Φαιντανύλη: η «Κινέζα» που αναστατώνει τις ΗΠΑ

«Οι δασμοί που ανακοινώθηκαν είναι απαραίτητοι ώστε να καταστούν υπόλογοι η Κίνα, το Μεξικό και ο Καναδάς για τις υποσχέσεις τους να σταματήσουν τις ροές ναρκωτικών προς τις ΗΠΑ». Με μια μακροσκελή ανακοίνωση στο Truth Social, το προσωπικό του μέσο κοινωνικής δικτύωσης, ο Ντόναλντ Τραμπ έκανε πράξη την περασμένη εβδομάδα την απειλή του για εμπορικό πόλεμο, επιβάλλοντας δασμούς στις παραπάνω χώρες, καθιστώντας τες υπαίτιες για τη σοβαρότατη κρίση των οπιοειδών που αντιμετωπίζει η χώρα του.

Ο Καναδάς και το Μεξικό πήραν προσωρινά αναστολή, μετά τη «συμμόρφωσή» τους με τους όρους του Αμερικανού προέδρου για άμεση ενίσχυση των συνοριακών ελέγχων με αποστολή στρατού. Οχι όμως και η Κίνα, ο «ελέφαντας στο δωμάτιο», ο υπ’ αριθμόν ένα αντίπαλος των ΗΠΑ στο επίπεδο της παγκόσμιας πολιτικής και οικονομικής κυριαρχίας.

Διεθνείς διαδρομές και βρόμικα πολιτικά παιχνίδια. Κίνα, Μεξικό, ΗΠΑ και στη μέση η φαιντανύλη. Ενα τρίγωνο θανάτου. Η Κίνα βάζει τις πρώτες ύλες. Το Μεξικό την παραγωγή. Οι ΗΠΑ την κατανάλωση. Μια κατανάλωση που κορυφώθηκε κατά την περίοδο της πανδημίας και ευθύνεται για περισσότερους από 74.000 θανάτους το 2023. Πάνω από τα δύο τρίτα των συνολικά 107.543 θανάτων εκείνη τη χρονιά από υπερβολική δόση ναρκωτικών ουσιών (294 θάνατοι την ημέρα, κατά μέσο όρο), σύμφωνα με τα αμερικανικά CDC, τα Κέντρα Ελέγχου Ασθενειών. Αυτό που ξεκίνησε τη δεκαετία του 2000 ως πρόβλημα υπερσυνταγογράφησης οπιούχων φαρμάκων εξελίχθηκε σε μια νέα μάστιγα φτηνών συνθετικών ναρκωτικών που έχουν κατακλύσει τη μαύρη αγορά.

Μια κατά τα άλλα νόμιμη ουσία

Η ειρωνεία είναι ότι στην πραγματικότητα η φαιντανύλη μια νόμιμη, συνταγογραφούμενη φαρμακευτική ουσία, η οποία ανακαλύφθηκε το 1960 από τον Βέλγο γιατρό Πολ Γιάνσεν και χρησιμοποιείται ως αναισθητικό στις επεμβάσεις και ως ισχυρό παυσίπονο. Χορηγείται με συνταγή σε καρκινοπαθείς και σε άτομα που βρίσκονται σε μετεγχειρητικό στάδιο ή πάσχουν από ισχυρούς πόνους. Χωρίς ιατρική συνταγή και αυστηρή παρακολούθηση όμως, μπορεί να μεταβληθεί σε ένα θανατηφόρο όπλο. Σύμφωνα με την DEA, την Υπηρεσία Δίωξης Ναρκωτικών των ΗΠΑ, ένα μιλιγκράμ φαιντανύλης είναι εξίσου ισχυρό με 50 μιλιγκράμ ηρωίνης ή 100 μιλιγκράμ μορφίνης. Δύο μικρογραμμάρια, όσο 10 κόκκοι αλάτι, είναι αρκετά για να προκαλέσουν θάνατο από υπερβολική δόση.

Η παράνομη φαιντανύλη είναι επίσης άμεσα εθιστική και πολύ οικονομική. Ενα χάπι, αναμειγμένο με άλλες ουσίες, μπορεί να φτάσει να πωλείται κάτω από ένα δολάριο στη μαύρη αγορά. Γεγονός που εξηγεί τη μεγάλη της ζήτηση και τον λόγο για τον οποίο έχει εκτοπίσει από την πιάτσα άλλα, γνωστά ναρκωτικά.

Το ταξίδι της παράνομης φαιντανύλης ξεκινά από την Κίνα. Εξ ου και δύο από τις ονομασίες της στην αμερικανική αργκό είναι China Girl (κορίτσι από την Κίνα) ή China White (η λευκή από Κίνα). Σε πολλά εργοστάσια της χώρας παράγονται τα συστατικά που χρησιμοποιούνται για την παρασκευή της φαιντανύλης. Οι διαχωριστικές γραμμές εκεί κάπως θολώνουν γιατί πολλές από αυτές τις ουσίες προορίζονται για την παρασκευή νόμιμων φαρμάκων. Η Κίνα, για παράδειγμα, χαρακτήρισε το 2019 ως ναρκωτικό τη φαιντανύλη και στη συνέχεια πρόσθεσε στη λίστα και ορισμένες από τις ουσίες που την αποτελούν. Οχι όμως όλες.

«Εχεις να κάνεις με κάποια τεράστια κενά στα οποία διάφοροι εγκληματίες ασχολούνται με την πώληση νόμιμων προϊόντων, ωστόσο γνωρίζουν ότι τα πουλούν σε εγκληματικές οντότητες», είπε σε πρόσφατο ρεπορτάζ του BBC η Βάντα Φέλμπαμπ-Μπράουν, υπεύθυνη εξωτερικής πολιτικής στο Ινστιτούτο Brookings.

Η Κίνα σε πρόσφατη ανακοίνωσή της είπε ότι διαθέτει μία από τις αυστηρότερες νομοθεσίες παγκοσμίως περί ναρκωτικών και ότι έχει διεξαγάγει στο παρελθόν κοινές επιχειρήσεις με τις ΗΠΑ. «Οι ΗΠΑ», τόνισε, «πρέπει να εξετάσουν και να επιλύσουν το πρόβλημά τους με τη φαιντανύλη». Ανάλογη στάση είχαν τηρήσει και παλιότερα απέναντι στο Μεξικό. Το 2023, ο πρώην πρόεδρος της χώρας, Μανουέλ Λόπες Ομπραδόρ, δεχόμενος έντονες πιέσεις από τις ΗΠΑ, ζήτησε με επιστολή του προς τον Κινέζο ομόλογό του, Σι Τζινπίνγκ, να λάβει μέτρα για να περιοριστεί η παραγωγή συνθετικών ναρκωτικών. Η απάντηση που έλαβε ήταν ότι δεν υφίσταται λαθρεμπόριο φαιντανύλης μεταξύ Κίνας και Μεξικού και ότι το Πεκίνο δεν ευθύνεται επ’ ουδενί τρόπω για την κρίση των οπιοειδών.

Κοκτέιλ με ηρωίνη και κοκαΐνη

Το Μεξικό είναι η βασική χώρα παρασκευής της φαιντανύλης που προορίζεται για την αμερικανική μαύρη αγορά και αποτελεί ιδιαίτερα επικερδή μπίζνα για τα καρτέλ, τα οποία έχουν αφήσει σε δεύτερη μοίρα τη διακίνηση των «κλασικών» ναρκωτικών. Η παρασκευή γίνεται σε παράνομα, φυσικά, εργαστήρια υπό τον έλεγχο των καρτέλ.

Η φαιντανύλη συχνά αναμειγνύεται με ηρωίνη, κοκαΐνη και άλλες ναρκωτικές ουσίες, πράγμα που αυξάνει τη δραστικότητα, αλλά και την επικινδυνότητά της. Πολλοί άνθρωποι στις ΗΠΑ που αγόρασαν χάπια φαιντανύλης από το ίντερνετ ή από κάποιον ντίλερ πέθαναν από υπερβολική δόση χωρίς να γνωρίζουν τι πραγματικά έπαιρναν. Και αντίστροφα, χρήστες πέθαναν ή έφτασαν στα όρια του θανάτου χωρίς να γνωρίζουν ότι η ουσία που έπαιρναν ήταν αναμεμειγμένη με φαιντανύλη.

Αφού παρασκευαστούν τα χάπια, στη συνέχεια εξάγονται στις ΗΠΑ διά ξηράς, ως επί το πλείστον, ή διά θαλάσσης, συχνά καμουφλαρισμένα μέσα σε νόμιμα φορτία, όπως συσκευασίες νόμιμων συνταγογραφούμενων φαρμάκων. Γεγονός που προϋποθέτει μια αλυσίδα διαφθοράς που ξεκινά από τα παράνομα εργαστήρια του Μεξικού και καταλήγει στα τελωνεία των συνόρων.

Από τον Σεπτέμβριο του 2024, σύμφωνα με την CBP, την αμερικανική Υπηρεσία Τελωνείων και Συνοριακών Ελέγχων, έχουν κατασχεθεί στις ΗΠΑ 2,04 τόνοι φαιντανύλης. Από όλες αυτές τις ποσότητες, το 98% εντοπίστηκε στα σύνορα με το Μεξικό και λιγότερο από 1% στα βόρεια σύνορα με τον Καναδά, παρόλο που ο Τραμπ έβαλε και τις δύο χώρες στην ίδια ζυγαριά σε ό,τι αφορά την ευθύνη τους ως προς το πρόβλημα της διακίνησης.

H «καλοσύνη» των πλουσίων

Πριν από λίγες μέρες, το δημοτικό συμβούλιο του Σαν Φρανσίσκο ενέκρινε με συντριπτική πλειοψηφία την παροχή έκτακτων εξουσιών στον νεοεκλεγέντα δήμαρχο Ντάνιελ Λούρι προκειμένου να βρει τρόπους για να αντιμετωπίσει την επιδημία της φαιντανύλης που μαστίζει την πόλη. O Λούρι, «μετριοπαθής» Δημοκρατικός, πλούσιος επιχειρηματίας, φιλάνθρωπος και απόγονος της δυναστείας των Levi Strauss, αν και άπειρος πολιτικά, έχει ισχυρούς φίλους στους οποίους υπολογίζει για να αντιμετωπίσει το πρόβλημα της αστεγίας και της εκτεταμένης χρήσης ναρκωτικών σε δημόσιους χώρους.

Σκοπεύει, λοιπόν, να χρησιμοποιήσει τις έκτακτες εξουσίες του για να παρακάμψει τις χρονοβόρες διαδικασίες με μελέτες και ψηφοφορίες στο δημοτικό συμβούλιο και να ζητήσει απευθείας δωρεές από πλούσιους ιδιώτες για να ενισχύσει τα άσυλα και τα κέντρα απεξάρτησης με προσωπικό, κλίνες και άλλο απαραίτητο εξοπλισμό. Μια κίνηση που, ωστόσο, έχει ξεσηκώσει αντιδράσεις, καθώς αρκετοί θεωρούν ότι μετατοπίζεται το πρόβλημα και οι πλούσιοι, οι οποίοι θα πρέπει να φορολογούνται πολύ περισσότερο, απαλλάσσονται διά της φιλανθρωπίας.

«Τα δεινά της κοινωνίας δεν γιατρεύονται με μια εφάπαξ προσφορά. Ο μόνος ασφαλής τρόπος για να εξασφαλίσεις έσοδα είναι οι φόροι», δήλωσε στο Bloomberg ο πρώην πρόεδρος του δημοτικού συμβουλίου του Σαν Φρανσίσκο, Ααρον Πέσκιν. Να όμως που στον καπιταλισμό δεν υπάρχουν αδιέξοδα. Για τους πλούσιους...

Μαύρα πρόβατα οι παράτυποι μετανάστες

Ο Αμερικανός πρόεδρος τους δαιμονοποεί συλλήβδην ως διακινητές ναρκωτικών

Κι ενώ οι Ρεπουμπλικανοί, με προεξάρχοντα τον Ντόναλντ Τραμπ, έχουν δαιμονοποιήσει τους παράτυπους μετανάστες ως λαθρεμπόρους ναρκωτικών, μεταξύ πολλών άλλων, η πραγματικότητα διαφωνεί μαζί τους.

Πριν από δύο χρόνια, το υπεράνω πάσης αριστερής υποψίας Ινστιτούτο Cato πραγματοποίησε έρευνα που έδειχνε ότι το 89% των ατόμων που έχουν καταδικαστεί στις ΗΠΑ για παράνομη διακίνηση φαιντανύλης είναι Αμερικανοί πολίτες. Επιπλέον, το 93% της παράνομης φαιντανύλης κατάσχεται από επίσημα φορτία σε συνοριακούς ελέγχους, ενώ το ποσοστό που διακινείται από παράτυπους μετανάστες είναι πολύ μικρό.

Κι όμως, το 60% των Ρεπουμπλικανών ψηφοφόρων, σύμφωνα με προεκλογική έρευνα του NPR-Ipsos, πιστεύει ότι η φαιντανύλη έρχεται στις ΗΠΑ από ανθρώπους που διασχίζουν παράνομα τα σύνορα. Θύματα μιας εσκεμμένης παραπληροφόρησης που εξυπηρετεί την ακροδεξιά ατζέντα του Τραμπ και του επιτελείου του. «Οι απόπειρες του Τραμπ να συνδέσει τη μετανάστευση με το λαθρεμπόριο της φαιντανύλης βρίσκουν απήχηση σε κάποιους Αμερικανούς γιατί προσφέρουν μια σύντομη και απλή απάντηση σε ένα σύνθετο πρόβλημα. Αυτό ίσως λειτουργεί παρηγορητικά για κάποιους γονείς που κατηγορούν τους εαυτούς τους για τον εθισμό ή τον θάνατο του παιδιού τους», λέει στην Guardian ο Γκιλ Κερκιλόφσκι, πρώην επικεφαλής της Υπηρεσίας Προστασίας των Συνόρων επί κυβέρνησης Ομπάμα.

Το λαθρεμπόριο, στο μεταξύ, συνεχίζεται κανονικά. Το ίδιο και οι θάνατοι από υπερβολική δόση. «Το παιχνίδι αλληλοκατηγοριών ανάμεσα σε ΗΠΑ, Μεξικό και Κίνα δεν επιτρέπει στις εμπλεκόμενες χώρες να αντιμετωπίσουν τα αίτια και τις συνέπειες της κρίσης της φαινταλύνης, όπως η ανισότητα, η βία, η παιδεία και η πρόσβαση σε θεραπεία και σωστή υγειονομική περίθαλψη», κατέληγε σχετικό άρθρο του Stanford International Policy Review που είχε δημοσιευτεί στο τέλος του 2023 και παραμένει εξαιρετικά επίκαιρο. Σήμερα μάλιστα, με όλες τις κινήσεις Τραμπ εντός κι εκτός ΗΠΑ, τα προγνωστικά για την ουσιαστική αντιμετώπιση του προβλήματος γίνονται ακόμα πιο δυσοίωνα.