Ε.Ε.: «Ιδιωτικοποίηση» της μεταναστευτικής πολιτικής από το… παράθυρο

Ξεχωριστό ενδιαφέρον παρουσιάζει ρεπορτάζ του Politico, στο οποίο καταγράφεται ο τρόπος με τον οποίο η Ευρωπαϊκή Ένωση «ιδιωτικοποιεί» από το παράθυρο τις επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης προσφύγων και μεταναστών.

Ένα μεγάλο κομμάτι της μεταναστευτικής πολιτικής της Ένωσης έχει μεταφερθεί στον στόλο ιδιωτικών πλοίων, που ελέγχονται από ΜΚΟ, τα οποία ψάχνουν στα νερά της Μεσογείου για να διασώσουν αιτούντες άσυλο.

Το ζήτημα δεν είναι, τόσο απλό, ωστόσο, όπως επισημαίνει η ιστοσελίδα, το να περάσει το μεγαλύτερο βάρος στις ΜΚΟ αποδεικνύεται πιο εύκολο για τις κυβερνήσεις και τις Βρυξέλλες παρά το να εκσυγχρονιστούν και να ανανεωθούν οι ευρωπαϊκοί κανόνες για το άσυλο.

Από τη μια πλευρά, χώρες όπως η Ιταλία ισχυρίζονται ότι οι ΜΚΟ ενθαρρύνουν τους αιτούντες άσυλο και θα πρέπει να συνδέονται πιο συχνά με τις χώρες στις οποίες είναι καταγεγραμμένες, ενώ, στον αντίποδα, χώρες όπως η Γερμανία, όπου αρκετές Οργανώσεις έχουν έδρα, εκφράζουν φόβους ότι οι χώρες της Νότιας Ευρώπης θέλουν απλά να απομακρύνουν τα συγκεκριμένα πλοία. Από την πλευρά της η Ε.Ε. απλά… συμβουλεύει τις χώρες να βγάλουν άκρα, σημειώνοντας ότι οι Βρυξέλλες δεν μπορούν να δημιουργήσουν τους δικούς τους κανόνες για το ζήτημα αυτό.

Εάν οι χώρες μπορούν να αναπτύξουν «ένα πιο δομημένο πλαίσιο σαν κανόνα συμπεριφοράς τότε θα το στηρίξουμε» τόνισε γενικόλογα για το θέμα ο Επίτροπος Μαργαρίτης Σχοινάς κατά την συνάντηση που είχε με τους υπουργούς Εσωτερικών την Παρασκευή.  

Το αποτέλεσμα, πάντως, λέει το politico, είτε έγινε σκόπιμα είτε όχι, είναι πως τα πλοία των ΜΚΟ είναι αυτή τη στιγμή στο επίκεντρο της μεταναστευτικής πολιτικής του μπλοκ, μια εξέλιξη που έχει προκαλέσει προβληματισμό και στις ίδιες τις οργανώσεις.

«Η πρακτική αυτή αποσυντονίζει από το πραγματικό πρόβλημα που είναι ότι τα κράτη – μέλη και οι ευρωπαϊκοί θεσμοί έχουν αποτύχει στο να συμφωνήσουν σε ένα δίκαιο και αποτελεσματικό μηχανισμό για μετεγκατάσταση των αιτούντων άσυλο» σημειώνει η Στεφανί Πόοπ, ειδική της Oxfam για την ευρωπαϊκή μεταναστευτική πολιτική.

Ουκρανικό και... Μελόνι

Η συζήτηση για τις ΜΚΟ είναι σε εξέλιξη την ώρα που οι αιτήσεις ασύλου βρίσκονται στο πιο υψηλό επίπεδο από το 2016, ενώ διπλωμάτες εκφράζουν ανησυχία ότι εκατομμύρια Ουκρανοί μπορεί να επιχειρήσουν να φύγουν από τη χώρα εάν η Ρωσία συνεχίσει τις επιθέσεις στις κρίσιμες υποδομές της χώρας. Ήδη υπολογίζεται ότι 1,5 εκατομμύριο Ουκρανοί βρίσκονται στην Πολωνία και περισσότεροι από 800.000 στη Γερμανία.

Η προσοχή στράφηκε στις ΜΚΟ ξανά στις αρχές του μήνα μετά από την άρνηση της ακροδεξιάς κυβέρνησης της Ιταλίας να αφήσει το πλοίο Ocean Viking να αποβιβάσει διασωθέντες, με το πλοίο να αναγκάζεται να πάει στη Γαλλία, όπου η συγκεκριμένη οργάνωση είναι καταγεγραμμένη. Το περιστατικό έφερε ένταση ανάμεσα σε Παρίσι και Ρώμη κι ενώ η Γαλλία δέχθηκε να υποδεχθεί τους αιτούντες άσυλο, επικαλούμενη ανθρωπιστικούς λόγους, στη συνέχεια ανέστειλε συμφωνία μετεγκατάστασης που είχε υπογράψει με την Ιταλία. Τόσο το Παρίσι όσο και η Κομισιόν κατηγόρησαν την κυβέρνηση Μελόνι ότι δεν συμμορφώνεται με το διεθνές δίκαιο.

Μετά από αυτή τη νέα ένταση η γενική συζήτηση για το μεταναστευτικό εντός Ε.Ε. πήρε ξανά φωτιά, με χώρες όπως η Λιβύη και η Τυνησία να βρίσκονται στο επίκεντρο. Οι αιτούντες άσυλο από αυτές τις δύο χώρες έχουν διπλασιαστεί μέσα σε έναν χρόνο.

Σημειώνεται ότι πριν από δύο εβδομάδες, Ιταλία, Ελλάδα, Κύπρος και Μάλτα κατηγόρησαν τις ΜΚΟ ότι λειτουργούν εντελώς ασυντόνιστα, ενώ ισχυρίστηκαν «ο τρόπος με τον οποίο ενεργούν τα πλοία αυτά δεν συμμορφώνεται με το διεθνές θεσμικό πλαίσιο».  Κάλεσαν, ακόμη, τα κράτη στα οποία είναι καταγεγραμμένες οι ΜΚΟ να αναλάβουν τις ευθύνες τους για τους διασωθέντες.

Η γερμανική απάντηση ήταν άμεση, με τον πρέσβη στην Ιταλία να υποστηρίζει ότι οι ΜΚΟ αυτές απλά γεμίζουν τα κενά που έχουν δημιουργήσει οι ευρωπαϊκές χώρες. «Σώζουν ζωές εκεί όπου λείπει η κρατική πρόνοια» είπε χαρακτηριστικά. 

Να σημειωθεί, άλλωστε, κάτι για το οποίο έχουν γίνει σαφείς υπαινιγμοί και στη χώρα μας, τα κράτη που έχουν σκληρή στάση στο μεταναστευτικό έχουν κατηγορήσει τις ΜΚΟ ότι βοηθούν το τράφικινγκ, ακόμη και ότι συνεργάζονται με παράνομους διακινητές.

Οι Οργανώσεις, πάντως, έχουν απορρίψει αυτές τις αιτιάσεις. 

Το ανύπαρκτο πλάνο της Ε.Ε.

Την Παρασκευή η Κομισιόν παρουσίασε το δικό της πλάνο δράσης για την Κεντρική Μεσόγειο και ανάμεσα στις προτάσεις της αναφέρει: Αύξηση της συνεργασίας με τη Λιβύη και την Τυνησία, επιτάχυνση του εθελοντικού μηχανισμού μετεγκατάστασης και υιοθέτηση κανόνων για τις έρευνες εντοπισμού και διάσωσης στη θάλασσα.
Αυτές οι κατευθυντήριες γραμμές δεν είναι καθόλου καινούργιες και καταγράφουν το πρόβλημα της Ε.Ε. να δει κατάματα το ζήτημα.

Από την πλευρά τους οι ΜΚΟ επίσης αμφισβητούν την αποτελεσματικότητα τέτοιων κατευθυντήριων γραμμών για τις επιχειρήσεις διάσωσης, σημειώνοντας ότι υπάρχει ήδη ένα πλαίσιο γα το ζήτημα, το διεθνές δίκαιο της θάλασσας.