Νέο πραξικόπημα στο Σουδάν

Σμπαράλια έκανε την επίπονη διαδικασία πολιτικής μετάβασης και εκδημοκρατισμού στο Σουδάν το νέο πραξικόπημα του στρατού· το πολλοστό στην ταραγμένη μετα-αποικιακή ιστορία της αφρικανικής μουσουλμανικής χώρας.

Τα πνεύματα ήταν ήδη οξυμένα από τον Σεπτέμβρη, στον απόηχο αποτυχημένης απόπειρας πραξικοπήματος από οπαδούς του ανατραπέντος δικτάτορα Ομαρ αλ Μπασίρ, η οποία ήρθε να επιτείνει τις αντεγκλήσεις μεταξύ πολιτικών και στρατιωτικών που μοιράζονταν την εξουσία μετά την εμβληματική λαϊκή εξέγερση του 2019 και την πτώση του 30ετούς απολυταρχικού καθεστώτος υπό τον Μπασίρ.

Ξημερώματα Δευτέρας άντρες των Σουδανικών Ενόπλων Δυνάμεων (SAF) συνέλαβαν τον τεχνοκράτη πρωθυπουργό Αμπντάλα Χάμντοκ, τουλάχιστον τέσσερις υπουργούς του και άλλα μέλη της πολιτικής ηγεσίας. Σύμφωνα με το υπουργείο Πληροφοριών που προφανώς δεν είχε πέσει ακόμα στα χέρια των πραξικοπηματιών, ο Χάμντοκ αρνήθηκε να δηλώσει στήριξη στη χούντα και κάλεσε τους πολίτες να συνεχίσουν τις ειρηνικές διαδηλώσεις για να «υπερασπιστούν την επανάσταση», καθώς χιλιάδες δημοκράτες Σουδανοί είχαν ξεχυθεί στους δρόμους της πρωτεύουσας Χαρτούμ και άλλων πόλεων, στήνοντας φλεγόμενα οδοφράγματα.

Σύμφωνα με το Associated Press, στο Χαρτούμ αντηχούσαν συνθήματα όπως «Ο λαός είναι πιο δυνατός» και «Η υποχώρηση δεν είναι επιλογή», με μεγάλα πλήθη να διασχίζουν τις γέφυρες πάνω από τον Νείλο και να κατευθύνονται στο κέντρο της πόλης. Καθώς έπεφτε η νύχτα, έγραφε η Guardian, «αυτόπτες μάρτυρες περιέγραφαν ότι συμμορίες νέων αντρών, οπλισμένων με ραβδιά, χτυπούσαν οποιονδήποτε έβρισκαν στους δρόμους».

Οι φόβοι για νέα μαζική αιματοχυσία είναι έντονοι, αφού οι SAF είχαν αναπτύξει βαριά οπλισμένους στρατιώτες στο Χαρτούμ και όχι μόνο, επιχειρώντας να καταπνίξουν τα μέτωπα λαϊκής αντίστασης με σφαίρες και δακρυγόνα. Οπως ανέφερε αργά χθες η Επιτροπή Γιατρών του Σουδάν, ένα από τα φιλοδημοκρατικά συνδικάτα της χώρας, τουλάχιστον τρεις διαδηλωτές σκοτώθηκαν και πάνω από 80 τραυματίστηκαν.

Χουντικό διάγγελμα

Είχε προηγηθεί η κήρυξη κατάστασης έκτακτης ανάγκης στη χώρα και η διάλυση του λεγόμενου Κυρίαρχου Συμβουλίου, που αποτελούνταν από πολιτικούς και στρατιωτικούς και ουσιαστικά προΐστατο της μεταβατικής κυβέρνησης υπό τον συλληφθέντα Χάμντοκ. Παράλληλα το ίντερνετ είχε διακοπεί, το αεροδρόμιο της πρωτεύουσας είχε κλείσει, οι διεθνείς πτήσεις είχαν ανασταλεί, ενώ στρατιώτες είχαν εισβάλει στα γραφεία της κρατικής τηλεόρασης και ραδιοφωνίας, όπως και άλλων ΜΜΕ, συλλαμβάνοντας δημοσιογράφους και λοιπό προσωπικό.

Ο αρχιπραξικοπηματίας στρατηγός Αμπντέλ Φατάχ αλ Μπουρχάν, που ηγούνταν του Κυρίαρχου Συμβουλίου, εμφανίστηκε στην τηλεόραση και με διάγγελμα προσπάθησε να δικαιολογήσει την αρπαγή της εξουσίας, αποδίδοντάς την κυρίως στις εσωτερικές έριδες μεταξύ πολιτικών και στρατιωτικών που δήθεν απειλούσαν τη σταθερότητα της χώρας.

Ισχυρίστηκε πως αναγκάστηκε να δράσει για να «επανορθώσει την πορεία της επανάστασης» και επέμεινε ότι το Σουδάν παραμένει δεσμευμένο στις «διεθνείς συμφωνίες» που έχει υπογράψει και στη μετάβαση προς μια πολιτική διακυβέρνηση, πασχίζοντας να μη χάσει τη διεθνή οικονομική βοήθεια που λαμβάνει η χώρα, βυθισμένη και σε σοβαρή οικονομική κρίση. Ανακοίνωσε δε ότι οι SAF θα διορίσουν τεχνοκρατική κυβέρνηση που θα οδηγήσει τη χώρα σε εκλογές, προγραμματισμένες τον Ιούλιο του 2023.

Μέσα στις επόμενες βδομάδες άλλωστε ο Αλ Μπουρχάν επρόκειτο να παραδώσει τα ηνία του «μικτού» συμβουλίου σε πολιτικό πρόσωπο, εν μέσω διαφωνιών για σειρά ζητημάτων, όπως κατά πόσον θα παραδοθεί ο φυλακισμένος Μπασίρ στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο που τον καταζητεί για εγκλήματα πολέμου. Το στρατιωτικό πραξικόπημα έσπευσε να αποκηρύξει η μαχητική Ενωση Σουδανών Επαγγελματιών (SPA), που είχε ηγηθεί της λαϊκής εξέγερσης το 2019. Μαζί με το συνδικάτο των γιατρών και άλλων επαγγελματικών κλάδων, κάλεσε τους πολίτες σε πολιτική ανυπακοή, γενική απεργία, κατάληψη και κλείσιμο δρόμων.

Οσμή πραξικοπήματος είχε αρχίσει να αναδίδεται κι από τα τεκταινόμενα του τελευταίου διαστήματος, κυρίως από την πρόσφατη κινητοποίηση χιλιάδων Σουδανών μέσω μιας ετερόκλητης συμμαχίας αξιωματικών του στρατού, ισλαμιστών, πολέμαρχων και οπαδών του Μπασίρ που ζητούσε επιστροφή σε στρατιωτική διακυβέρνηση.

Αρκετοί υπουργοί και πολιτικά πρόσωπα είχαν συμμετάσχει, αντίθετα, στις ογκώδεις διαδηλώσεις της περασμένης βδομάδας ενάντια σε ένα τέτοιο αντιδημοκρατικό πισωγύρισμα, που τελικά δεν αποφεύχθηκε. Το Σουδάν εξάλλου έχει βιώσει πλείστα πραξικοπήματα από τότε που κέρδισε την ανεξαρτησία του από τη Βρετανία και την Αίγυπτο το 1956, με τον Μπασίρ να αρπάζει την εξουσία το 1989, επίσης με στρατιωτικό πραξικόπημα που ανέτρεψε την τελευταία εκλεγμένη κυβέρνηση.

Σύσσωμη υπήρξε η καταδίκη από τις ΗΠΑ, την Ε.Ε., τον ΟΗΕ, την Αφρικανική Ενωση και άλλους θεσμούς. Μιλώντας στην Guardian ο Θίοντορ Μέρφι, διευθυντής του προγράμματος για την Αφρική του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων, εκτίμησε ότι ο σουδανικός στρατός έδρασε από φόβο μήπως αποδυναμωθεί στο εσωτερικό της χώρας, έχοντας πάντως τη στήριξη άλλων χωρών. «Αξιόπιστες αναφορές», τόνισε, «υποδεικνύουν ότι η Αίγυπτος και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα υποστηρίζουν τη γενική κατεύθυνση των SAF».

Το δε Associated Press σημείωνε πως οι δύο πιο υψηλόβαθμοι στρατιωτικοί του Σουδάν, ο Αλ Μπουρχάν κι ο υπαρχηγός του, στρατηγός Μοχάμεντ Χαμντάν Νταγκάλο, «έχουν επίσης στενές σχέσεις με την Αίγυπτο και τα πλούσια κράτη του Κόλπου, τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα».