρίζει την τρικομματική δεξιά κυβέρνηση, αν και δεν μετέχει επίσημα σε αυτήν. Το τελευταίο αιματηρό συμβάν στο Ερεμπρο ίσως να είναι η οριστική αφορμή για να συνειδητοποιήσουν οι Σουηδοί ότι η χώρα τους, καλώς ή κακώς, είναι κι αυτή λίγο ώς πολύ «όπως όλες οι άλλες».