Κατά το Πεκίνο πρόκειται για «εσφαλμένο και επικίνδυνο μονοπάτι», που ακολουθεί την «τυπική νοοτροπία του Ψυχρού Πολέμου» και «θα πυροδοτήσει κούρσα εξοπλισμών, επιφέροντας πλήγμα στο διεθνές καθεστώς μη διάδοσης των πυρηνικών όπλων και στην περιφερειακή σταθερότητα και ειρήνη».
Κατά τον Ρώσο υπουργό Εξωτερικών, Σεργκέι Λαβρόφ, είναι ακόμη ένα δείγμα του πώς «ο αγγλοσαξονικός κόσμος» προωθεί «την υποδομή του NATO στην Ασία, ποντάροντας σε πολλά χρόνια αντιπαράθεσης».
Αν και ούτε η Κίνα ούτε η Ρωσία αναφέρονται ρητά στο αμυντικό σύμφωνο με το αγγλικό ακρωνύμιο AUKUS, είναι ξεκάθαρα στο επίκεντρο της στρατιωτικής αυτής σύμπραξης μεταξύ ΗΠΑ, Ηνωμένου Βασιλείου και Αυστραλίας, που ανακοινώθηκε προ 18μήνου και άρχισε να παίρνει «σάρκα και οστά» μετά τη χθεσινή πανηγυρικών τόνων συνάντηση των ηγετών των τριών αυτών χωρών, σε ναυτική βάση στο Σαν Ντιέγκο.
Εκεί, από τα εδάφη της Καλιφόρνιας, ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν και οι πρωθυπουργοί της Βρετανίας, Ρίσι Σούνακ, και της Αυστραλίας, Αντονι Αλμπανίζι, ανακοίνωσαν τις λεπτομέρειες του AUKUS, που όπως επισημαίνει ο ιστότοπος Politico θα φέρει «σεισμικές αλλαγές στον τρόπο διαμοιρασμού μεταξύ συμμάχων των πιο μυστικών στρατιωτικών τεχνολογιών του κόσμου».
Σε αυτό το πλαίσιο λοιπόν και εν μέσω κλιμακούμενων γεωπολιτικών εντάσεων στην περιοχή Ασίας-Ειρηνικού, η Αυστραλία γίνεται η πρώτη χώρα εκτός του κλειστού «κλαμπ» των πυρηνικών δυνάμεων που θα αποκτήσει πυρηνικά υποβρύχια.
Σε πρώτη φάση, ανακοινώθηκε, η Αυστραλία θα εξοικειωθεί με την πυρηνική τεχνολογία, μέσω της εκ περιτροπής ανάπτυξης ενός βρετανικού και τεσσάρων αμερικανικών υποβρυχίων σε βάση του Περθ, αρχής γενομένης από το 2027.
Το επόμενο στάδιο προβλέπει την αγορά από την Καμπέρα τριών πυρηνοκίνητων υποβρυχίων τύπου Virginia από τις ΗΠΑ, με προβλεπόμενη παράδοση από το 2030 και με δυνατότητα αγοράς επιπλέον δύο.
Η τρίτη και πιο φιλόδοξη φάση του προγράμματος προβλέπει ότι οι τρεις συμμαχικές χώρες θα συνεργαστούν στην κατασκευή μιας νέας γενιάς επιθετικών υποβρυχίων, των SSN AUKUS, που αναμένεται να είναι έτοιμα πέριξ του 2040.
Αλλαγή ισορροπιών
Πρόκειται ουσιαστικά για αναδιαμόρφωση των στρατιωτικών ισορροπιών στον Ειρηνικό, με σημαντική ενίσχυση της δυτικής παρουσίας, σε μια περίοδο που η Κίνα διατρανώνει την αποφασιστικότητά της να προασπίσει την εθνική της ασφάλεια και τα γεωπολιτικά συμφέροντά της.
Μόλις τη Δευτέρα ο Κινέζος πρόεδρος Σι διεμήνυσε -μετά και την τυπική επικύρωση της ιστορικής τρίτης θητείας του- ότι η χώρα του θα «αντιταχθεί αποφασιστικά στην παρέμβαση εξωτερικών δυνάμεων και στις αυτονομιστικές δραστηριότητες της Ταϊβάν». Την περασμένη εβδομάδα εν τω μεταξύ είχε κατηγορήσει τη Δύση, με προεξάρχουσες τις ΗΠΑ, για εκστρατεία «πλήρους περιορισμού, περικύκλωσης και καταστολής της Κίνας».
Εξίσωση στην οποία το Πεκίνο συμπεριλαμβάνει -μεταξύ άλλων- την ομάδα Quad (ΗΠΑ, Αυστραλία, Ιαπωνία, Ινδία) και την πρόσφατη συμφωνία επέκτασης της αμερικανικής στρατιωτικής παρουσίας στις Φιλιππίνες.
Τα υποβρύχια που θα αποκτήσει η Αυστραλία «θα είναι πυρηνοκίνητα, αλλά δεν θα φέρουν πυρηνικά όπλα», έσπευσε να διευκρινίσει ο Αμερικανός πρόεδρος Μπάιντεν, διασκεδάζοντας τους φόβους. Είπε μάλιστα ότι σκοπεύει να μιλήσει σύντομα με τον Κινέζο ομόλογό του, χωρίς όμως να διευκρινίσει πότε. Για αμερόληπτη, διαφανή και μακροπρόθεσμη επόπτευση «ώστε να μην προκύψει κίνδυνος διάδοσης» των πυρηνικών όπλων από το σύμφωνο AUKUS δεσμεύτηκε η Διεθνής Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας (IAEA).
Ο γενικός διευθυντής της, Ραφαέλ Γκρόσι, υπογράμμισε ότι, στο πλαίσιο της Συνθήκης TNP, οι ΗΠΑ και η Βρετανία -αμφότερες πυρηνικές δυνάμεις- οφείλουν να ενημερώνουν για «διεθνείς μεταφορές πυρηνικού υλικού» σε οποιοδήποτε κράτος δεν συνιστά πυρηνική δύναμη, όπως η Αυστραλία. Η δε Καμπέρα, συμπλήρωσε, θα πρέπει να συνάψει με την IAEA «ειδική συμφωνία».
Το Πεκίνο έχει ωστόσο διαφορετική θεώρηση. «Οι τρεις χώρες ισχυρίζονται ότι θα συμμορφωθούν με τα υψηλότερα πρότυπα μη διάδοσης των πυρηνικών όπλων, κάτι που είναι ξεκάθαρη εξαπάτηση», σχολίασε ο εκπρόσωπος του κινεζικού ΥΠΕΞ, κατηγορώντας την Ουάσινγκτον, το Λονδίνο και την Καμπέρα ότι «αναγκάζουν» την IAEA να δώσει τη συγκατάθεσή της.
