«Πριονίζοντας» το αμερικανικό εμπάργκο

Το αμερικανικό πρακτορείο Bloomberg εύστοχα χαρακτήρισε την κίνηση «αυτοπροστασία της Ευρώπης από τα καπρίτσια του Τραμπ». Αναλυτές βλέπουν πίσω από αυτήν ευρύτερες παραμέτρους, με ευθεία ευρωπαϊκή αμφισβήτηση της διπλωματικής και οικονομικής ισχύος των ΗΠΑ...

Τέσσερις μήνες μετά την προαναγγελία σύστασής του, ο επονομαζόμενος Instex («Εργαλείο για την Υποστήριξη των Εμπορικών Συναλλαγών») πήρε από χθες σάρκα και οστά με μπροστάρηδες τις Γαλλία-Γερμανία-Βρετανία, κατόπιν στενών διαβουλεύσεων με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και με κατ’ αρχήν στόχο τη διάσωση της διεθνούς συμφωνίας του 2015 για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, σε πείσμα της μονομερούς αποχώρησης της Ουάσινγκτον.

Πρόκειται ουσιαστικά για έναν ευρωπαϊκό χρηματοπιστωτικό φορέα, που όπως ανακοινώθηκε «θα βοηθά και θα διασφαλίζει οικονομικές οντότητες στην επιδίωξη νόμιμης επιχειρηματικής δραστηριότητας με το Ιράν», πρακτικά προς αποφυγήν των δευτερογενών κυρώσεων από τις ΗΠΑ.

Με έδρα το υπουργείο Οικονομικών της Γαλλίας, υπό τη διοίκηση του Γερμανού τραπεζίτη (πρώην στελέχους της Commerzbank) Περ Φίσερ και υπό την εποπτεία συμβουλίου του οποίου θα προΐσταται ο Βρετανός διπλωμάτης Σάιμον Μακντόναλντ, ο Instex αναμένεται να γίνει πλήρως λειτουργικός εντός του έτους.

Σε αρχικό στάδιο, θα εξυπηρετεί τις εμπορικές συναλλαγές κυρίως σε τρόφιμα και φάρμακα: σε τομείς, δηλαδή, που δεν έχουν στοχοποιηθεί από τις κυρώσεις των ΗΠΑ κατά του Ιράν, αλλά είχαν περιοριστεί οι συναλλαγές λόγω απροθυμίας ευρωπαϊκών τραπεζών να διευκολύνουν τις πληρωμές, υπό τον φόβο αμερικανικών αντιποίνων.

«Αναζητούσαμε τρόπους για να πετύχουμε αυτή τη συμφωνία, καθώς πιστεύουμε ακράδαντα ότι εξυπηρετεί τα στρατηγικά συμφέροντα ασφάλειας στην Ευρώπη», τόνισε ο Γερμανός ΥΠΕΞ, Χάικο Μάας. «Με το Ηνωμένο Βασίλειο να σχεδιάζει έξοδο από την Ε.Ε.», επισημαίνει η Guardian, «το Λονδίνο έχει λιγότερα κίνητρα απ’ ό,τι οι Γάλλοι και Γερμανοί πολιτικοί για να αποτελέσει αυτός ο φορέας την απαρχή μιας ευρύτερης προσπάθειας για την καθιέρωση ενός συστήματος συναλλαγών βασισμένου στο ευρώ, ως ανταγωνιστή του αμερικανικού δολαρίου». Μέσω του Instex, συμπληρώνει, «ευελπιστούν ότι θα διατρανώσουν την ευρωπαϊκή οικονομική κυριαρχία έναντι της αποφασιστικότητας της Ουάσινγκτον να επιβάλει την εξωτερική πολιτική της στην Ευρώπη».

Ενισχυτικά σε αυτό, υπογραμμίζει το Bloomberg, λειτουργούν «οι φόβοι των Ευρωπαίων για την ολοένα και πιο ιδιότροπη στάση του Αμερικανού προέδρου Τραμπ απέναντι στις διεθνείς συμφωνίες. Ολο και περισσότερο, Ευρωπαίοι αξιωματούχοι βλέπουν το διατλαντικό ρήγμα για τις κυρώσεις κατά του Ιράν ως προάγγελο άλλων, πιο σημαντικών κρίσεων. (...) «Μεταξύ άλλων», αναφέρει, «η Γερμανία ανησυχεί για το ότι η κυβέρνηση Τραμπ μπορεί να εφαρμόσει δευτερογενείς κυρώσεις θέτοντας σε κίνδυνο τον αγωγό φυσικού αερίου Nord Stream 2 και γενικότερα το εμπόριο μεταξύ Ε.Ε. και Ρωσίας».

Προσώρας, η Ουάσινγκτον δείχνει να τηρεί στάση αναμονής, τρίζοντας τα δόντια. «Οπως κατέστησε σαφές ο πρόεδρος, οντότητες που συνεχίζουν να επιδίδονται σε τιμωρητέα με κυρώσεις δραστηριότητα με το Ιράν κινδυνεύουν με σοβαρές συνέπειες», σχολίασε το Στέιτ Ντιπάρτμεντ.

Με επιφυλακτικότητα αντέδρασε η Τεχεράνη, που χαρακτήρισε τον ευρωπαϊκό φορέα «ένα πρώτο βήμα». Ομως «το επόμενο ζητούμενο είναι πώς προτίθενται οι ευρωπαϊκές εταιρείες να ενταχθούν στον μηχανισμό», σχολίασε ο Ιρανός υφυπουργός Εξωτερικών, Αμπάς Αρακσί. Η επιτυχία του εγχειρήματος, τόνισε, θα εξαρτηθεί από τις επικείμενες συναντήσεις Ιρανών και Ευρωπαίων ειδικών, συμπεριλαμβανομένων αξιωματούχων κεντρικών τραπεζών.