Ολο και πιο πολλά πληρώνουν οι πολίτες για τα φάρμακά τους

Ολο και πιο βαθιά το χέρι στην τσέπη βάζουν οι ασθενείς για να προμηθευτούν τα φάρμακά τους. Για το 2023 πλήρωσαν 1,812 δισ. ευρώ συνολικά! Από αυτά, 734 εκατομμύρια έδωσαν για φάρμακα που αποζημιώνει ο ΕΟΠΥΥ, συμμετέχοντας στη δημόσια εξωνοσοκομειακή φαρμακευτική δαπάνη. 1,078 δισ. ευρώ είναι η δαπάνη για τα φάρμακα που δεν αποζημιώνει ο ΕΟΠΥΥ ή για φάρμακα που τα αποζημιώνει αλλά οι ασθενείς επέλεξαν να τα αγοράσουν ιδιωτικά, γιατί η δαπάνη μαζί με την επίσκεψη στον γιατρό είναι ισόποση.

Από τα 734 εκατομμύρια ευρώ για αποζημιούμενα φάρμακα το 2023, τα 434 εκατ. αφορούσαν τη θεσμοθετημένη συμμετοχή τους επί της τιμής αποζημίωσης και 300 εκατ. ευρώ την επιβάρυνση που προκύπτει από τη διαφορά λιανικής και τιμής αποζημίωσης (όταν ο ασθενής επιλέγει φάρμακο με λιανική τιμή υψηλότερη της τιμής αποζημίωσης).

Από τα 1,078 δισ. ευρώ που πλήρωσαν οι ασθενείς για φάρμακα που επιβαρύνουν τους ίδιους, τα 391 εκατ. αφορούν Μη Συνταγογραφούμενα Φάρμακα (ΜΗΣΥΦΑ) και τα 130 εκατ. φάρμακα της Αρνητικής Λίστας που δεν αποζημιώνονται. 557 εκατομμύρια ευρώ αφορούν συνταγογραφούμενα φάρμακα τα οποία όμως οι ασθενείς επέλεξαν να πληρώσουν οι ίδιοι. Πρόκειται για φάρμακα που κοστίζουν κατά μέσο όρο 7 ευρώ, ενώ η επίσκεψη στον γιατρό για συνταγογράφηση 10 ευρώ.

Τα παραπάνω αποτυπώνονται στην έκδοση του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ) και του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδας (ΣΦΕΕ) «Η φαρμακευτική αγορά στην Ελλάδα: γεγονότα και στοιχεία 2023», που παρουσιάστηκε χθες.

Η «αυτοθεραπεία»

Ο ασθενής αναγκάστηκε να πληρώνει όλο και περισσότερα από την τσέπη του για να καλύψει τις ανάγκες του σε φάρμακα την τελευταία δεκαετία, οπότε η φαρμακευτική κάλυψη στη χώρα μας συρρικνώθηκε. Οι δαπάνες των ασθενών εκτοξεύονται, ενώ η δημόσια εξωνοσοκομειακή κρατική χρηματοδότηση κρατιέται χαμηλά. Καθίσταται επομένως σαφές ότι η σημαντική μείωση της συμβολής του Δημοσίου στη φαρμακευτική δαπάνη είχε αποτέλεσμα τη μετακύλισή της στον ασθενή.

Στον τομέα των δαπανών για φαρμακευτική κάλυψη, η συνολική φαρμακευτική δαπάνη (εξωνοσοκομειακή και νοσοκομειακή) για το 2022 διαμορφώθηκε στα 6,2 δισ. ευρώ, σε σύγκριση με 5,6 δισ. ευρώ το 2021, ενώ εκτιμάται ότι το 2023 η δαπάνη ανήλθε στα 7,1 δισ. ευρώ. Η δημόσια δαπάνη για το 2022 ήταν στα 2,7 δισ. ευρώ, με εκτίμηση για 2,8 δισ. ευρώ το 2023.

Για τους ασθενείς που δεν... βγαίνουν, η διέξοδος είναι η «αυτοθεραπεία», η επιλογή δηλαδή φαρμάκων μεταξύ αυτών που τους γράφουν οι γιατροί, λόγω αδυναμίας να αγοράσουν όλα όσα χρειάζονται. Την ίδια ώρα, οι συνταξιούχοι ξοδεύουν τουλάχιστον μία σύνταξη τον χρόνο για τα φάρμακά τους, ενώ ζουν και βασιλεύουν τα τεφτέρια στα φαρμακεία, όπως παλιά στα μπακάλικα.

Την περίοδο της κρίσης, σύμφωνα με τη μελέτη ΙΟΒΕ-ΣΦΕΕ, η δαπάνη των νοικοκυριών για την υγεία μετατοπίστηκε κυρίως στην κάλυψη της φαρμακευτικής και νοσοκομειακής περίθαλψης. Συγκεκριμένα, από τα 121 ευρώ μηνιαίας δαπάνης των νοικοκυριών για την υγεία, το 31,2% αφορά τη φαρμακευτική περίθαλψη και το 32,4% την κάλυψη νοσοκομειακών αναγκών, έναντι 11% για οδοντιατρικές ή άλλες ιατρικές υπηρεσίες (11%) που κατείχαν μεγαλύτερο μερίδιο το 2009.

Μετά την πανδημία

Σύμφωνα με την έκθεση, η συμμετοχή της φαρμακοβιομηχανίας στη φαρμακευτική δαπάνη εκτιμάται στα 2,9 δισ. ευρώ το 2022 και σε 3,5 δισ. ευρώ το 2023. Ωστόσο δεν μπορεί να εξισώνεται η συμμετοχή των ασφαλισμένων με εκείνη της φαρμακοβιομηχανίας. Σύμφωνα με δημοσιευμένα στοιχεία του Εθνικού Οργανισμού Φαρμάκων (ΕΟΦ), η αξία των φαρμάκων που διακινήθηκαν το 2022 έφτανε τα 7,484 δισ. ευρώ, ενώ σταδιακά αυξάνεται, φτάνοντας το 2023 τα 8,192 δισ. ευρώ. Το καθαρό κέρδος της φαρμακοβιομηχανίας, σύμφωνα με την ICAP, είναι μεσοσταθμικά 5% και το μικτό κέρδος 32%.

Με την εμφάνιση της πανδημίας του κορονοϊού, λέει η μελέτη ΙΟΒΕ-ΣΦΕΕ, τα ευρωπαϊκά συστήματα υγείας κλήθηκαν να επαναξιολογήσουν τη δημόσια χρηματοδότηση για δαπάνες υγείας, καθώς οι ανάγκες πολλαπλασιάζονται και η πίεση στο σύστημα υγείας θα παραμείνει έντονη μεσοπρόθεσμα.

Οπως σημειώνεται, η Ελλάδα είναι σε χειρότερη θέση συγκριτικά τόσο με τις άλλες χώρες της Ε.Ε. όσο και με τις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου ειδικότερα. Η συνολική χρηματοδότηση για δαπάνες υγείας στην Ελλάδα υποχώρησε κατά 22,6% την περίοδο 2009-2022, τη στιγμή που αυξήθηκε (7%) στις νότιες χώρες και ακόμα περισσότερο στις υπόλοιπες της Ε.Ε. (25%).

Παράλληλα, η δημόσια χρηματοδότηση για δαπάνες υγείας την ίδια περίοδο μειώθηκε στην Ελλάδα κατά 29,8%, τη στιγμή που στις χώρες του Νότου αυξήθηκε κατά 3,2%, ενώ στις χώρες της Ε.Ε. αυξήθηκε κατά 29,4%. Ενδεικτικά, η δημόσια κατά κεφαλή δαπάνη υγείας είναι στα 1.040 ευρώ στη χώρα μας, στο 1/3 του επιπέδου της Ε.Ε, .που είναι 2.993 ευρώ.

Μείωση δαπάνης

Ετσι, η δημόσια κατά κεφαλή δαπάνη για φαρμακευτικά και άλλα υγειονομικά αναλώσιμα στη χώρα μας πέφτει σταθερά, φτάνοντας να είναι πολύ χαμηλότερη του ευρωπαϊκού μέσου όρου, ενώ την ίδια ώρα έχουμε την 5η υψηλότερη θέση στην ιδιωτική κατά κεφαλή δαπάνη για τα ίδια αναλώσιμα.

Οι ανάγκες του πληθυσμού για δαπάνες υγείας επηρεάζονται από ορισμένα δημογραφικά χαρακτηριστικά. Στη χώρα μας παρατηρείται: υψηλό προσδόκιμο επιβίωσης (81,6 έτη), αρνητικό πρόσημο φυσικής μεταβολής (γεννήσεις-θάνατοι) και αύξηση του γηραιότερου πληθυσμού.

Το 2022, το ποσοστό των ατόμων άνω των 65 ετών ανέρχεται στο 22,9% του συνολικού πληθυσμού, ενώ έως το 2070 αναμένεται να αυξηθεί σταδιακά στο 32,8%, οδηγώντας σε αυξημένες ανάγκες για δαπάνες υγείας και φαρμάκου λόγω της γήρανσης του πληθυσμού.

Ταυτόχρονα, μειώνονται οι γεννήσεις, αυξάνονται οι θάνατοι και απομειώνεται σταδιακά ο ενεργός πληθυσμός.

Επιπρόσθετα, το 2022, το ποσοστό του πληθυσμού ηλικίας 16 ετών και άνω με χρόνιο πρόβλημα υγείας παρουσιάζει αυξητική τάση, φτάνοντας το 25,5%, ενώ στην ηλικιακή κατηγορία άνω των 65 ετών αγγίζει το 60%. Από τα παραπάνω, σύμφωνα με το ΙΟΒΕ, τεκμηριώνεται η αυξανόμενη ανάγκη για φαρμακευτική και υγειονομική περίθαλψη, κάτι που συνεπάγεται αυξημένη ανάγκη για δημόσια χρηματοδότηση σε δαπάνες υγείας και φαρμακευτική κάλυψη.