Αγορές εμβολίων σε ρυθμούς Black Friday

Με γεια μας τα νέα «ψώνια», τώρα που «γυρίζει». Την έκτη κατά σειρά συμφωνία για μαζική αγορά υποψήφιων εμβολίων κατά του νέου κορονοϊού έκλεισε χθες η Ευρωπαϊκή Επιτροπή με την αμερικανική εταιρεία βιοτεχνολογίας Moderna, κατόπιν δύσκολων παζαριών αλλά και εταιρικών πιέσεων με ολίγον από... εκβιασμό της τελευταίας στιγμής για επίσπευση της σύναψης του ντιλ.

Η οριστική έγκριση της συμφωνίας από την Ευρ. Επιτροπή θα γίνει σήμερα προκειμένου να εξασφαλιστούν έως και 160 εκατομμύρια δόσεις, που θα αυξήσουν το εν δυνάμει στοκ της Ε.Ε. σε 1,96 δισεκατομμύριο δόσεις (για συνολικό πληθυσμό περίπου 450 εκατομμυρίων).

Αυτές καθαυτές οι αγορές θα γίνουν από τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, εφόσον το πειραματικό εμβόλιο λάβει το αναγκαίο πράσινο φως από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΜΑ), πιθανώς εντός Δεκεμβρίου. Ως γνωστόν, βάσει αρχικών δεδομένων από την τρίτη φάση κλινικών δοκιμών, το πειραματικό εμβόλιο δύο δόσεων της Moderna είναι αποτελεσματικό κατά 94,5% στην πρόληψη της λοίμωξης Covid-19.

Τα θολά σημεία

Το χρονοδιάγραμμα των παραδόσεων παραμένει αδιευκρίνιστο, όπως εξάλλου και οι όροι του συμβολαίου. Ευρωπαίος αξιωματούχος, που συμμετείχε στις διαπραγματεύσεις, είχε δηλώσει την προηγούμενη βδομάδα στο Reuters πως η Ε.Ε. επεδίωκε να πετύχει τιμή κάτω των 25 δολαρίων ανά δόση, με τον διευθύνοντα σύμβουλο της Moderna, Στεφάν Μπανσέλ, να αναφέρει πάντως την περασμένη Κυριακή πως η εταιρεία θα χρεώνει τις κυβερνήσεις από 25 έως και 37 δολάρια ανά δόση, αναλόγως του μεγέθους της παραγγελίας.

Εκπρόσωπος της Ευρ. Επιτροπής αρνήθηκε χθες να σχολιάσει το θέμα της τιμής. Η Ε.Ε. έχει επίσης κλείσει συμφωνίες για αγορά υποψήφιων εμβολίων από τις Pfizer/BioNTech, AstraZeneca/Πανεπιστήμιο Οξφόρδης, CureVac, Sanofi/GSK και Johnson & Johnson, ενώ βρίσκεται σε συνομιλίες και με την αμερικανική εταιρεία Novavax.

Η Ε.Ε. έχει ήδη αποκτήσει «ένα από τα πιο ολοκληρωμένα χαρτοφυλάκια εμβολίων κατά της Covid-19 στον κόσμο» τόνισε χθες η πρόεδρος της Ευρ. Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, επισημαίνοντας πως όλα θα εξεταστούν «πολύ προσεκτικά» από τον EMA σε επίπεδο ασφάλειας και αποτελεσματικότητας. Αν η ευρωπαϊκή ρυθμιστική αρχή τους δώσει έγκριση, κάθε χώρα θα λάβει τα εμβόλια ταυτόχρονα με βάση το μέγεθος του πληθυσμού της.

Επιδιώκοντας να μην εμφανίσει την Ε.Ε. ως... φαταούλα, η Φον ντερ Λάιεν ανέφερε πως οι Βρυξέλλες προσπαθούν να διασφαλίσουν τη διάθεση εμβολίων και για τον αναπτυσσόμενο κόσμο, προσθέτοντας πως Ευρ. Επιτροπή και κράτη-μέλη έχουν συνεισφέρει 800 εκατομμύρια ευρώ στο διεθνές πρόγραμμα Covax υπό τον ΠΟΥ που θα προμηθεύσει με εμβόλια 92 χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος.

«Κάθε κυβέρνηση θέλει δικαίως να κάνει τα πάντα για να προστατεύσει τους πολίτες της. Υπάρχει όμως τώρα ένας πραγματικός κίνδυνος οι πιο φτωχοί και πιο ευάλωτοι να ποδοπατηθούν μέσα στον πανικό για τα εμβόλια» είχε προειδοποιήσει τη Δευτέρα ο επικεφαλής του ΠΟΥ, Τέντρος Αντανόμ Γκεμπρεγεσούς, διαμηνύοντας πως χρειάζονται επειγόντως φέτος 4,3 δισεκατομμύρια δολάρια -και τουλάχιστον άλλα 23,8 δισ. δολάρια το 2021- για μαζική προμήθεια όχι μόνο εμβολίων αλλά και διαγνωστικών τεστ και φαρμάκων στις 92 αυτές χώρες. Εχουν αρχίσει δε να εντείνονται οι αξιώσεις για διαφάνεια στην εν εξελίξει κούρσα για τα εμβόλια και τις αλλεπάλληλες συμφωνίες για την απόκτησή τους σχεδόν πάντα με το αζημίωτο, με το έναν ή τον άλλο τρόπο.

Τι δεν λένε

«Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα (MSF) καλωσορίζουν τη δέσμευση της AstraZeneca [σ.σ. και του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης] για πώληση του εμβολίου σε τιμή χωρίς κέρδος κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Στην πραγματικότητα όμως πρόκειται για κενή υπόσχεση, αν δεν μπορούμε να τεκμηριώσουμε τους σημαντικούς αυτούς ισχυρισμούς με στοιχεία» κατήγγειλε ο εκπρόσωπος της ανθρωπιστικής οργάνωσης, Ροζ Σκορς.

Οι MSF λοιπόν ζητούν από τη βρετανική φαρμακευτική εταιρεία να δημοσιοποιήσει τα συμβόλαια που έχει υπογράψει με κυβερνήσεις, υποψιασμένοι ότι σε αυτά ίσως κρύβονται ρήτρες που περιορίζουν μεν την τιμή στα 3 δολάρια ανά δόση, μόνον όμως έως ότου η εταιρεία κηρύξει (μονομερώς και αυθαιρέτως) το τέλος της υγειονομικής κρίσης, πιθανώς στα μέσα του επόμενου καλοκαιριού. «Αυτό ενδέχεται να σημαίνει πως, μετά τον Ιούλιο του 2021, η AstraZeneca θα μπορούσε να χρεώνει τις κυβερνήσεις και άλλους αγοραστές με υψηλές τιμές για ένα εμβόλιο που χρηματοδοτήθηκε αποκλειστικά από τους [σ.σ. φορολογούμενους] πολίτες» συμπλήρωσε ο Σκορς, θυμίζοντας πως η εταιρεία έχει λάβει πάνω από ένα δισεκατομμύριο δολάρια σε δημόσια χρηματοδότηση...

Μερίδιο στην παγκόσμια αγορά εμβολίων αποζητά ευλόγως, εν τω μεταξύ, τόσο η Κίνα όσο και η Ρωσία. Πέραν άλλωστε της τεράστιας ζήτησης για να καλυφθούν οι ανάγκες σε όλη την υφήλιο, αεροπορικές εταιρείες (όπως η αυστραλιανή Quantas) σκοπεύουν να καταστήσουν υποχρεωτικό τον εμβολιασμό κατά του νέου κορονοϊού στις μελλοντικές διεθνείς τους πτήσεις.

Ειδικά η Μόσχα πασχίζει να δείξει πως το Sputnik V, το πρώτο από τρία πειραματικά εμβόλια που αναπτύσσουν Ρώσοι επιστήμονες, δεν είναι μόνο εξίσου ασφαλές και αποτελεσματικό με εκείνα εταιρειών της Δύσης, αλλά και ανταγωνιστικό σε επίπεδο τιμής. Χθες λοιπόν ανακοινώθηκε αφενός πως η αποτελεσματικότητα του Sputnik V ξεπερνά το 95%, βάσει νέων προσωρινών δεδομένων από την τρίτη φάση κλινικών δοκιμών, αφετέρου πως θα κοστολογηθεί κάτω από τα 10 δολάρια ανά δόση. Το υποψήφιο εμβόλιο δύο δόσεων βασίζεται σε δύο τύπους του αδενοϊού του κοινού κρυολογήματος. Ορισμένοι δυτικοί επιστήμονες επιμένουν πως έχουν γίνει εκπτώσεις στην ταχύτατη διαδικασία δοκιμής και έγκρισής του, με τους Ρώσους να αντιτείνουν πως πρόκειται για βρόμικη εκστρατεία με σκοπό να πληγεί η αξιοπιστία και η διάθεσή του, εν μέσω παραγγελιών για περισσότερες από 1,2 δισεκατομμύριο δόσεις από 50 και πλέον χώρες.