Τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών ήταν το έναυσμα για ένα ντόμινο πολιτικών και οικονομικών εξελίξεων σε όλη τη Γηραιά Ήπειρο. Οδήγησαν σε πρόωρες βουλευτικές εκλογές τη Γαλλία και προκάλεσαν παλιρροϊκά κύματα κατάρρευσης των μετοχών στα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια - υπό το φόβο δημοσιονομικού εκτροχιασμού αν κερδίσει την εξουσία το κόμμα της Λεπέν. Το μήνυμα της ευρωκάλπης πυροδότησε συζητήσεις για την ακροδεξιά στροφή μεγάλης μάζας των ψηφοφόρων στις πιο ισχυρές - οικονομικά και γεωπολιτικά - χώρες της Ευρώπης. Επιτάχυνε τις πολιτικές πρωτοβουλίες για τη δημιουργία μιας ευρύτερης φιλοευρωπαϊκής προοδευτικής συμμαχίας, ως ανάχωμα στην επέλαση ενός νεο-εθνικιστικού υπερσυντηρητικού ρεύματος. Γέννησε ερωτηματικά για το αν ο δεξιός ευρωσκεπτικισμός απειλεί το στοίχημα της πράσινης μετάβασης.
Κι όμως, καθώς καταλάγιασε ο κουρνιαχτός των πρώτων αντιδράσεων, συνειδητοποιήσαμε ότι δεν έχουν αλλάξει στην πραγματικότητα και τόσα πολλά, όσο και αν οι οι ευρωεκλογές ήταν ο σεισμογράφος που κατέγραψε δονήσεις που τραντάζουν εδώ και καιρό το ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Η μεγαλύτερη δύναμη του ευρωκοινοβουλίου, το κεντροδεξιό Ευρωπαϊκό Λαϊκο Κόμμα βγήκε ενισχυμένο, ενώ αθροιστικά μαζί με τους Σοσιαλδημοκράτες και τους αποδυναμωμένους Φιλελεύθερους-Renew Εurope, παρά τη μικρή υποχώρηση (κατά 9 έδρες), διατηρούν την πλειοψηφία στο ευρωκοινοβούλιο, με 400 από τις 720 έδρες. Οι δυνάμεις αυτές άλλωστε είναι εκείνες που θα ορίσουν μεταξύ τους τα ηγετικά στελέχη των ευρωπαϊκών θεσμών, σε ένα μετεκλογικό διπλωματικό παζάρι.
Η επόμενη ημέρα μέσα από τα μάτια ενός ανταποκριτή στις Βρυξέλλες
Το κλίμα στα δημοσιογραφικά πηγαδάκια τις ημέρες μετά τις ευρωεκλογές δεν είχε τα συνηθισμένα σημάδια ενθουσιασμού, ελπίδας και προσμονής που παρατηρήθηκαν στην προηγούμενη εκλογική αναμέτρηση του 2019.
Σε αντίθεση με πέντε χρόνια πριν, όταν τα κέρδη των Πρασίνων και των Φιλελευθέρων προϊδέαζαν για έναν αέρα αλλαγής στο ευρωκοινοβούλιο, αυτή τη φορά η αναμενόμενη- δημοσκοπικά- άνοδος των λαϊκιστικών - ακροδεξιών κόμματων, έγινε αντιληπτή εν μέσω ενός κλίματος κόπωσης.
Υπό το ψυχρό μπλε φως των ανακλαστήρων του κτιρίου της ευρωβουλής, η πιο δυναμική πρώτη μετεκλογική αντίδραση ήρθε από τον Νίκολας Σμιτ των Σοσιαλδημοκρατών, τον 70χρονο Επίτροπο της ΕΕ για την απασχόληση και τα κοινωνικά δικαιώματα. Μαζί με την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν έδειξαν ενθουσιασμό για την αντοχή των δύο μεγαλύτερων δυνάμεων στο ευρωπαϊκό κοινοβούλιο - παρά τις σημαντικές απώλειες του S&D στη Γερμανία και όχι μόνο. Η συμμαχία κεντροδεξιάς κα σοδιαλδημοκρατίας, που υποστηρίζεται από τη φιλελεύθερη ομάδα Renew Europe, ειπώθηκε ότι θα παραμείνει η κυρίαρχη δύναμη. Μια υπόσχεση που πιθανότατα θα κυριαρχήσει στα επόμενα πέντε χρόνια χάραξης πολιτικής. Παρόλα αυτά, το κύμα ελπίδας που χαρακτήριζε την προηγούμενη πενταετία με την Πράσινη Νέα Συμφωνία στα σκαριά εξέλειπε. Οι Πράσινοι και οι κεντρώοι που μοιράζονται τις ανησυχίες για την υιοθέτηση της Πράσινης Συμφωνίας, έχουν επανειλημμένα εκφράσει τις ανησυχίες τους σχετικά με την επίτευξη των στόχων της ΕΕ για το κλίμα και τη βιωσιμότητα, δεδομένης της αποδυναμωμένης θέσης των πράσινων κομμάτων και της υποχώρησης της συνολικής υποστήριξής τους στα αντίστοιχα κράτη-μέλη.
Σε γενικές γραμμές, οι απεσταλμένοι ανταποκριτές στις Βρυξέλλες χωρίζονται σε δύο κύριες ομάδες απόψεων: Η μία λέει ότι τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών θα οδηγήσουν σε «business as usual», επανεκλογή της Φον Ντερ Λάιεν, και κυριαρχία της τριάδας ΕΛΚ-S&D-Renew Europe. Από την άλλη υπάρχει μια μερίδα αναλυτών, που πιστεύουν ότι με την άνοδο της ριζοσπαστικής δεξιάς στην εξουσία η Ευρωπαϊκή Ένωση κινδυνεύει να εγκλωβιστεί μεταξύ του πολέμου της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας και της σκιάς ενός επανεκλεγέντος Τραμπ να πλανάται πάνω από την Ευρώπη, ενώ οι εθνικιστικές δυνάμεις, οι οποίες είναι υπέρ ενός οικονομικού προστατευτισμού, θα οδηγήσουν την Ευρώπη σε έναν κύκλο εσωστρέφειας, υποβαθμίζοντας την επιρροή της στην παγκόσμια πολιτική σκηνή.
Μπορεί το ενδιαφέρον των μετεκλογικών αναλύσεων να επικεντρώθηκε πρωτίστως στις πιο ισχυρές οικονομικά ευρωπαϊκές χώρες, τη Γαλλία, τη Γερμανία και την Ιταλία, όπου η άνοδος της ακροδεξιάς ήταν θεαματική, όμως οι πολιτικές εξελίξεις στις χώρες του Νότου, των Βαλκανίων και του πρώην Ανατολικού μπλοκ, είναι εξίσου ενδεικτικές. Οι ανταποκριτές του Pulse σε Ουγγαρία, Ισπανία, Τσεχία, Λιθουανία, Βουλγαρία και Ελλάδα, μεταφέρουν τα βασικά μηνύματα των ευρωεκλογών στις χώρες τους.
Ρεκόρ συμμετοχής στην Ουγγαρία
Στην Ουγγαρία οι ευρωεκλογές διεξήχθησαν παράλληλα με τις περιφερειακές και δημοτικές εκλογές. Η συμμετοχή των ψηφοφόρων ήταν η υψηλότερη που έχει σημειωθεί ποτέ στη χώρα με 59,26%, σημαντικά πάνω από το μέσο όρο της ΕΕ (51,01%) και ως εκ τούτου η πέμπτη μεγαλύτερη συμμετοχή μεταξύ όλων των κρατών μελών.
Η υψηλή συμμετοχή είναι ένας από τους κύριους λόγους για τους οποίους οι υποψήφιοι του Fidesz, του κυβερνώντος συντηρητικού-λαϊκιστικού κόμματος του Βίκτορ Ορμπαν, αν και συγκέντρωσαν τις περισσότερες ψήφους σε απόλυτους αριθμούς, έχασαν ωστόσο δύο έδρες στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σε σύγκριση με τις προηγούμενες περιόδους. Πολιτικοί αναλυτές υποστηρίζουν ότι εκτός από το γεγονός ότι το Fidesz τροποποίησε τον εκλογικό νόμο για να διεξαχθούν οι τοπικές εκλογές και οι ευρωεκλογές την ίδια μέρα, ένας άλλος παράγοντας που βοήθησε στην υψηλή συμμετοχή είναι η γενική απογοήτευση των ψηφοφόρων, που τους οδήγησε σε ψήφους διαμαρτυρίας. Εξίσου κομβικό ρόλο θεωρείται ότι έπαιξε η απροσδόκητη εμφάνιση του νεοεμφανιζόμενου κεντροδεξιού λαϊκιστικού κόμματος Tisza, που τελικά κατέλαβε επτά έδρες στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, από τις συνολικά 21 της Ουγγαρίας.
Οι ουγγρικές ακροδεξιές δυνάμεις δεν μπόρεσαν να καταγράψουν κέρδη. Το Jobbik δεν κατάφερε να πιάσει το ελάχιστο όριο του 5%, ενώ το Mi Hazánk (Η Πατρίδα μας), παρά τα καλύτερα δημοσκοπικά αποτελέσματα, εξασφάλισε τελικά μόνο μία έδρα.
Η εμφάνιση του κόμματος Tisza θεωρείται ως η πρώτη σημαντική σεισμική δόνηση στην αντιπολιτευτική πλευρά του ουγγρικού πολιτικού τοπίου από τότε που το Fidesz ανέβηκε για δεύτερη φορά στην εξουσία το 2010. Τα 1,34 εκατομμύρια ψήφοι που έλαβε το κόμμα του Πέτερ Μαγιάρ είναι ένα απτό σημάδι ότι οι αριστερές, κεντροαριστερές και φιλελεύθερες πολιτικές δυνάμεις στη χώρα υποχώρησαν σημαντικά - οδηγώντας στην περιθωριοποίησή τους στη σύγχρονη πολιτική σκηνή
Ισπανία: Επιστρέφει o δικομματισμός
Ένας φιλόλογος θα έλεγε ότι οι κλασσικοί επέστρεψαν. Η Ισπανία του δικομματισμού είναι καλά στην υγεία της. Το συντηρητικό Λαϊκό Κόμμα (PP) και το σοσιαλιστικό PSOE ηγεμόνευσαν και πάλι στις ευρωεκλογές στην Ισπανία. Η τάση αυτή ήταν ήδη εμφανής στις τελευταίες βουλευτικές, περιφερειακές και δημοτικές εκλογές, αλλά παγιώθηκε στις ευρωεκλογές του 2024. Το PP (34,2%) και το PSOE (30,2%) συγκεντρώνουν μαζί το 64,4% των ψήφων, σχεδόν δύο στα τρία ψηφοδέλτια (42 από τους 61 ευρωβουλευτές που αντοιστοιχούν στην Ισπανία) πήγαν στα δύο μεγάλα κόμματα. Αυτό αντιπροσωπεύει μια συνδυασμένη αύξηση 11,4 ποσοστιαίων μονάδες σε σύγκριση με πέντε χρόνια πριν.
Διχασμός για την ισπανική αριστερά
Η παραίτηση της Γιολάντα Ντίαθ από τη θέση της γενικής συντονίστριας του αριστερού κόμματος Sumar ήρθε μετά την κακή επίδοση του κόμματος υπό την Εστρέγια Γκαλάν, το οποίο εξασφάλισε μόνο τρεις από τις 61 έδρες. Η Ντίαθ δεν θα είναι πλέον επικεφαλής του κόμματος που ίδρυσε πριν από λιγότερο από ένα χρόνο, αλλά θα συνεχίσει να υπηρετεί στην κυβέρνηση ως δεύτερη αντιπρόεδρος και υπουργός Εργασίας. Η παραίτησή της έρχεται σε μια περίοδο αβεβαιότητας και διχασμού για την ισπανική αριστερά.
Έκπληξη του ακροδεξιού Se Acabó la Fiesta («Το πάρτι τελείωσε»)
Αν και οι αρχικές δημοσκοπήσεις του έδιναν μόλις και μετά βίας μία έδρα, το Se Acabó la Fiesta , η πλατφόρμα του Λούιζ Αλβίσε Πέρεθ, πήρε τρεις έδρες και το 4,58% των ψήφων. Ο Αλβίσε, ένας 34χρονος Σεβιγιάνος με 800.000 ακολούθους στο Instagram κατάφερε να συγκεντρώσει τις απαιτούμενες 15.000 υπογραφές για να κατέβει στις ευρωεκλογές. Τελικά ήταν μία από τις μεγαλύτερες εκπλήξεις των ευρωεκλογών του 2024 στην Ισπανία, λαμβάνοντας την υποστήριξη των νέων ψηφοφόρων, κυρίως της ακροδεξιάς.
Οι ευρωεκλογές στην Τσεχική Δημοκρατία: Χαμηλή συμμετοχή και εμφάνιση της τσεχικής alt-right
Το λαϊκιστικό κόμμα ANO του δισεκατομμυριούχου πρώην πρωθυπουργού της Τσεχίας Αντρέι Μπάμπιτς (το οποίο άνηκε στην ομάδα των Φιλελεύθερων αλλά μετεκλογικά αποφάσισε να αποχωρήσει) κέρδισε τις ευρωεκλογές στην Τσεχική Δημοκρατία με 26,1%, όπως αναμενόταν. Το κυβερνητικό μπλοκ του πρωθυπουργού Πετρ Φιάλα τερμάτισε στη δεύτερη θέση με 22,3%, το οποίο ήταν επίσης αναμενόμενο.
Ωστόσο, η τρίτη και η τέταρτη θέση αποτέλεσαν μεγάλη έκπληξη. Ο νέος alt-right εκλογικός συνασπισμός με το εντυπωσιακό όνομα Přísaha a Motoristé sobě (Όρκος και Αυτοκινητιστές), τερμάτισε τρίτος με 10,3% των ψήφων.
Η τέταρτη θέση με 9,6% ανήκει στον νέο συνασπισμό διαμαρτυρίας Stačilo! (Αρκετά!), που συγκροτήθηκε από την τελευταία κομμουνίστρια ευρωβουλεύτρια Κατερίνα Κονιέσνα, μαζί με διάφορες πρωτοβουλίες διαμαρτυρίας: αντιεμβολιαστές, αγρότες που αρνούνται την κλιματική αλλαγή, συνωμοσιολόγους.
Επίσης, η δεύτερη έκπληξη των τσεχικών ευρωεκλογών ήταν η συμμετοχή του 35%, η οποία είναι σημαντικά μεγαλύτερη από το 28% του 2019. Σύμφωνα με τις πρώτες αναλύσεις, οι δύο αυτές εκπλήξεις συνδέονται μεταξύ τους, διότι η αύξηση της συμμετοχής πραγματοποιήθηκε στην περιφέρεια και όχι στις μεγάλες πόλεις, όπου η συμμετοχή δεν αυξήθηκε τόσο πολύ. Οι νέες ψήφοι από την περιφέρεια πήγαν στους ANO, τους Αυτοκινητιστές και το Stačilo!
Οι Τσέχοι ψηφοφόροι θα εκπροσωπηθούν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επίσης από ένα πολύ συγκεκριμένο κεντροδεξιό κόμμα, το STAN, το οποίο ενώνει δημάρχους μικρών και μεσαίων δήμων, το Κόμμα των Πειρατών που ανήκει στην ομάδα των πράσινων κομμάτων και το SPD - τον κυρίαρχο σχηματισμό της τσεχικής ακροδεξιάς μέχρι στιγμής. Όμως όλες αυτές οι ομάδες έχουν αποδυναμωθεί και θεωρούνται ηττημένες.
Ταυτόχρονα, οι εκλογές κατέληξαν σε μια πραγματική ήττα για την παραδοσιακή σοσιαλδημοκρατία και το Πράσινο Κόμμα, το οποίο προσπάθησε να επιστρέψει, αλλά δεν έλαβε ούτε 2%. Ο νέος ακροδεξιός σχηματισμός διαμαρτυρίας PRO, οι οπαδοί του οποίου προτίμησαν τους Αυτοκινητιστές επίσης δεν κατάφερε να κερδίσει έδαφος.
Το πιο πολυσυζητημένο θέμα είναι η επιτυχία του συνασπισμού Όρκος και Αυτοκινητιστές, ιδίως το αυτοκινητιστικό του τμήμα. Ο ηγέτης του Φίλιπ Τούρεκ δέχθηκε οξεία κριτική κατά την προεκλογική περίοδο, λόγω παλαιότερων προκλητικών του δηλώσεων στο Facebook, όπου αποκαλούσε τον Αδόλφο Χίτλερ «Χρυσό Μπαμπά» και υποστηρίζε το νεοναζιστικό κόμμα Χρυσή Αυγή και άλλα παρόμοια. Οι αναρτήσεις του είχαν γίνει πολλά χρόνια πριν, πιθανόν ως «προβοκατόρικο» αστείο, αλλά στο περιβάλλον της Τσεχίας αυτό είναι πραγματικά πρωτοφανές. Ακόμη και η παραδοσιακή ακροδεξιά της Τσεχίας αποφεύγει τέτοιες δηλώσεις.
Ο Τούρεκ είναι ένα φαινόμενο νέου τύπου για την Τσεχία. Είναι ο πρώτος youtuber και influencer που έφτασε να παίζει ρόλο στην κεντρική πολιτική σκηνή. Ταυτόχρονα, είναι ένας επαγγελματίας προβοκάτορας, ένα άτομο που καυχιέται για την πολυτελή διαβίωσή του και διατηρεί φιλίες με γκάγκστερ.
Επιπλέον η προεκλογική εκστρατεία του, έγινε από τις θέσεις της κλασικής ευρωσκεπτικιστικής δεξιάς, του μη επιθετικού εθνικολαϊκισμού και της κοινής λογικής, και όχι από ακραίες θέσεις. Ως λάτρης των αυτοκινήτων και πρώην οδηγός αγώνων, επέκρινε ιδιαίτερα την Πράσινη Συμφωνία και τους περιορισμούς στα αυτοκίνητα με κινητήρες εσωτερικής καύσης. Στην πορεία, ωστόσο, κινητοποίησε την παλιά του βάση οπαδών στο YouTube και το Instagram - περίπου 200.000 άτομα. Κατά την προεκλογική του εκστρατεία, ο Τούρεκ απολάμβανε επίσης την υποστήριξη πολιτικών και επιχειρηματιών που συσπειρώνονται γύρω από τον πρώην πρωθυπουργό και πρόεδρο Βάτσλαβ Κλάους και πιθανόν τη χρηματοδότηση από Ρωσικά κεφάλαια, αν και το ζήτημα αυτό βρίσκεται ακόμη υπό διερεύνηση.
Η κατάσταση της Αριστεράς στην Τσεχία
Η κοινοβουλευτική αριστερά στην Τσεχία εκπροσωπείται από δύο σχηματισμούς, αν και μόνο εν μέρει. Η πρώτη περίπτωση μερικής αριστερής εκπροσώπησης, είναι το λαϊκιστικό κίνημα ANO του δισεκατομμυριούχου Αντρέι Μπάμπιτς, το εκλογικό σώμα του οποίου αποτελείται κυρίως από ηλικιωμένους και λαϊκά στρώματα. Το ANO υποστηρίζει για παράδειγμα το αίτημα για υψηλότερες συντάξεις ή προσιτή υγειονομική περίθαλψη, αν και στις γενικές του θέσεις κλίνει περισσότεο προς προς τα δεξιά.
Η δεύτερη περίπτωση, επίσης μερικής εκπροσώπησης είναι το Κόμμα των Πειρατών, το οποίο είναι βασικά ένα πράσινο κόμμα, αλλά πιο φιλελεύθερο και λιγότερο οικολογικά προσανατολισμένο από τα κλασικά πράσινα κόμματα της υπόλοιπης Ευρώπης. Οι Πειρατές ψηφίζουν προς τα αριστερά σε θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων και κοινωνίας των πολιτών, όχι όμως σε οικονομικά θέματα.
Η παραδοσιακή αριστερά, όπως οι Πράσινοι, οι Σοσιαλδημοκράτες και το Κομμουνιστικό Κόμμα, είναι εκτός κοινοβουλίου. Λόγω της σημερινής επιτυχίας του συνασπισμού Stačilo! στις ευρωεκλογές και της αποτυχίας άλλων αριστερών συμμαχιών και κομμάτων, θεωρείται πιθανό να υπάρξει ένας κοινός αριστερός συνασπισμός μέχρι τις επόμενες βουλευτικές εκλογές του 2025.
Θα πρέπει επίσης να υπενθυμίσουμε ότι η τσεχική αριστερά παραδοσιακά παρακολουθεί την κατάσταση στη Σλοβακία, όπου τα κόμματα Smer και Hlas κατάφεραν να κερδίσουν το εκλογικό σώμα της διαμαρτυρίας και της ακροδεξιάς και έτσι να διατηρήσουν μεγάλη υποστήριξη. Αυτό είναι κάτι που η τσεχική αριστερά πάντα απέφευγε, αλλά τώρα, όλο και περισσότερες φωνές ζητούν μια παρόμοια προσέγγιση.
Λιθουανία: Ρεκόρ χαμηλής συμμετοχής στις ευρωεκλογές
Οι εκλογές στη Λιθουανία είχαν αναιμική συμμετοχή, με μόλις το 28,35 % του εκλογικού σώματος να εκφράζει τη βούλησή του. Η παθητικότητα των ψηφοφόρων ερμηνεύτηκε με διάφορους τρόπους: από την κακοκαιρία μέχρι το γεγονός ότι οι Λιθουανοί απλώς δεν βλέπουν ιδιαίτερο νόημα να ψηφίζουν στις ευρωεκλογές, θεωρώντας τις πιο χρήσιμες για τους πολιτικούς που θα εκλεγούν παρά για τους ψηφοφόρους.
Συντηρητικοί και Σοσιαλδημοκράτες λαμβάνουν τις περισσότερες εντολές
Οι Χριστιανοδημοκράτες της Ένωσης Πατρίδας - Λιθουανίας κέρδισαν τις περισσότερες ψήφους με τρεις έδρες και οι Λιθουανοί σοσιαλδημοκράτες δύο έδρες. Μία έδρα κέρδισε ο Βαλντεμάρ Τομασέφσκι, επικεφαλής της Πολωνικής Εκλογικής Δράσης για τη Λιθουανία - Ένωση Χριστιανικών Οικογενειών (PACE-CFU). Ο Τομασέφσκι λέει ότι ένα από τα καθήκοντά του θα είναι η βελτίωση των σχέσεων με τη Λευκορωσία. Από μια έδρα κέρδισαν το Φιλελεύθερο Κίνημα και το νεοεμφανιζόμενο Κομμα της Ελευθερίας, στο οποίο ηγείται ο πρώην πρόεδρος του Συνταγματικού Δικαστηρίου και υποψήφιος πρόεδρος της Λιθουανίας Νταϊνιους Ζάλιμας, καθώς και το επίσης νεοεμφανιζόμενο κομμα Δημοκρατική Ένωση -Στο όνομα της Λιθουανίας.
Βουλγαρία: Κερδίζει το «απολιτίκ»
Ο ηγέτης του κόμματος GERB, Μπόικο Μπορίσοφ (Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα), ο οποίος κέρδισε τις εκλογές με 14,7%, ανακοίνωσε την Πέμπτη 13 Ιουνίου ότι η χώρα θα κυβερνηθεί από μια κυβέρνηση εμπειρογνωμόνων στην οποία δεν θα συμμετέχει προσωπικά.
Η πολιτική ραχοκοκαλιά της κυβέρνησης θα αποτελείται πιθανότατα από το GERB και το κόμμα της τουρκικής μειονότητας της χώρας DPS (Ανανέωση της Ευρώπης), το οποίο κατέγραψε ρεκόρ ψήφων με 17,1%. Τα δύο κόμματα θα έχουν συνολικά 115 έδρες στο βουλγαρικό κοινοβούλιο, ενώ απαιτείται πλειοψηφία των 121 εδρών για την εκλογή κυβέρνησης.
Ο πιθανότερος τρίτος εταίρος θα είναι το λαϊκιστικό κόμμα «Υπάρχει και τέτοιος λαός» (ITN), που ιδρύθηκε από τον πρώην σόουμαν της τηλεόρασης, Σλάβι Τριφόνοφ. Το κόμμα αυτό έλαβε το 6,1% των ψήφων, ενώ πριν από δύο χρόνια ήταν η πρώτη πολιτική δύναμη με 25%. Μέχρι τώρα, το ITN έχει τοποθετηθεί ως κόμμα διαμαρτυρίας κατά του συστήματος, το οποίο δηλώνει ενάντια στη «διαφθορά» του GERB και του DPS. Εάν το ITN έρθει στην εξουσία, αυτό πιθανότατα θα οδηγήσει στην εξαφάνισή του στις επόμενες εκλογές.
Η Βουλγαρία αναμένεται να διατηρήσει τη φιλοευρωπαϊκή της πολιτική και να επιδιώξει τους στόχους της για την είσοδο στη ζώνη Σένγκεν και την Ευρωζώνη, κάτι που αναμένεται να συμβεί μέχρι το τέλος του 2025.
Σοκαριστικά χαμηλή συμμετοχή
Η προσέλευση των ψηφοφόρων στις διπλές εκλογές σόκαρε τους πάντες, με συμμετοχή μόλις 33,7%. Πρόκειται για σχεδόν 7% χαμηλότερη συμμετοχή από το προηγούμενο ρεκόρ, παρόλο που οι Βούλγαροι ψήφισαν ταυτόχρονα για το εθνικό και το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο.
Οι πολιτικοί εμπειρογνώμονες αποδίδουν το φαινόμενο της πρωτοφανούς αποχής στην κλιμακούμενη πολιτική κρίση, η οποία διανύει πλέον τον τέταρτο χρόνο της και έχει οδηγήσει σε έξι βουλευτικές εκλογές από το 2021.
«Το ενδεχόμενο για τιμωρητική ψήφο είναι πραγματικά τεράστιο, αν ακολουθήσουν και άλλες εκλογές φέτος. Η υποστήριξη των συστημικών πολιτικών κομμάτων, πιθανώς χωρίς το DPS (το οποίο βασίζεται στην εθνοτική ψήφο), θα συνεχίσει να μειώνεται. Στο πλαίσιο αυτής της πολιτικής εξέλιξης, υπάρχει ο δυνητικός κίνδυνος ο πρόεδρος Ρούμεν Ράντεφ να αλλάξει εντελώς την εκλογική εικόνα», σχολίασε ο πολιτικός επιστήμονας Ντιμίτερ Γκάνεβ.
Αν και η Βουλγαρία διατηρεί μια φιλοδυτική πολιτική θέση, υπάρχει πολύ μεγάλη πιθανότητα αυτό να αλλάξει μέχρι το 2027. Ο πρόεδρος Ρούμεν Ράντεφ θα εισέλθει πιθανότατα στην κοινοβουλευτική πολιτική και θα παίξει καθοριστικό πολιτικό ρόλο στη Σόφια. Είναι γνωστός για τις άριστες επαφές του με τον Όρμπαν και διατηρεί μια φιλορωσική ρητορική που μοιάζει πολύ με αυτή του Ούγγρου προέδρου.
Ο πολιτικός που έχει υποστεί κυρώσεις από τις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο είναι ο νέος ισχυρός άνδρας στη Σόφια
Ο Ντεϊλάν Πεέφσκι, επικεφαλής του DNP, ένας πρώην μεγιστάνας των ΜΜΕ, στον οποίο επιβλήθηκαν κυρώσεις για διαφθορά από τις αρχές των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου, γίνεται ο νέος ισχυρός άνδρας στη Σόφια. «Ο πρώτος του στόχος ήταν να πετύχει ένα υψηλότερο αποτέλεσμα και το πέτυχε. Ο δεύτερος στόχος ήταν το DPS να γίνει νόμιμος εταίρος στην εξουσία. Ο Πεέφσκι πέτυχε και τους δύο στόχους του», σημείωσε ο Ντιμίτερ Γκάνεβ.
Ακόμη και πριν από τις εκλογές, οι πολιτικοί αντίπαλοι του Πεέφσκι παραπονέθηκαν ότι ασκούσε τεράστια άτυπη εξουσία στη φτωχότερη χώρα της ΕΕ. Πριν από τρία χρόνια, ο Πεέφσκι πούλησε τον μιντιακό του όμιλο στον διεθνή επενδυτικό όμιλο United Group, ο οποίος κατέχει μία από τις τρεις μεγάλες εταιρείες τηλεπικοινωνιών στη Βουλγαρία (Vivacom) και τον μεγαλύτερο όμιλο μέσων ενημέρωσης Nova broadcasting group. Όσο ο Πεέφσκι ήταν μεγιστάνας των ΜΜΕ, αναφερόταν συχνά από τους Δημοσιογράφους Χωρίς Σύνορα ως ένας από τους υπεύθυνους για τη δεινή κατάσταση της ελευθερίας του Τύπου στη Βουλγαρία, η οποία κατρακύλησε στην 111η θέση στην παγκόσμια κατάταξη. Αφού ο Πεέφσκι πούλησε τις επιχειρήσεις ΜΜΕ που ήλεγχε, η Βουλγαρία ανέβηκε στην 59η θέση. Το 2022, το Γραφείο Ελέγχου Ξένων Περιουσιακών Στοιχείων (OFAC) του Υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ επέβαλε κυρώσεις στον Πέεφσκι για διαφθορά.
Η βουλγαρική αριστερά εξαφανίζεται
Τα τελευταία πέντε χρόνια, το Βουλγαρικό Σοσιαλιστικό Κόμμα έπεσε από τη δεύτερη πολιτική δύναμη με 25% υποστήριξη στο 7,1% στις τελευταίες εκλογές. Είναι το μόνο αριστερό κόμμα στο κοινοβούλιο, αφού οι άλλοι δύο μικρότεροι αριστεροί σχηματισμοί συγκέντρωσαν συνολικά περίπου 3%. Το BSP έχει ιστορία 130 ετών και είναι ο διάδοχος του Βουλγαρικού Κομμουνιστικού Κόμματος, το οποίο κυβέρνησε τη Βουλγαρία καθ'όλη την περίοδο του σοσιαλιστικού καθεστώτος από το 1944 ως το 1989.
Η εξαφάνιση της βουλγαρικής αριστεράς ξεκίνησε με τον διορισμό της Κορνέλια Νίνοβα ως ηγέτη του BSP πριν από 10 χρόνια. Μετά τις αρχικές επιτυχίες, η Νίνοβα στράφηκε σε εθνικιστικές και συντηρητικές θέσεις. Ταυτόχρονα, σκλήρυνε τον έλεγχο του κόμματος, το οποίο προηγουμένως ήταν γνωστό για την πολύπλοκη πλουραλιστική εσωτερική πολιτική ζωή του. Πολλά από τα ηγετικά στελέχη του BSP αναγκάστηκαν να αποχωρήσουν από το κόμμα, μεταξύ των οποίων ο μέχρι πρόσφατα ηγέτης του Κόμματος των Ευρωπαίων Σοσιαλιστών Σεργκέι Στανίσεφ, ο οποίος ήταν πρώην πρωθυπουργός της Βουλγαρίας την περίοδο 2005-2009 και ηγέτης του BSP.
Η μείωση της εκλογικής επιρροής του BSP, ένα παραδοσιακά φιλορωσικό αριστερό κόμμα της Ανατολικής Ευρώπης, οδήγησε πολλούς από τους υποστηρικτές του κόμματος να αναζητήσουν πιο ριζοσπαστικές επιλογές. Μέρος των ψηφοφόρων των φιλορωσικών ριζοσπαστικών κομμάτων Vazrazhdane (Αναβίωση) και Velichie (Μεγαλείο) είναι πρώην υποστηρικτές του BSP, το οποίο νοσταλγεί τις εποχές του κομμουνισμού.
*Το άρθρο αυτό γράφτηκε στο πλαίσιο του προγράμματος PULSE, μιας ευρωπαϊκής πρωτοβουλίας που διευκολύνει τη διεθνή δημοσιογραφική συνεργασία και στην οποία συμμετέχει κατ’ αποκλειστικότητα στην Ελλάδα η «Εφ.Συν.». Για το ρεπορτάζ αυτό συνεργάστηκαν οι György Folk (HVG/EUrologus - Ουγγαρία και Βρυξέλλες), Carlos Sánchez (El Confidencial -Ισπανία), Petr Jedlička (Denik Referendum -Τσεχία), Justė Ancevičiūtė (Delfi-Λιθουανία), Krassen Nikolov, (Mediapool.bg -Βουλγαρία), Αφροδίτη Τζιαντζή (Εφ.Συν.- Ελλάδα)
Τι είναι το Pulse
Το PULSE - Europe beyond the beat είναι μια διασυνοριακή δημοσιογραφική πρωτοβουλία που βασίζεται σε μια «συνεργατική στο σχεδιασμό» προσέγγιση στην παραγωγή περιεχομένου. Αποτελείται από 10 σημαντικά εθνικά μέσα ενημέρωσης και τρεις διακρατικούς οργανισμούς μέσων ενημέρωσης (OBCT, n-ost, Voxeurop) που ενώνονται με στόχο να προωθήσουν μια ζωντανή ευρωπαϊκή δημόσια σφαίρα.
Με επικεφαλής το OBCT, ο συνεργατικός κόμβος PULSE παράγει και διανέμει δημοσιογραφικό περιεχόμενο που καλύπτει ευρωπαϊκές υποθέσεις σε καθημερινή βάση. Ένα πρόσθετο δίκτυο εξωτερικά συνεργαζόμενων ειδησεογραφικών newsrooms και ΜΜΕ συμβάλλει στην παραγωγή περιεχομένου, καλύπτοντας ουσιαστικά κάθε ευρωπαϊκή χώρα. Όλοι μαζί, αυτή η μεγάλη διεθνής αίθουσα σύνταξης ειδήσεων, καλύπτει τις ευρωπαϊκές υποθέσεις από νέες και πολλαπλές οπτικές γωνίες.
Μέσα σε δύο χρόνια, θα δημοσιευτούν πάνω από 2.000 δημοσιογραφικά θέματα (αρθρα, ρεπορταζ, έρευνες, podcasts κα), συμπεριλαμβανομένων εμπεριστατωμένων άρθρων σε διάφορες μορφές και σε τουλάχιστον 12 διαφορετικές ευρωπαϊκές γλώσσες.
Ιδιαίτερη προσοχή δίνεται σε χώρες, περιφέρειες και κοινωνικές ομάδες που δεν έχουν λάβει επαρκή δημοσιότητα ή υποεκπροσωπούνται στη Δημόσια Σφαίρα, συμπεριλαμβανομένων πχ αγροτικών περιοχών και χωρών της ΕΕ με μικρές και μεσαίες διαστάσεις.
Το πρόγραμμα PULSE δίνει τη δυνατότητα διανομής δημοσιογραφικού περιεχομένου σε τρίτους και προβλέπει τη δημιουργία 4 ανοικτών θεματικών δικτύων - στα οποία μπορούν να συμμετάσχουν όλοι οι δημοσιογράφοι του δικτύου - τα οποία θα επικεντρώνονται σε κρίσιμα θέματα όπως η διεύρυνση της ΕΕ, η Ευρώπη και η δυναμική των παγκόσμιων δυνάμεων, η πράσινη μετάβαση της ΕΕ, τα μέσα ενημέρωσης, η κοινωνία της πληροφορίας και το Κράτος Δικαίου.
Οι δραστηριότητες του PULSE χρηματοδοτούνται εν μέρει από τους οργανισμούς του δικτύου και κυρίως συγχρηματοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (DG CONNECT) στο πλαίσιο των δράσεων πολυμέσων μέσω της συμφωνίας επιχορήγησης LC-02772862.
Οι συμφωνίες με τον δωρητή διασφαλίζουν ότι το PULSE και τα μέλη του παραμένουν εντελώς ανεξάρτητα από οποιαδήποτε οδηγία, πίεση ή αίτημα από οποιοδήποτε θεσμικό όργανο της ΕΕ, οποιοδήποτε κράτος ή οποιοδήποτε άλλο θεσμικό όργανο ή οργανισμό σε όλα τα θέματα που αφορούν το δημοσιογραφικό περιεχόμενο που παράγεται.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας