Οι κοινωνικές ανισότητες μας... αρρωσταίνουν

Εκεί που γεννιόμαστε, μεγαλώνουμε, ζούμε, εργαζόμαστε και γερνάμε, η πρόσβασή μας στην εξουσία, τα χρήματα και τους πόρους επηρεάζουν την υγεία μας. Αν, για παράδειγμα, ζούμε σε μια γειτονιά με περιορισμένη πρόσβαση σε ποιοτική στέγαση, εκπαίδευση και ευκαιρίες εργασίας, έχουμε υψηλότερο κίνδυνο ασθένειας και θανάτου.

Οι κοινωνικές ανισότητες βλάπτουν σοβαρά την υγεία μας. Συντομεύουν τις ζωές μας κατά ολόκληρες δεκαετίες. Η έκθεση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) που δημοσιεύτηκε χθες ξεκαθαρίζει ότι οι βαθύτερες αιτίες της κακής υγείας συχνά προέρχονται από παράγοντες πέραν του τομέα της υγείας, όπως η έλλειψη ποιοτικής στέγασης, εκπαίδευσης και ευκαιριών απασχόλησης.

Η κοινωνική αδικία συνεχίζει να σκοτώνει σε μεγάλη κλίμακα, σύμφωνα με τον ΠΟΥ, τόσο σε χώρες με υψηλό όσο και σε χώρες με χαμηλό εισόδημα, καθώς οι κυβερνήσεις αποτυγχάνουν να αντιμετωπίσουν τα βαθύτερα αίτια της κακής υγείας. Οι άνθρωποι στη χώρα με το χαμηλότερο προσδόκιμο ζωής θα ζήσουν, κατά μέσο όρο, 33 χρόνια λιγότερο από εκείνους που γεννήθηκαν στη χώρα με το υψηλότερο προσδόκιμο ζωής. Η κοινωνική ανισότητα μπορεί να επηρεάσει τα αποτελέσματα της υγείας των ανθρώπων περισσότερο από τις γενετικές επιρροές ή την πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη.

«Ο κόσμος μας είναι ένας άνισος κόσμος. Το πού γεννιόμαστε, μεγαλώνουμε, ζούμε, εργαζόμαστε και γερνάμε επηρεάζει σημαντικά την υγεία και την ευημερία μας. Αλλά η αλλαγή προς το καλύτερο είναι δυνατή», δήλωσε ο γενικός διευθυντής του ΠΟΥ Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus. «Η αντιμετώπιση των αλληλένδετων κοινωνικών καθοριστικών παραγόντων» μπορεί να βοηθήσει, πρόσθεσε.

Η έκθεση υπογραμμίζει ότι οι ανισότητες στον τομέα της υγείας συνδέονται στενά με τον βαθμό κοινωνικής ανισότητας και τα επίπεδα διακρίσεων. Η υγεία ακολουθεί μια κοινωνική διαβάθμιση, σύμφωνα με την οποία όσο πιο υποβαθμισμένη είναι η περιοχή στην οποία ζουν οι άνθρωποι τόσο χαμηλότερα είναι τα εισοδήματά τους και έχουν λιγότερα χρόνια εκπαίδευσης, χειρότερη υγεία και λιγότερα υγιή χρόνια ζωής. Αυτές οι ανισότητες επιδεινώνονται σε πληθυσμούς που αντιμετωπίζουν διακρίσεις και περιθωριοποίηση.

Η κοινωνική αδικία οδηγεί τις ανισότητες

Η παγκόσμια έκθεση για τους κοινωνικούς προσδιοριστικούς παράγοντες της ισότητας στην υγεία είναι η πρώτη του είδους της που δημοσιεύεται από το 2008, όταν η Επιτροπή του ΠΟΥ για τους κοινωνικούς προσδιοριστικούς παράγοντες της υγείας δημοσίευσε την τελική της έκθεση, στην οποία καθορίζονται οι στόχοι για το 2040 για τη μείωση των διαφορών μεταξύ και εντός των χωρών όσον αφορά το προσδόκιμο ζωής, την παιδική και τη μητρική θνησιμότητα. Η παγκόσμια έκθεση για το 2025 δείχνει ότι οι στόχοι αυτοί είναι πιθανό να μην επιτευχθούν.

Οι ανισότητες στον τομέα της υγείας εντός των χωρών συχνά διευρύνονται. Τα στοιχεία του ΠΟΥ αναφέρουν ότι τα παιδιά που γεννιούνται σε φτωχότερες χώρες έχουν 13 φορές περισσότερες πιθανότητες να πεθάνουν πριν από την ηλικία των 5 ετών απ’ ό,τι σε πλουσιότερες χώρες. Οι ζωές 1,8 εκατομμυρίου παιδιών ετησίως θα μπορούσαν να σωθούν με την κάλυψη του χάσματος και την ενίσχυση της ισότητας μεταξύ των φτωχότερων και των πλουσιότερων τμημάτων του πληθυσμού σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος.

Παράλληλα, η έκθεση δείχνει ότι, ενώ υπήρξε μείωση της μητρικής θνησιμότητας κατά 40% παγκοσμίως μεταξύ 2000 και 2023, οι χώρες χαμηλού και χαμηλού-μεσαίου εισοδήματος εξακολουθούν να ευθύνονται για το 94% των μητρικών θανάτων. Οι γυναίκες από μειονεκτούσες ομάδες έχουν περισσότερες πιθανότητες να πεθάνουν από αιτίες που σχετίζονται με την εγκυμοσύνη. Σε πολλές χώρες υψηλού εισοδήματος, οι φυλετικές και εθνοτικές ανισότητες στα ποσοστά μητρικού θανάτου εξακολουθούν να υφίστανται, για παράδειγμα, σε ορισμένες περιοχές οι γυναίκες είχαν έως και τρεις φορές περισσότερες πιθανότητες να πεθάνουν κατά τη διάρκεια του τοκετού. Υπάρχουν επίσης ισχυρές συσχετίσεις μεταξύ υψηλότερων επιπέδων ανισότητας των φύλων, συμπεριλαμβανομένου του γάμου ανηλίκων, και υψηλότερων ποσοστών μητρικής θνησιμότητας.

Την ίδια ώρα, 3,8 δισεκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως στερούνται επαρκή κάλυψη κοινωνικής προστασίας, όπως επίδομα παιδιού και επίδομα αναρρωτικής άδειας, με άμεσο και διαρκή αντίκτυπο στα αποτελέσματα της υγείας τους. Το υψηλό βάρος του χρέους παραλύει την ικανότητα των κυβερνήσεων να επενδύσουν σε αυτές τις υπηρεσίες με τη συνολική αξία των τόκων που καταβάλλουν οι 75 φτωχότερες χώρες του κόσμου να έχει τετραπλασιαστεί την τελευταία δεκαετία.