Παρά την έξοδο από το μνημόνιο, η λιτότητα παραμένει

«Η νίκη του ΣΥΡΙΖΑ είναι ένδειξη αλλαγής της πολιτικής κατεύθυνσης που συντελείται στην Ευρώπη και εξάντλησης των πολιτικών λιτότητας» δήλωσε ο Αντόνιο Κόστα, ο νέος γενικός γραμματέας των Πορτογάλων Σοσιαλιστών, που προσδοκά να είναι ο μεγάλος νικητής των εκλογών του Οκτωβρίου. Ο ηγέτης της αντιπολίτευσης επέκρινε έτσι τις πολιτικές που αναλήφθηκαν σε εφαρμογή του μνημονίου, το οποίο υπέγραψε τον Μάιο του 2011 ο πρώην ηγέτης του κόμματός του, πρωθυπουργός Ζοζέ Σόκρατες, που σήμερα είναι φυλακισμένος για διαφθορά.

Ετσι, είναι οι νικητές των πρόωρων εκλογών εκείνης της χρονιάς -η κυβέρνηση συνασπισμού Σοσιαλδημοκρατών (PSD) και Χριστιανοδημοκρατών (CDS) του πρωθυπουργού Πέντρο Πάσος Κοέλιο- που χρεώνονται τις περικοπές στις κοινωνικές υπηρεσίες, το κόψιμο του 13ου και του 14ου μισθού, το πάγωμα των μισθών, την αύξηση των ωρών εργασίας και του ορίου συνταξιοδότησης, την αύξηση της φορολογίας και του ΦΠΑ, τη μαζική μετανάστευση των νέων, την αύξηση της ανεργίας κατά 20% και τη μείωση του ΑΕΠ κατά 18%. Η επιτυχής διάσωση σήμανε και την εκτόξευση του δημόσιου χρέους της χώρας στο 129% του ΑΕΠ (από 83% το 2009). Και συνέβαλε ώστε η περιουσία των 350 δισεκατομμυριούχων της χώρας να αυξηθεί κατά 13%, ενώ το ποσοστό όσων ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας έφτασε το 25% του πληθυσμού.

Η κυβέρνηση επιμένει στην επιτυχία της εξηγώντας πως τελείωσε η ύφεση, μειώνεται η ανεργία από το 18% στο 14%, δόθηκε αύξηση μισθών 4%, θα μπορούσε να είχε περικόψει κατά πολύ περισσότερα από 6 δισ. τις δημόσιες δαπάνες αν το Συνταγματικό Δικαστήριο δεν την υποχρέωνε να πάρει πίσω μέτρα (π.χ., μείωση συντάξεων ή κάποιων μισθών), η τρόικα έφυγε επίσημα από τη χώρα τον Μάιο του 2014 και θα αποπληρώσει νωρίτερα το δάνειο των 25 δισ. ευρώ του ΔΝΤ. Η λιτότητα, ωστόσο, ήρθε για να μείνει, ο προϋπολογισμός του 2015 προβλέπει κι άλλες περικοπές ώστε το έλλειμμα να μειωθεί κάτω του 3% και η χώρα θα παραμείνει υπό επιτήρηση για αρκετά χρόνια. Αν ο πρωθυπουργός Κοέλιο δεν μιλά για τις καταστροφικές συνέπειες που συνοδεύουν την επιτυχία του, ο αρχηγός των Σοσιαλιστών Κόστα αποφεύγει να αναφερθεί στον ομοϊδεάτη του πρώην πρωθυπουργό Ζοζέ Σόκρατες, που από τον περασμένο Νοέμβριο είναι φυλακισμένος κατηγορούμενος για διαφθορά, φοροδιαφυγή και ξέπλυμα βρόμικου χρήματος. Κατηγορίες που βαρύνουν και τον φίλο του επιχειρηματία Ρικάρντο Εσπίριτο Σάντος της ομώνυμης αυτοκρατορίας και της χρεοκοπημένης τράπεζας BES. Δύο σύμβολα των χρόνων της «υπερβολής» και του συστήματος της διαπλοκής: ο ένας ανακοίνωνε μεγαλειώδη έργα, ο άλλος τα χρηματοδοτούσε και φίλοι έκλειναν συμβάσεις για να τα υλοποιήσουν.

Δεν έχει ριζοσπαστικά κόμματα

Το 78% των Πορτογάλων θεωρεί ότι η οικονομική τους κατάσταση και η διαφθορά έχουν επιδεινωθεί την τελευταία τριετία αλλά πολλοί θα συμφωνήσουν με τον υπουργό Οικονομικών Αντόνιο Πίρες που σε συνέντευξή στην «El Pais» έλεγε με αφοπλιστική ειλικρίνεια: «Οι διαφορές μας με τους Σοσιαλιστές δεν είναι τόσο μεγάλες. Κι ούτως ή άλλως, είδαμε και την εναλλακτική στη Δεξιά». Στην Πορτογαλία δεν υπάρχουν ριζοσπαστικά κόμματα που να εναντιώνονται στη λιτότητα και να κεφαλαιοποιούν τόσο τη δυσαρέσκεια των πολιτών ώστε να απειλούν τον δικομματισμό. Ο Κόστα εμφανίζεται να έχει λάβει το μήνυμα και, αφού απομάκρυνε από το κόμμα όλους τους «σοκρατικούς», κατεβαίνει στις εκλογές αρνούμενος κάθε πιθανότητα συνεργασίας με την κυβερνώσα Δεξιά («μας χωρίζει ιδεολογική άβυσσος») και με σύνθημα τις οικονομικές αλλαγές και την «εξεύρεση εναλλακτικών της λιτότητας», με ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει για τις κυρίαρχες σήμερα ευρωπαϊκές πολιτικές. Οι δημοσκοπήσεις τού δίνουν την πρωτιά με 37,9% έναντι 26,9% των Σοσιαλδημοκρατών και 7,9% των Χριστιανοδημοκρατών. Ο συνασπισμός Κομμουνιστών και Πράσινων (CDU) φέρεται στο 9,3% και το Μπλόκο της Αριστεράς μόλις στο 3,5%. Οσο για το Juntos Podemos, ένα κίνημα πολιτών που αναδύθηκε από τους αγανακτισμένους στα πρότυπα του ισπανικού Podemos, τώρα επιχειρεί να συσταθεί σε κόμμα προκειμένου να συμμετάσχει στις εκλογές.