Είναι μία από τις πιο εμβληματικές φωτογραφίες του 20ού αιώνα. Δείχνει παιδάκια να τρέχουν έντρομα να ξεφύγουν από τις αμερικανικές εμπρηστικές βόμβες ναπάλμ που είχαν πέσει στο χωριό τους. Σε πρώτο πλάνο, ένα εννιάχρονο κοριτσάκι ολόγυμνο, με εγκαύματα στο σώμα. Η φωτογραφία, η οποία δημοσιεύθηκε το 1972 με επίσημο τίτλο «Ο τρόμος του πολέμου», αλλά καταγράφτηκε στη συλλογική μνήμη ως «κορίτσι των ναπάλμ», κέρδισε έναν χρόνο αργότερα το βραβείο World Press Photo κι ένα Pulitzer. Kαι ήταν από εκείνες τις φοβερές εικόνες που συνέβαλαν στο να γιγαντωθεί η παγκόσμια κατακραυγή κατά του φονικού πολέμου που διεξήγαγαν οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής στο Βιετνάμ.
Για χρόνια, αυτό το καρέ αποδιδόταν στον Βιετναμέζο φωτογράφο Νικ Ουτ, ο οποίος δούλευε για το Associated Press στη Σαϊγκόν. Ο Ουτ, 74 ετών σήμερα, ζει πλέον μόνιμα στις ΗΠΑ. Εκείνο το «κλικ» της 8ης Ιουνίου 1972 τον έκανε έναν από τους διασημότερους φωτορεπόρτερ στον κόσμο.
Ενας οδηγός που έβγαζε μεροκάματο
Ισως όμως τα πράγματα να μην έγιναν ακριβώς έτσι. Οπως διαβάζουμε σε ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον ρεπορτάζ της βρετανικής εφημερίδας Guardian, το World Press Photo αποφάσισε να αφαιρέσει λόγω αμφιβολιών το βραβείο από τον φωτογράφο ύστερα από εσωτερική έρευνα μηνών σχετικά με την πατρότητά της, τα αποτελέσματα της οποίας δόθηκαν χθες στη δημοσιότητα. Οχι όμως και από την ίδια τη φωτογραφία, η οποία παρέμενει αληθινή και βραβευμένη.
Η αντιπαράθεση ξεκίνησε στις αρχές του 2025 με αφορμή το ντοκιμαντέρ «The Stringer» («Ο ανεξάρτητος φωτορεπόρτερ») που προβλήθηκε στο φεστιβάλ Sundance και αμφισβητεί τη μέχρι τώρα επικρατούσα εκδοχή. Οι δημιουργοί του ισχυρίζονται ότι τη φωτογραφία δεν την τράβηξε ο Ουτ, αλλά ένας άλλος Βιετναμέζος φωτογράφος, ο Νγκουγέν Ταν Νγκε. Ο Νγκουγέν δεν ήταν υπάλληλος του AP. Εργαζόταν ως οδηγός για λογαριασμό του αμερικανικού δικτύου NBC. Παράλληλα τραβούσε φωτογραφίες, μερικές από τις οποίες πουλούσε στο ΑΡ. Το πρακτορείο, λέει ο Νγκουγέν, αρνήθηκε να βάλει το όνομά του στην εν λόγω φωτογραφία επειδή ο ίδιος δεν ανήκε στο τακτικό προσωπικό του.
Στο «The Stringer», σε σκηνοθεσία Μπάο Νγκουγέν, εμφανίζονται διάφοροι μάρτυρες που ισχυρίζονται ότι ο Νγκε πούλησε για 20 δολάρια ένα αντίτυπο της φωτογραφίας στον υπεύθυνο του φωτογραφικού τμήματος του ΑΡ στη Σαϊγκόν, τον Χορστ Φάας. Ανάμεσά τους, ο αδερφός του Νγκε, ο οποίος φέρεται να πήγε τη φωτογραφία στο ΑΡ, η κόρη του, ο Καρλ Ρόμπινσον, επί πολλά χρόνια αρχισυντάκτης φωτογραφίας του ΑΡ στη Σαϊγκόν, ο οποίος ήταν ο πρώτος που ήρθε σε επαφή με τους δημιουργούς της ταινίας, καθώς και αρκετοί συνάδελφοί του, παλιοί φωτορεπόρτερ.
«Ο άλλος κέρδισε τα πάντα»
Οι δημιουργοί του «The Stringer» έκαναν τη δική τους έρευνα, κυρίως χάρη στη βοήθεια της γαλλικής ΜΚΟ Index, η οποία βρήκε ότι είναι «εξαιρετικά απίθανο» να τράβηξε ο Ουτ τη διάσημη φωτογραφία, με βάση τα σημεία στα οποία επιβεβαιωμένα βρισκόταν την ίδια μέρα και ώρα, για να βγάλει άλλες φωτογραφίες για λογαριασμό του ΑΡ, οι οποίες φέρουν την υπογραφή του.
Στην ταινία, ο Νγκουγέν, ο οποίος ζει κι αυτός πια μόνιμα στις ΗΠΑ, παραδέχεται πως είναι ο άνθρωπος που τράβηξε τη φωτογραφία. «Εγώ δούλεψα σκληρά για αυτή, αλλά τελικά ο άλλος κέρδισε τα πάντα», λέει.
Ο Νικ Ουτ δεν έχει πάρει μέχρι σήμερα θέση για την υπόθεση. Οι συντελεστές του «The Stringer» επιχείρησαν να έλθουν σε επαφή με την Κιμ Φουκ, το κοριτσάκι της φωτογραφίας, μεγάλη γυναίκα πια, καλλιτέχνιδα και ακτιβίστρια υπέρ της ειρήνης. Εκείνη όμως αρνήθηκε να μιλήσει on camera, χαρακτηρίζοντας «εξοργιστική» την επίθεση στον Νικ Ουτ και «ψευδή» όσα αφηγείται η ταινία.
Το ΑΡ, υπό τον θόρυβο της ταινίας, αναγκάστηκε να διεξαγάγει τη δική του έρευνα. Κατέληξε στο ότι «δεν υπάρχουν καθοριστικά στοιχεία που να επιβάλουν αλλαγή στο όνομα του φωτογράφου». Ομως η έρευνα του World Press Photo, από την πλευρά της, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι «με βάση την ανάλυση της τοποθεσίας, την απόσταση και την κάμερα που χρησιμοποιήθηκε εκείνη την ημέρα, οι φωτογράφοι Νγκουγέν Ταν Νγκε ή Χούιν Κονγκ Φουκ ίσως βρίσκονταν σε καταλληλότερο σημείο για να τραβήξουν τη φωτογραφία σε σχέση με τον Νικ Ουτ».
«Εχει σημασία να τονίσουμε», σημειώνει η εκτελεστική διευθύντρια του World Press Photo Τζουμάνα Ελ Ζέιν Χούρι, «ότι η φωτογραφία παραμένει αδιαμφισβήτητη κι ότι αναμφίβολα σηματοδοτεί μια αληθινή στιγμή στην Ιστορία, ο αντίκτυπος της οποίας είναι ακόμη ζωντανός στο Βιετνάμ, στις ΗΠΑ και σε ολόκληρο τον κόσμο». Κι αυτό μάλλον αξίζει να κρατήσουμε από τη συγκεκριμένη διαμάχη.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας