Με το βλέμμα σε ΗΠΑ και Κίνα η πρόταση της Κομισιόν για «πράσινες» επιδοτήσεις

Ένα σχέδιο για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής βιομηχανίας, καθώς αυτή οδεύει προς την κλιματική ουδετερότητα, παρουσίασε σήμερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Το «Βιομηχανικό Σχέδιο Πράσινης Συμφωνίας» στοχεύει να μπορέσει η Ε.Ε. να ανταγωνιστεί τις ΗΠΑ ως κόμβος παραγωγής ηλεκτρικών οχημάτων και άλλων «πράσινων» προϊόντων, καθώς και να μειώσει την εξάρτησή της από την Κίνα.

Η επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ανακοίνωσε, ως μέρος του σχεδίου, την επαναχρησιμοποίηση των υφιστάμενων κονδυλίων της Ε.Ε., την ταχύτερη έγκριση «πράσινων» έργων και ενεργειών, με στόχο την προώθηση εμπορικών συμφωνιών για την εξασφάλιση προμηθειών κρίσιμων πρώτων υλών. Το σχέδιο αυτό αποτελεί εν μέρει μια «απάντηση» σε ανάλογα προγράμματα στήριξης πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων της Κίνας και των ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένου του νόμου για τη μείωση του πληθωρισμού τον οποίο υιοθέτησαν πρόσφατα οι Ηνωμένες Πολιτείες.

Πολλοί ηγέτες της Ε.Ε. ανησυχούν ότι οι «πράσινες» επιδοτήσεις 369 δισ. δολαρίων στη νομοθεσία των ΗΠΑ θα ενθαρρύνουν τις εταιρείες να μετεγκατασταθούν, καθιστώντας τις ΗΠΑ ως ηγέτη στην πράσινη τεχνολογία, σε βάρος της Ευρώπης.

«Οι μεγάλες οικονομίες δικαίως ενισχύουν τις επενδύσεις σε καθαρές μηδενικές βιομηχανίες. Αυτό που εξετάζουμε είναι ότι έχουμε ένα παγκόσμιο πεδίο ανταγωνισμού», σημείωσε με νόημα η φον ντερ Λάιεν. 

Η πρόταση της Κομισιόν αναμένεται να επικυρωθεί στη Σύνοδο Κορυφής που θα πραγματοποιηθεί στις 8-9 Φεβρουαρίου.

Η πρόταση της Ε.Ε.

Σ' ένα κείμενο 18 σελίδων, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσιάζει το «Βιομηχανικό Σχέδιο Πράσινης Συμφωνίας», το οποίο στοχεύει σ' ένα πιο υποστηρικτικό περιβάλλον για τις ευρωπαϊκές βιομηχανίες, καθώς αυτές κλιμακώνουν την παραγωγική ικανότητα για καθαρές τεχνολογίες, προκειμένου να επιτευχθούν οι φιλόδοξοι κλιματικοί στόχοι της Ευρώπης. Το σχέδιο αυτό απαντά στην πρόσκληση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Δεκεμβρίου, που ζήτησε από την Επιτροπή να υποβάλει προτάσεις έως τα τέλη Ιανουαρίου 2023 για την κινητοποίηση όλων των σχετικών εθνικών και ευρωπαϊκών εργαλείων και τη βελτίωση του πλαισίου για επενδύσεις, με σκοπό τη διασφάλιση της ανθεκτικότητας και της ανταγωνιστικότητας της ΕΕ.

Το σχέδιο που παρουσίασε σήμερα η Επιτροπή βασίζεται σε τέσσερις πυλώνες: ένα προβλέψιμο και απλουστευμένο ρυθμιστικό περιβάλλον, στην επιτάχυνση της πρόσβασης στη χρηματοδότηση, στην ενίσχυση των δεξιοτήτων και στο ανοιχτό εμπόριο για ανθεκτικές αλυσίδες εφοδιασμού.

Κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου που παραχώρησε στις Βρυξέλλες, η πρόεδρος της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δήλωσε: «Όπως κάθε γενιά, έχουμε μια ευκαιρία να δείξουμε το δρόμο με ταχύτητα, φιλοδοξία και αίσθηση σκοπού για να εξασφαλίσουμε το βιομηχανικό προβάδισμα της ΕΕ στην ταχέως αναπτυσσόμενη τεχνολογία μηδενικών ρύπων. Η Ευρώπη είναι αποφασισμένη να ηγηθεί της επανάστασης της καθαρής τεχνολογίας. Για τις εταιρείες και τους ανθρώπους μας, σημαίνει μετατροπή των δεξιοτήτων σε ποιοτικές θέσεις εργασίας και της καινοτομίας σε μαζική παραγωγή, χάρη σε ένα απλούστερο και ταχύτερο πλαίσιο. Η καλύτερη πρόσβαση στη χρηματοδότηση θα επιτρέψει στις βασικές μας βιομηχανίες καθαρής τεχνολογίας να αναπτυχθούν γρήγορα».

Ειδικότερα, ο πρώτος πυλώνας του σχεδίου αφορά ένα απλούστερο ρυθμιστικό πλαίσιο.

Η Επιτροπή προτείνει έναν νόμο «Net-Zero Industry Act» για τον προσδιορισμό στόχων για την καθαρή μηδενική βιομηχανική ικανότητα και για την παροχή ενός κανονιστικού πλαισίου κατάλληλου για την ταχεία ανάπτυξή του, διασφαλίζοντας απλοποιημένη και ταχεία αδειοδότηση, προώθηση ευρωπαϊκών στρατηγικών έργων και ανάπτυξη προτύπων για την υποστήριξη της κλίμακας αναβάθμισης τεχνολογιών σε ολόκληρη την ενιαία αγορά.

Το πλαίσιο θα συμπληρωθεί από τον νόμο περί κρίσιμων πρώτων υλών για να διασφαλιστεί επαρκής πρόσβαση σε εκείνα τα υλικά, όπως οι σπάνιες γαίες, που είναι ζωτικής σημασίας για την κατασκευή βασικών τεχνολογιών, και τη μεταρρύθμιση του σχεδιασμού της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας ώστε οι καταναλωτές να επωφεληθούν από το χαμηλότερο κόστος των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

Ο δεύτερος πυλώνας αφορά την ταχύτερη πρόσβαση στη χρηματοδότηση.

Η Επιτροπή προτείνει να επιταχυνθούν οι επενδύσεις και η χρηματοδότηση για παραγωγή καθαρής τεχνολογίας στην Ευρώπη. Η δημόσια χρηματοδότηση, σε συνδυασμό με περαιτέρω πρόοδο στην Ευρωπαϊκή Ένωση Κεφαλαιαγορών, μπορεί να ξεκλειδώσει τα τεράστια ποσά ιδιωτικής χρηματοδότησης που απαιτούνται για την πράσινη μετάβαση. Στο πλαίσιο της πολιτικής ανταγωνισμού, η Επιτροπή στοχεύει να εγγυηθεί ίσους όρους ανταγωνισμού εντός της ενιαίας αγοράς, διευκολύνοντας παράλληλα τα κράτη μέλη να χορηγήσουν την απαραίτητη βοήθεια για την ταχεία παρακολούθηση της πράσινης μετάβασης. Προς τούτο, προκειμένου να επιταχυνθεί και να απλουστευθεί η χορήγηση ενισχύσεων, η Επιτροπή θα διαβουλεύεται με τα κράτη μέλη σχετικά με ένα τροποποιημένο προσωρινό πλαίσιο για τις κρατικές ενισχύσεις, κυρίως σε ό,τι αφορά τις πράσινες επενδύσεις.

Η Επιτροπή θα διευκολύνει επίσης τη χρήση των υφιστάμενων κονδυλίων της ΕΕ για τη χρηματοδότηση της καινοτομίας καθαρής τεχνολογίας, της παραγωγής και της ανάπτυξης. Η Επιτροπή διερευνά επίσης τρόπους για την επίτευξη μεγαλύτερης κοινής χρηματοδότησης σε επίπεδο ΕΕ για τη στήριξη των επενδύσεων στην κατασκευή τεχνολογιών μηδενικών ρύπων, βάσει μιας συνεχούς αξιολόγησης επενδυτικών αναγκών. Η Επιτροπή θα συνεργαστεί με τα κράτη μέλη βραχυπρόθεσμα, με έμφαση στο REPowerEU, το InvestEU και το Ταμείο Καινοτομίας, για την παροχή γρήγορης και στοχευμένης υποστήριξης. Μεσοπρόθεσμα, η Επιτροπή σκοπεύει να προτείνει ένα «Ευρωπαϊκό Ταμείο Κυριαρχίας», στο πλαίσιο της αναθεώρησης του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου πριν από το καλοκαίρι του 2023.

Για να βοηθήσει τα κράτη μέλη να έχουν πρόσβαση στα κεφάλαια REPowerEU, η Επιτροπή ενέκρινε σήμερα νέες οδηγίες σχετικά με τα σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, εξηγώντας τη διαδικασία τροποποίησης των υφιστάμενων σχεδίων και τις λεπτομέρειες προετοιμασίας των κεφαλαίων του REPowerEU.

Ο τρίτος πυλώνας του σχεδίου της Επιτροπής αφορά την ενίσχυση των δεξιοτήτων.

Καθώς μεταξύ 35% και 40% όλων των θέσεων εργασίας θα μπορούσαν να επηρεαστούν από την πράσινη μετάβαση, η ανάπτυξη των δεξιοτήτων που απαιτούνται για καλά αμειβόμενες ποιοτικές θέσεις εργασίας θα αποτελέσει προτεραιότητα. Η Επιτροπή προτείνει τη σύσταση Ακαδημιών «Net-Zero Industry» για την ανάπτυξη προγραμμάτων αναβάθμισης δεξιοτήτων σε στρατηγικούς κλάδους. Θα εξετάσει επίσης πώς να διευκολύνει την πρόσβαση υπηκόων τρίτων χωρών στις αγορές εργασίας της ΕΕ σε τομείς προτεραιότητας, καθώς και μέτρα για την προώθηση και ευθυγράμμιση της δημόσιας και ιδιωτικής χρηματοδότησης για την ανάπτυξη δεξιοτήτων.

Ο τέταρτος πυλώνας αφορά το ανοιχτό εμπόριο για ανθεκτικές αλυσίδες εφοδιασμού, δηλαδή την παγκόσμια συνεργασία και τη λειτουργία του εμπορίου για την πράσινη μετάβαση, σύμφωνα με τις αρχές του θεμιτού ανταγωνισμού και του ανοιχτού εμπορίου, με βάση τις δεσμεύσεις με τους εταίρους της ΕΕ και το έργο του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου. Για το σκοπό αυτό, η Επιτροπή θα συνεχίσει να αναπτύσσει το δίκτυο συμφωνιών ελεύθερων συναλλαγών της ΕΕ και άλλες μορφές συνεργασίας με εταίρους για την υποστήριξη της πράσινης μετάβασης. Θα διερευνήσει επίσης τη δημιουργία μιας Λέσχης Κρίσιμων Πρώτων Υλών για να φέρει σε επαφή «καταναλωτές» πρώτων υλών και χώρες πλούσιες σε πόρους ώστε να διασφαλίσει την παγκόσμια ασφάλεια του εφοδιασμού μέσω μιας ανταγωνιστικής και διαφοροποιημένης βιομηχανικής βάσης και των βιομηχανικών συνεργασιών Clean Tech/Net-Zero .

Η Επιτροπή θα προστατεύσει επίσης την ενιαία αγορά από το αθέμιτο εμπόριο στον τομέα της καθαρής τεχνολογίας και θα χρησιμοποιήσει τα μέσα της για να διασφαλίσει ότι οι ξένες επιδοτήσεις δεν στρεβλώνουν τον ανταγωνισμό στην ενιαία αγορά, καθώς και στον τομέα της καθαρής τεχνολογίας.

Υπενθυμίζεται, τέλος, ότι το Βιομηχανικό Σχέδιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας ανακοινώθηκε από την πρόεδρο φον ντερ Λάιεν κατά την ομιλία της στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ στο Νταβός τον Ιανουάριο του 2023, ως πρωτοβουλία για να ακονίσει η Ε.Ε. το ανταγωνιστικό της πλεονέκτημα μέσω επενδύσεων καθαρής τεχνολογίας και να συνεχίσει τον ηγετικό ρόλο στην κλιματική ουδετερότητα.