Μήπως... να το αφήσουμε;

Τίποτα δεν είναι το ίδιο την επόμενη μέρα σε Βαρκελώνη και Μαδρίτη. Μετά τον σάλο που προκάλεσαν η έφοδος της ισπανικής Εθνοφυλακής σε κυβερνητικά κτίρια της Καταλονίας και η σύλληψη 14 αξιωματούχων της τοπικής κυβέρνησης, καθώς και η ανάληψη των δημοσιονομικών της αυτόνομης περιφέρειας από την κεντρική κυβέρνηση, ένα περίεργο μούδιασμα διακρίνεται τόσο στο στρατόπεδο των Καταλανών εθνικιστών όσο και στο επιτελείο του πρωθυπουργού Μαριάνο Ραχόι.

Επίσημα, και οι δύο πλευρές εμμένουν στις θέσεις τους. Η μεν καταλανική κυβέρνηση επιμένει ότι το δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία θα γίνει κανονικά την 1η Οκτωβρίου. Χθες το απόγευμα μάλιστα, ο επικεφαλής της, Κάρλες Πουτζντεμόν, ανάρτησε στην ιστοσελίδα για το δημοψήφισμα τον κατάλογο των εκλογικών κέντρων στα οποία θα μπορεί να πάει ο κόσμος να ψηφίσει.

Ο δε Ισπανός πρωθυπουργός επιμένει ότι το δημοψήφισμα είναι παράνομο και θα κάνει τα πάντα προκειμένου να εμποδίσει τη διεξαγωγή του. Παράλληλα, όμως, από τη Μαδρίτη εκπέμπονται μηνύματα του τύπου «αφήστε στην άκρη το δημοψήφισμα και θα τα βρούμε». Επιπλέον, η κυβέρνηση Ραχόι ανέβαλε για μία εβδομάδα την προγραμματισμένη για σήμερα συζήτηση στη Βουλή για τον προϋπολογισμό εξαιτίας της καταλανικής κρίσης.

Χθες, έγιναν νέες διαδηλώσεις στην Καταλονία. Χιλιάδες άνθρωποι, πολλοί κρατώντας καταλανικές σημαίες, συγκεντρώθηκαν έξω από το Ανώτατο Δικαστήριο της αυτόνομης περιφέρειας στη Βαρκελώνη, απαιτώντας την απελευθέρωση των 12 αξιωματούχων της τοπικής κυβέρνησης που παρέμεναν υπό κράτηση και φωνάζοντας «θα ψηφίσουμε». «Το σύνθημά μας είναι “δεν φοβόμαστε”», είπε μια νεαρή διαδηλώτρια. «Θέλουμε να ψηφίσουμε γιατί έχουμε το δικαίωμα να αποφασίσουμε, ανεξάρτητα από το τι θα ψηφίσουμε».

«Οι κανόνες αλλοιώθηκαν»

Ωστόσο, το Νο 2 της τοπικής κυβέρνησης παραδέχτηκε χθες ότι τα πράγματα έχουν αλλάξει μετά την προχθεσινή μεγάλης έκτασης αστυνομική επιχείρηση. «Είναι φανερό πως οι κανόνες του παιχνιδιού αλλοιώθηκαν», δήλωσε στο καταλανικό τηλεοπτικό δίκτυο TV3 ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Οριόλ Ζουνκέρας. «Το γεγονός ότι αυτό το δημοψήφισμα δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί μέσα στις συνθήκες που θα επιθυμούσαμε είναι προφανές, καθώς θα θέλαμε όλοι οι πολίτες αυτής της χώρας να μπορούν να κυκλοφορούν χωρίς να συλλαμβάνονται», συνέχισε.

Πρόσθεσε, ωστόσο, ότι η τοπική κυβέρνηση θα κάνει τα πάντα ώστε η ψηφοφορία να πραγματοποιηθεί την 1η Οκτωβρίου. Δημιουργούνται όντως σοβαρά ερωτήματα για το κατά πόσο θα μπορέσει να πραγματοποιηθεί το δημοψήφισμα σε καθαρά πρακτικό επίπεδο, με την αστυνομία να απειλεί ότι θα κλείσει τα εκλογικά κέντρα, χωρίς ψηφοδέλτια -τα περισσότερα έχουν κατασχεθεί- και χωρίς κέντρο συγκέντρωσης εκλογικών αποτελεσμάτων. Και, κυρίως, πόσο έγκυρο θα θεωρείται το αποτέλεσμα που θα προκύψει από μια τέτοια διαδικασία, εφόσον τελικά πραγματοποιηθεί.

Ο Πουτζντεμόν, αντίθετα, εξέπεμψε άλλα, πιο επιθετικά μηνύματα. «Η αυτονομία της Καταλονίας έχει ουσιαστικά ανασταλεί εξαιτίας της αντιδημοκρατικής στάσης της ισπανικής κυβέρνησης», έγραψε χθες σε άρθρο του στη βρετανική Guardian. «Αυτή η κατάσταση μας πηγαίνει πίσω στο σκοτεινό παρελθόν της χώρας, όταν η λέξη δημοκρατία δεν υπήρχε στο ισπανικό λεξιλόγιο.

Αυτό που συμβαίνει σήμερα στην Καταλονία δεν θα μπορούσε να συμβεί πουθενά αλλού στην Ευρωπαϊκή Ενωση». Κατηγόρησε επίσης την ισπανική κυβέρνηση (και είναι αλήθεια) ότι «αντί να ξεκινήσει διάλογο, προτίμησε τον δρόμο της αστυνομίας και των δικαστών, οδηγώντας μας εκτός των ορίων μιας αξιοπρεπούς δημοκρατίας».

Στο μεταξύ, ίσως μετά την έντονη κατακραυγή για την αστυνομική επιχείρηση, η Μαδρίτη δίνει σημάδια ότι υιοθετεί την τακτική του μαστίγιου και του καρότου. Από τη μια, το Συνταγματικό Δικαστήριο προειδοποίησε ότι θα επιβάλει πρόστιμα ύψους 6.000 - 12.000 ευρώ σε όσους Καταλανούς αξιωματούχους συνεχίσουν να εργάζονται για την πραγματοποίηση του δημοψηφίσματος. Από την άλλη όμως, ο Ισπανός υπουργός Οικονομίας Λουίς δε Γκίντος διεμήνυσε μέσω των Financial Times ότι η κυβέρνηση είναι διατεθειμένη να προσφέρει περισσότερη αυτονομία στην Καταλονία εφόσον ξεχάσει την «παρωδία» του δημοψηφίσματος.

«Αφού αφήσουν στην άκρη τα σχέδια περί ανεξαρτησίας (...) μπορούμε να μιλήσουμε για τη μεταρρύθμιση του συστήματος χρηματοδότησης και άλλα ζητήματα», είπε σε συνέντευξή του στη βρετανική εφημερίδα. Πρόσθεσε μάλιστα ότι σήμερα η κυβέρνηση είναι πιο ανοιχτή στις προτάσεις για μεγαλύτερη αυτονομία που έκανε το 2012 ο πρώην επικεφαλής της καταλανικής κυβέρνησης Αρτούρ Μας. «Το 2012», είπε, «βρισκόμασταν εν μέσω της οικονομικής κρίσης (...) τώρα όμως η κατάσταση έχει αλλάξει, έχουμε μεγαλύτερη δημοσιονομική ευελιξία, ανάκαμψη κι αυτό ανοίγει νέες ευκαιρίες για διάλογο». Βέβαια, θα προσθέταμε, αν ο διάλογος είχε ξεκινήσει τότε, ίσως να είχε αποφευχθεί η σημερινή έκρυθμη κατάσταση.

«Δεν μοιάζει πιθανό ότι το δημοψήφισμα της 1ης Οκτωβρίου θα πραγματοποιηθεί», σχολίαζε ο δημοσιογράφος Ιγνάθιο Εσκολάρ στην αριστερή διαδικτυακή εφημερίδα El Diario. «Το πρόβλημα», συνέχιζε, «είναι το τίμημα, το κόστος της συνύπαρξης και ποιοι από εμάς θα το πληρώσουμε».