Κυβερνητική εντολή στα όρια του Συντάγματος

Σαφώς πιο περίπλοκη απ’ όσο αναμενόταν αποδεικνύεται η μετεκλογική εξίσωση για τον σχηματισμό κυβέρνησης στην Τσεχική Δημοκρατία, με «άγνωστο Χ» το όνομα του εντολοδόχου πρωθυπουργού, που ίσως να είναι εν τέλει εκείνο του δισεκατομμυριούχου εθνολαϊκιστή Αντρέι Μπάμπις παρότι έχασε αιφνιδιαστικά στις βουλευτικές εκλογές!

Αστάθμητο παράγοντα -που ενισχύει το πολιτικό σασπένς- αποτελεί η εξέλιξη της εύθραυστης υγείας του 77χρονου στενού του συμμάχου και προέδρου της χώρας, Μίλος Ζέμαν, ο οποίος μεταφέρθηκε εκτάκτως χθες στην εντατική νοσοκομείου της Πράγας, λίγη ώρα μετά την πρωινή του συνάντηση με τον Μπάμπις - την πρώτη μετά τις διήμερες εκλογές Παρασκευής και Σαββάτου.

Ο μεγιστάνας πρωθυπουργός αναγνώρισε μεν την εκλογική του ήττα, τονίζοντας όμως: «Αν ο πρόεδρος με εξουσιοδοτήσει να το κάνω, θα ηγηθώ των συνομιλιών για τη συγκρότηση υπουργικού συμβουλίου».

Ο δε Ζέμαν είχε αφήσει προεκλογικά να εννοηθεί ότι θα έδινε τη διερευνητική εντολή σχηματισμού κυβέρνησης πρώτα στον ηγέτη του ισχυρότερου κοινοβουλευτικά μεμονωμένου κόμματος και όχι συνασπισμού κομμάτων, «φωτογραφίζοντας» ουσιαστικά τον διεφθαρμένο και διαπλεκόμενο, όπως καταγγέλλεται ευρέως, Μπάμπις, παρά τις σκανδαλώδεις αποκαλύψεις των Pandora Papers σε βάρος του - αποκαλύψεις που πιθανόν του κόστισαν την πρωτιά στις κάλπες.

Αν η υγεία του Ζέμαν το επιτρέψει, η ακροβατική μεθόδευσή του θα υλοποιηθεί με συνταγματικό μανδύα (και όχι πρώτη φορά) αφού, όπως σημείωνε το Reuters, το τσεχικό Σύνταγμα προβλέπει ότι «ο πρόεδρος μπορεί να διορίσει οποιονδήποτε πρωθυπουργό και να του δώσει εντολή να προτείνει υπουργικό συμβούλιο. Ενα νέο υπουργικό συμβούλιο πρέπει να αντιμετωπίσει ψήφο εμπιστοσύνης στην Κάτω Βουλή μέσα σε έναν μήνα από τον διορισμό του».

Με λίγα λόγια, ο Ζέμαν θα είχε τυπικά δικαίωμα να αφήσει δεύτερους στην ανάθεση διερευνητικής εντολής τους αρχηγούς των δύο βασικότερων αντίπαλων συμμαχιών της κεντροδεξιάς παράταξης ANO (ΝΑΙ) του Μπάμπις, ακόμα κι αν η μία κατακτούσε την εκλογική πρωτιά, όπως τελικά συνέβη κόντρα στις δημοσκοπήσεις.

Εκτός Βουλής οι Κομμουνιστές

Νικητής των εκλογών αναδείχτηκε λοιπόν οριακά ο Πετρ Φιάλα, επικεφαλής της κεντροδεξιάς τρικομματικής συμμαχίας SPOLU (ΜΑΖΙ) με ποσοστό 27,8% και 71 έδρες, η οποία συμφώνησε το Σάββατο να συνεργαστεί με τον φιλελεύθερο δικομματικό συνασπισμό μεταξύ των αντισυστημικών Πειρατών και των κεντρώων Δημάρχων και Ανεξάρτητων, που ήρθε τρίτος με 15,6% και 37 έδρες. Από κοινού συγκεντρώνουν άνετη πλειοψηφία 108 εδρών στο Κοινοβούλιο (σε σύνολο 200).

Το -δεύτερο- ANO από την άλλη δεν έχασε μόνο για λίγο την πρωτιά, αποσπώντας 27,1% και 72 έδρες, αλλά και τα κοινοβουλευτικά του δεκανίκια -Σοσιαλδημοκράτες και Κομμουνιστές- που το στήριζαν επίσημα και ανεπίσημα, αλλά απέτυχαν να μπουν στη νέα Βουλή. Είναι μάλιστα η πρώτη φορά από το 1948 που το Κομμουνιστικό Κόμμα της Βοημίας και της Μοραβίας μένει εκτός κοινοβουλευτικού νυμφώνος και η πρώτη φορά από το 1993 και τη διάλυση της Τσεχοσλοβακίας που συμβαίνει το ίδιο στους Σοσιαλδημοκράτες.

Ο φυσικός και εξ ου πιθανολογούμενος ως νέος κυβερνητικός εταίρος του ANO, το ακροδεξιό SPD υπό τον (ιαπωνικής καταγωγής) Τόμιο Οκαμούρα, ήρθε τέταρτο με 9,6% και 20 έδρες. Κανονικά, δεν συγκεντρώνουν μαζί πλειοψηφία στο Κοινοβούλιο - στην πολιτική όμως ποτέ μη λες ποτέ. Στην περίπτωση που ο Ζέμαν μπορέσει να συνεχίσει τα προεδρικά του καθήκοντα και δεν χρειαστεί να αντικατασταθεί από τον πρόεδρο της Βουλής για να οριστεί εντολοδόχος πρωθυπουργός, όπως προβλέπει το Σύνταγμα χωρίς χρονικούς περιορισμούς, ακόμα κι αν ο Μπάμπις αποτύχει στην πρώτη του προσπάθεια, υπάρχει πάντα και η… δεύτερη ευκαιρία.

Αυτό είχε συμβεί στις εκλογές του 2017, όταν ο Ζέμαν του είχε αναθέσει ξανά την εντολή παρά την αρχική αποτυχία του εθνολαϊκιστή κροίσου να συγκροτήσει υπουργικό συμβούλιο και να λάβει ψήφο εμπιστοσύνης. Το ίδιο σκηνικό θα μπορούσε να επαναληφθεί τώρα, με τον Μπάμπις να παραμένει μάλιστα για μήνες στη θέση του μεταβατικού πρωθυπουργού και τον νικητή αντίπαλό του Φιάλα να βρίσκεται ακόμα στο περίμενε.