Οι ισπανικές εκλογές και το φάντασμα του Φράνκο

«Στις 23 Ιουλίου δεν ψηφίζουμε μόνο για το κόμμα που θα μας κυβερνήσει, ψηφίζουμε επίσης για την ποιότητα της δημοκρατίας μας και πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι διατρέχουμε τον κίνδυνο το αποτέλεσμα να μην είναι αντάξιο αυτού του ονόματος, δηλαδή της δημοκρατίας». Ο εξαίρετος Ισπανός σκηνοθέτης Πέδρο Αλμοδόβαρ σε προ ημερών άρθρο του στην αριστερή διαδικτυακή εφημερίδα eldiario.es εξέφραζε την αγωνία του για το αυριανό εκλογικό αποτέλεσμα στη χώρα του το οποίο ενδέχεται να φέρει στην κυβέρνηση τους ακραιφνείς φασίστες για πρώτη φορά στα 48 χρόνια μετά τον θάνατο του δικτάτορα Φράνκο.

Ηδη οι Ισπανοί έχουν πάρει μια γεύση για το τι σημαίνει στην πράξη η συγκυβέρνηση Δεξιάς και άκρας Δεξιάς μετά τις πρόσφατες αυτοδιοικητικές εκλογές της 28ης Μαΐου, όπου το Λαϊκό Κόμμα (ΡΡ) και το ακροδεξιό Vox ανέλαβαν τη διοίκηση σε ορισμένες αυτόνομες περιφέρειες και δήμους της χώρας, με τα πρώτα τους μέτρα να αφορούν περικοπή των δικαιωμάτων των ΛΟΑΤΚΙ, απαλοιφή του όρου «έμφυλη βία», μέχρι και λογοκρισία σε σπουδαία, κλασικά λογοτεχνικά έργα.

Το ενδεχόμενο να αναδυθεί στην Ευρώπη μια ακόμα κυβέρνηση στην οποία θα συμμετέχει η Ακροδεξιά, ειδικά σε μια χώρα με το ειδικό βάρος της Ισπανίας, προκαλεί ευρύτερη ανησυχία. Χαρακτηριστική είναι η επιστολή που συνυπέγραψαν προχθές πολλοί ξένοι νυν και πρώην ηγέτες από τον ευρύτερο χώρο της Κεντροαριστεράς με την οποία εξέφραζαν την υποστήριξή τους προς τον Πέδρο Σάντσεθ. Ανάμεσά τους, ο Γερμανός καγκελάριος Ολαφ Σολτς, ο Βραζιλιάνος πρόεδρος Λούλα, o Αργεντινός Αλμπέρτο Φερνάντεθ, ο γείτονας πρωθυπουργός της Πορτογαλίας Αντόνιο Κόστα, η πρώην πρόεδρος της Χιλής και νυν ύπατη αρμοστής του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα Μισέλ Μπατσελέτ και ο πρώην επικεφαλής της Κομισιόν Ζακ Ντελόρ.

Ολα σχεδόν τα γκάλοπ έδειχναν πρώτο το ΡΡ του Αλμπέρτο Νούνιεθ Φεϊχόο, με εξαίρεση εκείνο του CIS, του Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών, σύμφωνα με το οποίο το Σοσιαλιστικό Κόμμα (PSOE) του πρωθυπουργού Πέδρο Σάντσεθ προηγείται με σχεδόν μιάμιση μονάδα διαφορά. Φέτος όμως, ο σχηματισμός κυβέρνησης φαίνεται πως δεν θα εξαρτηθεί τόσο από το πρώτο κόμμα όσο από το... τρίτο. Το ΡΡ θα είναι αδύνατο να σχηματίσει κυβέρνηση χωρίς τη συμμαχία με το Vox ή έστω την κοινοβουλευτική ανοχή του. Και πάλι όμως, σε όλα σχεδόν τα γκάλοπ φαίνεται πως αυτά τα δύο κόμματα δύσκολα θα πιάσουν μαζί τον μαγικό αριθμό των 176 εδρών.

Κι εδώ υπεισέρχεται ο παράγοντας Sumar, ο αριστερός συνασπισμός με επικεφαλής την υπουργό Εργασίας και δεύτερη αντιπρόεδρο της κυβέρνησης Γιολάντα Ντίαθ. Το Sumar, ένας συνασπισμός 16 κομμάτων από τον ευρύτερο χώρο της Αριστεράς και της Οικολογίας, ανάμεσά τους και το Podemos το οποίο για πρώτη φορά μετά το 2015 δεν κατεβαίνει αυτόνομο σε γενικές εκλογές, παλεύει στήθος με στήθος με το Vox για την τρίτη θέση. Αν τελικά την κερδίσει και το Vox έρθει τέταρτο, τότε απομακρύνεται το ενδεχόμενο της διακυβέρνησης από ένα δεξιό-ακροδεξιό μπλοκ. Αντίθετα, μεγαλώνουν οι πιθανότητες να συνεχιστεί η κυβέρνηση με τη σημερινή της μορφή -και με τη στήριξη μικρότερων εθνικιστικών και τοπικών κομμάτων- ακόμα κι αν το PSOE έρθει δεύτερο.

«Το Sumar θα είναι η τρίτη δύναμη και θα σχηματιστεί προοδευτική κυβέρνηση συμμαχίας», δήλωνε χθες με αρκετή σιγουριά ο Πέδρο Σάντσεθ σε συνέντευξή του στην αριστερή ιστοσελίδα Publico σε σχέση με το αυριανό αποτέλεσμα. «Μετά τις 28 Μαΐου έχει γίνει ξεκάθαρο ότι οι δύο μόνες πιθανές μορφές της κυβέρνησης που θα προκύψει μετά τις 23 Ιουλίου είναι είτε μια κυβέρνηση προοδευτικής συμμαχίας ή μια κυβέρνηση συμμαχίας της άκρας Δεξιάς με μια σκληρή Δεξιά, όπως αυτή του Λαϊκού Κόμματος. Αυτό που έχουμε μπροστά μας», συνέχισε, «δεν είναι μόνο το αν θα έχουμε την ευκαιρία να διασφαλίσουμε τα βήματα προόδου που σημειώθηκαν κατά τη διακυβέρνησή μας, αλλά το αν θα γυρίσουμε -σαν να μπαίνουμε σε ένα σκοτεινό τούνελ- δέκα, δεκαπέντε, είκοσι, τριάντα, σαράντα, ίσως κι εξήντα χρόνια πίσω. Γι' αυτό και πιστεύω», σημείωσε, «πως αυτό που διακυβεύεται στη χώρα μας δεν είναι μόνο η εναλλαγή της κυβέρνησης».

Μέσα στα τελευταία τριάμισι χρόνια, εν μέσω μιας φονικής πανδημίας και από πέρυσι του πολέμου στην Ουκρανία, η κυβέρνηση Σοσιαλιστών-Podemos, η πρώτη συμμαχική προοδευτική κυβέρνηση στη νεότερη ιWστορία της Ισπανίας, πέρασε έναν νέο νόμο για τα εργασιακά που δίνει έμφαση στις συλλογικές συμβάσεις και σε αυτές αορίστου χρόνου, αύξησε σημαντικά τον κατώτατο μισθό και τις απολαβές των συνταξιούχων, ψήφισε νόμους που διασφαλίζουν τα δικαιώματα των γυναικών και των ΛΟΑΤΚΙ, νομιμοποίησε την ευθανασία, ενώ πέρυσι, εν μέσω σοβαρής ενεργειακής κρίσης, η Ισπανία μαζί με την Πορτογαλία πέτυχαν τη λεγόμενη «ιβηρική εξαίρεση» προκειμένου να εξασφαλίσουν φτηνότερο ρεύμα για τους πολίτες, όταν εδώ μας έλεγαν ότι «δεν μπορούμε να παρέμβουμε στις αγορές».

Το ερώτημα είναι αν μετά την ψυχρολουσία της 28ης Μαΐου και όσων ακολούθησαν, το προοδευτικό κοινό θα κινητοποιηθεί απέναντι σε μια Δεξιά που πολιτεύεται με fake news και δεν δίστασε ακόμα και να αναστήσει το φάντασμα της εδώ και δέκα χρόνια νεκρής ΕΤΑ, της ένοπλης αυτονομιστικής οργάνωσης των Βάσκων, προκειμένου να «ξεμπερδέψει με τον σαντσισμό». Η Γιολάντα Ντίαθ, σε συνέντευξή της χθες στην eldiario.es, εμφανιζόταν αισιόδοξη. «Ζητώ από τους προοδευτικούς ανθρώπους της χώρας μας να βγουν και να ψηφίσουν», είπε. «Αν κινητοποιηθούν οι προοδευτικοί δεν θα κυβερνήσει η βαρβαρότητα». Το βράδυ της Κυριακής θα μάθουμε αν εισακούστηκε η έκκλησή της...