Το ελικόπτερο πέταξε, τα προβλήματα παραμένουν

Κάν’ το όπως ο αλήστου μνήμης νεοφιλελεύθερος πρόεδρος της Αργεντινής Φερνάντο ντε λα Ρούα τον Δεκέμβριο του 2001. Ή όπως ο Ρουμάνος δικτάτορας Νικολάε Τσαουσέσκου έναν άλλο Δεκέμβριο, εκείνον του 1989. Εχοντας βάψει τα χέρια της με το αίμα τουλάχιστον 300 διαδηλωτών (ξένοι διπλωμάτες, γράφει το TIME, ενημερώνουν τις κυβερνήσεις τους για περισσότερους από 1.000 νεκρούς) η 76χρονη πρωθυπουργός του Μπανγκλαντές Σέιχ Χασίνα μπήκε σε στρατιωτικό ελικόπτερο και δραπέτευσε στη χώρα-προστάτιδά της, την Ινδία. Προηγήθηκε εισβολή στην πρωθυπουργική κατοικία και «λυτρωτικό» πλιάτσικο. Υπό τα βλέμματα των φρουρών που δεν τόλμησαν να πυροβολήσουν, άλλος έπαιρνε για σουβενίρ μια πολυθρόνα σαλονιού, άλλος ένα βάζο κι άλλος ένα... ψάρι από το ψυγείο της κουζίνας.

Το ελικόπτερο πέταξε, τα προβλήματα παραμένουν. Κεντρικό πρόβλημα: ως μοναδικός εγγυητής εμφανίζεται ο στρατός. Ο ίδιος που με τα σώματα ασφαλείας και τις παρακρατικές οργανώσεις –π.χ. ένοπλους φιλοκαθεστωτικούς φοιτητές σε ρόλο αποσπασμάτων θανάτου– έχει αιματοκυλήσει από τα μέσα Ιουλίου τη χώρα.

Αφορμή στάθηκε η φοιτητική κινητοποίηση για σχεδιαζόμενες ρουσφετολογικές προσλήψεις στο δημόσιο, η οποία συντονίστηκε με το «φτάνει πια!» νέων, ανέργων, εργαζομένων, οικογενειαρχών, γυναικών και μικροεπιχειρηματιών. Και, ασφαλώς, πολιτικών κομμάτων, η δράση των οποίων παρακωλύεται, χιλιάδων αντιφρονούντων που σαπίζουν στις φυλακές και της γενικότερης αίσθησης ότι κυριαρχεί το τετράπτυχο διαφθορά παντού – πλουτισμός ημετέρων – λογοκρισία – ωμή καταστολή.

«Εμείς θα σχηματίσουμε προσωρινή κυβέρνηση. Θα ερευνήσουμε τις δολοφονίες και θα τιμωρήσουμε τους υπεύθυνους. Τώρα, οι φοιτητές πρέπει να παραμείνουν ήρεμοι και να μας βοηθήσουν» ανακοίνωσε σε τηλεοπτικό του διάγγελμα ο αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων στρατηγός Γουάκερ-Ουζ-Σαμάν.

Οσο οι μιλιταριστές ψάχνουν... Μαρκεζίνηδες, η ασφυκτικά πυκνοκατοικημένη ασιατική χώρα των 170 εκατομμυρίων κατοίκων (έχει έκταση λίγο μεγαλύτερη από την Ελλάδα) βιώνει τα δεινά που επέφερε και παγίωσε το καθεστώς της Σέιχ Χασίνα. Μιας αδίστακτης πριγκίπισσας της τοπικής ελίτ, κόρης του λεγόμενου «πατέρα της ανεξαρτησίας του Μπανγκλαντές», του πρώτου προέδρου της χώρας, Σεΐχ Μπουτζιμπούρ Ραχμάν, ο οποίος δολοφονήθηκε από πραξικοπηματίες το 1975.

Η Χασίνα έγινε πρωθυπουργός δύο φορές. Την πρώτη φορά (1996-2001) εμφανίστηκε σαν κήρυκας του εκδημοκρατισμού και προστάτιδα των φτωχών. Τον τελευταίο χρόνο της πρωθυπουργίας της, το Μπανγκλαντές ανακηρύχθηκε από την οργάνωση Διεθνής Διαφάνεια ως το κράτος με τη μεγαλύτερη διαφθορά παγκοσμίως.

Τη δεύτερη φορά (2008-2024) έπεσαν οι μάσκες. Με στημένους διαγωνισμούς fast-track εξυπηρέτησε σειρά μεγαλοεργολάβων, χρηματοδοτών του κυβερνητικού κόμματος Σύνδεσμος Αουάμι (Λαϊκός Σύνδεσμος) ενώ εκείνη έκοβε κορδέλες εγκαινίων σε θηριώδεις γέφυρες, αυτοκινητόδρομους, δίκτυα μετρό και δεκάδες εργοστάσια. Πράγματι το κατά κεφαλήν εισόδημα τριπλασιάστηκε και, κατά τα επίσημα στατιστικά στοιχεία, περίπου 25 εκατομμύρια άνθρωποι βγήκαν από τον βούρκο της φτώχειας.

Ομως αυτή η ανάπτυξη έσπρωξε δεκάδες εκατομμύρια άλλους στην ανεργία και την αβεβαιότητα. Ιδίως νέους, καθώς σήμερα το 45% του πληθυσμού ηλικίας 15 έως 24 ετών δεν έχει ούτε μόρφωση ούτε δουλειά, συνιστώντας μια κοινωνική βόμβα. Οι δε απόφοιτοι πανεπιστημίων (στο Μπανγκλαντές λειτουργούν πάνω από 170 ΑΕΙ, δημόσια και ιδιωτικά,) έχουν λιγότερες πιθανότητες να βρουν εργασία ανάλογη των σπουδών τους, συχνά και οποιαδήποτε άλλη εργασία, απ’ ό,τι οι συνομήλικοί τους χωρίς πτυχίο – ιδού μία από τις ρίζες της φοιτητικής εξέγερσης.

Οι δουλειές-δουλείες είναι ο κανόνας, με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα τις αμέτρητες φάμπρικες κατασκευής ρούχων prêt-à-porter. Εκατομμύρια ευάλωτοι άνθρωποι, κυρίως γυναίκες και ανήλικοι, εργάζονται υπό μεσαιωνικές συνθήκες. Η χώρα εξάγει στις διεθνείς αγορές τεράστιες ποσότητες ρούχων, με συνολική αξία άνω των 40 δισεκατομμυρίων δολαρίων τον χρόνο.

Εκλογές βίας και νοθείας διεξήχθησαν το 2014, το 2018 και τον περασμένο Ιανουάριο. Η οικονομία δείχνει σημάδια επιβράδυνσης με βραδυφλεγείς βόμβες όπως τα εκατομμύρια «κόκκινα» τραπεζικά δάνεια ιδιωτών και μικροεπιχειρήσεων. Ο γενναίος ξεσηκωμός των φοιτητών έφτασε μέχρι και στους αγρότες των απομακρυσμένων χωριών, πνίγηκε στο αίμα, αλλά κέρδισε μια πρώτη περιφανή νίκη.

Είναι πολλά τα λεφτά

Βέβαια, η πτώση ενός δικτάτορα δεν φέρνει αυτόματα τη δημοκρατία, την ειρήνη και την ευημερία. Το πάλαι ποτέ «Ανατολικό Πακιστάν» διαθέτει πανίσχυρο στρατό, πωρωμένους ολιγάρχες, διεφθαρμένη δημόσια διοίκηση, ελεγχόμενα ΜΜΕ, φιμωμένη αντιπολίτευση και 80 «ξεχασμένους» αγνοούμενους αντιφρονούντες απ’ το 2008, Ασιάτες desaparecidos για την τύχη των οποίων οι συγγενείς τους δεν ενημερώθηκαν ποτέ. Οι δε συλλήψεις και τα βασανιστήρια είναι καθημερινό φαινόμενο, μόνο τους τελευταίους μήνες περίπου 11.000 άνθρωποι «φιλοξενήθηκαν» στα μπουντρούμια των Αρχών.

Είναι πολλά τα λεφτά. Και πολλές οι κυβερνήσεις και οι διεθνείς δρώντες που υπολογίζουν στην αμοιβαία επωφελή οικονομική συνεργασία και στη γεωστρατηγική συμπόρευση με το Μπανγκλαντές, αδιαφορώντας για... λεπτομέρειες όπως τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η Ινδία, όπως είπαμε, αλλά και η Κίνα, η Ρωσία, η Νότια Κορέα, οι Ηνωμένες Πολιτείες, καθώς και η Ευρωπαϊκή Ενωση.

Αν η άπληστη Σέιχ Χασίνα ανετράπη, κάποιον άλλο θα αναζητήσουν να (τους) κάνει τη δουλειά.